Met de stroom meegaan - Kano en Kajak in Litouwen

Kano- en kajak tochten zijn in Litouwen uitgegroeid tot een populaire vorm van recreatie en ontspanning. Je kunt vrijwel het hele land door met een kano en genieten van de prachtige natuur. Wanneer de zomer komt, verspreidt de geur van rook van kampvuren zich langs de oevers van meren en rivieren. Honderden natuurliefhebbers reizen over het water of verblijven langs de rivieren en de meren. In de afgelopen jaren is deze vorm van recreatie populairder geworden dan luieren op het strand. Een tent vervangt het huis, brandhout is vlakbij in het bos, bessen en paddenstoelen zijn er ook en het is niet moeilijk om vis te vangen.

Men kan over alle vormen van water reizen. De doorstroming van het verkeer wordt alleen gereguleerd op een paar rivieren welke beschermde gebieden zijn. Iedereen kan gewoon langskomen en beginnen en indien iemand niet over een kajak of kano beschikt, al het niet moeilijk zijn die ergens te huren. Hoewel op veel plaatsen op de oevers borden staan met "Verboden Toegang" kan een grondeigenaar niet verhinderen dat iemand uitstapt op iedere willekeurige plek op de oever van een rivier of meer.

Goed, men mag alleen een vuurtje maken of een tent opzetten in aangewezen gebieden. Er zijn niet veel snelle rivieren met stroomversnellingen of andere obstakels. Het reizen door meren en rivieren is dan meestal ook voor ontspanning en niet erg moeilijk. Op mooie dagen ontstaan op een aantal van de meer populaire rivieren zelfs files. Mensen die over de kleinere rivieren reizen doen dat gewoonlijk per kajak of kano. Degenen die op meren of rivieren reizen kiezen vaak voor de boot, die hoewel langzamer, meer stabiel op het water zijn.

Kajak en kano het hele jaar door

Voor een echte Litouwer is het moeilijk voor te stellen dat er een betere vorm van ontspanning is dan een reis voor een paar dagen in een kajak, een overnachting in een tent en thee op het vuur. Zij reizen vaak met een groep vrienden en zij gaan langzaam. Onderweg zie je de rivier vanuit een heel ander oogpunt dan vanaf de oever. Je voelt je als het ware een bewoner van de rivier. Onder het roeien herstelt het stijve lichaam zich en de frisse lucht en het stromende water helpen om de gedachten op orde te brengen.

De meeste rivieren in Litouwen zijn het hele jaar begaanbaar. Weinig mensen zullen ervoor kiezen om door de grote rivieren, de Nemunas of de Neris te reizen. Ze zijn traag, er zijn steden en dorpen langs hun oevers en het water is niet bijzonder schoon. Meestal kiezen mensen voor de kleinere en snelle rivieren die dwars door de bossen en langs kleine dorpjes lopen.

Er zijn veel rivieren die hiervoor geschikt zijn in het zuiden en het oosten van Litouwen en in de kust regio. In het oostelijk deel, dat is beroemd om zijn meren, zijn er verschillende routes die door ketens van aan elkaar grenzende meren gaan.

Deze vorm van toerisme was al vrij goed ontwikkeld in de jaren van de Sovjet-bezetting. Mensen uit alle hoeken van de Sovjet-Unie kwamen naar Litouwen om met een boot te varen in het Aukštaitija National Park. Zij werden aangetrokken door het schone water en de goed georganiseerde infrastructuur. Bij het toeristische centrum in het kleine plaatsje Palūšė huurden zij boten, tenten en een instructieboekje en sloegen zij voor een week voedsel in om daarna te verdwijnen in het doolhof van meren.

Vandaag de dag hoeft degene die met een boot op de rivieren en meren van Litouwen wil varen alleen maar te kiezen uit een groot aantal mogelijkheden. Kajaks, kano's of vlotten, tenten en andere noodzakelijke apparatuur kunnen worden meegenomen naar het beginpunt van de tocht, en in kaarten en beschrijvingen van de routes wordt ruimschoots voorzien.

Een netwerk van plekken om te verblijven is langs het water van de belangrijkste routes verschenen. Men kan overnachten, een stoombad nemen en een maaltijd nuttigen. Verder zijn er campings met open haarden. Meer gedetailleerde informatie over de huur van kano's, routes en het verblijf kan worden gevonden bij de toeristische informatie centra of in de kantoren van de plaatselijke autoriteiten.

Openbare ruimte

Op dit moment is ligt grootste toeristische water centrum van het land in Palūšė. Het kan ongeveer 500 mensen per dag verwerken en op een hete zomerdag dit aantal op reis over de meren van het Aukštaitija Nationale Park. In deze regio staan meren, rivieren en beekjes met elkaar in verbinding en zij vormen een verwarrende doolhof. Er zijn bossen en een paar kleine dorpjes. Er kan worden gestopt voor een overnachting op één van de eilandjes of voor een campings op een mooi plekje.

Het belangrijkste kenmerk van het varen op een meer of rivier is dat je het een lange tijd kunt doen zonder je te haasten. Er zijn hier geen berg rivieren waar je snel moet kunnen handelen.
Aan de andere kant zijn er maar weinig gebieden die een dergelijk netwerk van aan elkaar grenzende meren hebben als in het Aukštaitija National Park. Als je in Palūšė start, kun je Vilnius in slechts drie dagen bereiken. Schoon water en het bijzonder lage niveau van verstedelijking trekt mensen aan. Volgens de wet zijn de oevers van de waterwegen openbare ruimte en iedereen kan uitstappen waar men wil zonder dat de toegang door de eigenaar kan worden ontzegd.

Wie naar Palūšė komt om te ontspannen kan boten en kajaks huren en trajecten uitzetten van verschillende lengte en moeilijkheidsgraad, langs de routes van hun keuze en op een geschikt tijdstip. De opties omvatten kajakken op de meren, wandelen, fietsen en het bezoeken van plaatselijke culturele bezienswaardigheden (het Imker Museum, een oude watermolen en forten op heuvels).

Ijskoud water op een hete zomerdag

Momenteel is één van de populairste routes het kajakken op de rivieren de Ula en de Merkys, tot aan het pittoreske Merkinė heuvelfort waar de Merkys in de rivier de Nemunas stroomt. Deze route in het zuiden van Litouwen is redelijk simpel en erg indrukwekkend, en hij duurt twee of drie dagen.

Het begint in het oude dorp Zervynos, wat kan worden bereikt per trein of per auto. Het water van de rivier de Ula is uitermate helder vanwege de vele bronnen die er in uitkomen. De rivier is ijskoud, zelfs op een hete zomerdag. Bij het kajakken moet worden genavigeerd tussen de gevallen boomstammen en de hoge zand oevers van beide zijden van de rivier. Gedurende vele eeuwen heeft de Ula een diepe canyon uitgehold in de zandige bodem. De rivier maakt ongelofelijke bochten en men moet zeer alert zijn om de boot tijdig weg te sturen van een omgewaaide boom.

Het gebied is aangewezen als een nationaal landschap en als reservaat; het het aantal boten op de rivier wordt daarom beperkt. Er mogen dagelijks niet meer dan 100 boten over de rivier. Een vergunning kan worden verkregen bij één van de boot verhuur bedrijven die er in overvloed in deze regio zijn.

Volgens hun websites verhuren zij kajaks, kano's, vlotten, tenten, matten, slaapzakken en waterkokers. Als men klaar is met een route brengen zij de mensen weer terug naar het beginpunt. Terwijl je reist, staat je auto veilig op hun parkeerterrein.

Voor diegenen die op de Ula reizen zijn er verschillende campings langs de rivier met een vuurplaats, proviand en brandhout. Op sommige plaatsen moet hier iets voor worden betaald.

Bij het opvaren van de Merkys, een bredere en diepere rivier, ziet men nederzettingen op beide kanten en hangbruggen. Als men het geluk heeft om de Ula en de Merkys op een zaterdag te bevaren dan wordt men getroffen door de rook die opstijgt van de vele kleine badinrichtingen langs de rivier. Reizend langs de Merkys kan men heerlijk ontspannen. Bij het indrukwekkende heuvel fort van Merkinė, stroomt zij in de langste rivier van het land, de Nemunas. Het is het best een trip op dit punt te eindigen. Het is echt de moeite waard om de heuvel op te klimmen en naar het fort te gaan met een indrukwekkend uitzicht op de samensmelting van de twee rivieren.

Een seizoen van twee maanden

Op 200 kilometer ten noordoosten van Vilnius, op de pittoreske oevers van het meer Antalieptė en niet ver van de stad Zarasai, staan diverse gezellige houten huisjes die in 2001 zijn gebouwd. De omgeving hier niet minder landschappelijke en het land is eveneens ongeschikt voor de landbouw. Met steun van Europese fondsen heeft een groep ondernemers een centrum voor recreatie en watersport ingericht. Zij begonnen met het organiseren van kajak trips op het meer Antalieptė en op de rivier de Sventoji. Degesa is één van de grootste bedrijven die dergelijke tochten aanbiedt.

Zij kunnen gelijktijdig vierhonderd mensen met hun kano's en boten bedienen. Tijdens een twee-daagse kajak tocht verliezen mensen het contact met de beschaving volledig. Men ziet geen wegen en hoort geen geluid van auto motoren. Er wordt in tenten geslapen en koken gebeurt op een kampvuur. Zelfs mobiele telefoons werken niet. De route is uitgezet voor een ontspannen tijd met familie of vrienden.

Tijdens het seizoen willen veel mensen met een kajak het meer Antalieptė op. De omgeving is bijzonder fraai. Het meer werd gevormd nadat de rivier Sventoji werd ingedamd en er een elektriciteitscentrale werd gebouwd. Er zijn veel eilanden en baaien met wilde vogels. Het seizoen is echter zeer kort, amper twee maanden in juli en augustus. De route over het meer is vrij eenvoudig dus is er meestal geen behoefte aan een gids. Omdat Letland vlak in de buurt ligt komen veel Letten hier op vakantie. Er komen ook een aantal bezoekers uit Wit-Rusland.

Lente, een tijd voor de liefhebbers

Niet alle routes zijn eenvoudig, zelfs niet voor een ervaren persoon. Weinigen zouden durven te gaan roeien op sommige rivieren. Echt avontuurlijk wordt het tijdens de korte periode van regen in de herfst en de dooi in het voorjaar, wanneer verscheidene rivieren die meestal ondiep en steenachtige zijn omslaan in snelle, brullende rivieren. Eén van hen is de Vilnelė, welke door Vilnius stroomt. In het voorjaar zwelt de rivier op en verandert in een schuimende stroomversnelling. Gedurende die tijd worden om de twee uur uitstapjes worden georganiseerd vanaf de Belmontas water molen tot aan de voet van de Gediminas heuvel.

In deze tijd van het jaar zijn de rivieren Vokė, Širvinta en Dūkšta niet minder snel. Met name de laatste vloeit door bijzondere landschappelijke plaatjes. Tijdens een weekend in het voorjaar op de Dūkšta ziet men vrijwel zeker mensen met een kajak, aangezien het seizoen zeer kort is (ongeveer twee weken eind maart of begin april). De trip duurt minder dan twee uur, maar het is uiterst bevredigend. Zoals het schuimende water op zo'n tot aan de taille kan komen, kan men een maand later tot enkel diepte op zoek gaan naar verloren spullen.