Norfolk Island - Cook, Bounty, gevangenis en gerygone

Waar de wereld ophoudt, daar ligt Norfolk. Het is een eiland ten oosten van Australië, op 1412 kilometer afstand uit de Australische kust ter hoogte van Evans Head en 900 kilometer vanaf Lord Howe Island. Het ligt tussen dit continent, Nieuw-Zeeland en Nieuw-Caledonië in. Helemaal afgesloten van de wereld is het niet, want het heeft een vliegveld. Vanuit Sydney en Nieuw-Zeeland kun je er per vliegtuig naar toe en er is een haventje voor niet al te grote schepen. Norfolk heeft een bijzondere geschiedenis: de muiterij op de Bounty vond daar plaats. Ook was het jarenlang een gevangeniseiland. Inmiddels hebben muiters en boeven plaatsgemaakt voor een paar duizend bewoners met Polynesisch en Europees bloed en vinden toeristen er hun weg.

Norfolk Island

Norfolk Island is een klein eiland in de Stille Zuidzee van vulkanische oorsprong, van slechts 34,6 vierkante kilometer. Hoofdstad is Kingston en het hoort staatkundig bij de Gemenebest Australië. Samen met twee buureilanden Philip Island en het kleine Nepean Island, vormt Norfolk een van de externe territoria van Australië. Norfolk heeft rond de 2300 inwoners. Mount Bates is met z’n 319 meter het hoogste punt. De kust van het eiland bestaat grotendeels uit kliffen en er ligt een klein koraalrif. Er zijn een paar plekken met strandjes waar je kunt zwemmen en er zijn golven die geschikt zijn voor surfers. En dat alles in een subtropisch klimaat.

Oost Polynesiërs van Kermadec

Norfolk Island werd gekoloniseerd door Oost-Polynesiërs van Kermadec Islands en door zeevaarders van noord Nieuw-Zeeland. Ze kwamen in de 13e en 14e eeuw en bleven er enkele generaties wonen tot ze weer vertrokken en het eiland onbewoond achterlieten. Ze hebben een creoolse taal achtergelaten op het eiland, al verdwijnt het Norfolks (Norf'k) langzaam. Tegenwoordig is Engels de voertaal.

Kolonie en gevaneniseiland

Groot Brittannië bezette het en gebruikte het vanaf 6 maart 1788 als eiland voor veroordeelden. Het bleef een gevangeniseiland, met een onderbreking van 11 jaar, tot 5 mei 1855. De allerzwaarst gestrafte boeven werden daar naartoe gebracht. Zij zuchtten onder een straf regime en elke gevangene wist dat verbanning naar dit gevangeniseiland ongeveer gelijk stond met de doodstraf.

Richard Widdicombe en Charles McLennan

De eerste zending veroordeelden bestond uit zes vrouwen en negen mannen, bijgestaan door acht vrije mannen. Hun leeftijd varieerde van 14 tot 72. De oudste was Richard Widdicombe, een boer, die was veroordeeld voor het stelen van een stuk houten gereedschap. Hij moest er zeven jaar voor zitten. De jongste was de nog maar 14-jarige Charles McLennan, die ook tot zeven jaar was veroordeeld; hij voor het stelen van een beurs. In de jaren daarna werden er meer gevangenen naartoe gestuurd en ook soldaten.

Half blanke Polynesiërs en Pitcairn

In 1856 kwamen er permanent vrije mensen wonen. De eersten kwamen op 8 juni van Pitcairn. Het waren de muiters van de Bounty, inclusief hun leider Fletcher Christian en enkele Tahitianen. De eilanders daarna richtten zich op walvisvangst en landbouw. De bevolking bestaat tegenwoordig voornamelijk uit half blanke Polynesiërs, die veeteelt en visserij bedrijven en tegenwoordig ook werkzaam zijn in de toerismebranche. Ook worden er zaadgoed en tropische gewassen gekweekt. De geïsoleerde ligging is een voordeel bij de zaadkweek. De zaadleverende planten groeien er zonder plantenziekten. Spijtig is dat de introductie van (on)kruiden de inheemse beplanting overwoekert.

Kapitein Cook en Norfolk

Kapitein James Cook liet het eiland op 10 oktober 1774 voor het eerst op de kaart tekenen. Hij was de eerste die het met westerse ogen zag. Hij rapporteerde enthousiast over wat hij er zag: gigantische dennenbomen. Op zijn tweede reis met de HMS Resolution, noemde hij het eiland naar Mary Howard, Duchess of Norfolk. In 1913 gaf Engeland het eiland aan Australië.

Bligh en de Bounty

Engeland had er alle belang bij om het eiland te koloniseren, want er waren kapers op de kust: de Fransen. Veertien jaar na Cooks' aankomst werd het ingericht als strafkolonie, maar eerst was er nog de kwestie met de Bounty, de muiterij. William Bligh, de latere kapitein van de beroemde Bounty, had jaren gevaren onder kapitein Cook. Bligh die werd geprezen om zijn zeemanskunst, moed en eerlijkheid, werd vervloekt om zijn pathologische superioriteitsgevoel, slechte humeur met een tong zo scherp als een sabel. Die combinatie van eigenschappen werd hem tijdens de muiterij fataal. Dat was op 28 april 1789 op Norfolk.

Dennen

De altijd groene dennen waar kapitein Cook zo enthousiast over schreef zijn het symbool van Norfolk: de den staat ook op de vlag. De Norfolk den is het grootste exportproduct geworden omdat het een populaire boom is geworden op het vasteland van Australië in de rest van de wereld.

Gerygone en gouden fluiter

Als klein geïsoleerd eiland heeft Norfolk weinig landvogels, maar wel veel bijzondere inheemse dieren die je nergens anders tegenkomt. Veel van die endemische soorten zijn uitgestorven als gevolg van omhakken van het subtropische regenwoud voor landbouw en jacht en na verdrijving door andere soorten. De vogels hebben ook last van de introductie van zoogdieren zoals ratten, katten, varkens en geiten, evenals ingevoerde concurrenten zoals merels. Zo is de Norfolk Kaka en Norfolkpatrijsduif uitgestorven en zijn andere soorten bijna uitgestorven, zoals de Norfolkbrilvogel, de Norfolk parkiet, de Norfolk gerygone, het Norfolk roodborstje en de gouden fluiter.

Walvissen - Zuidkaper, bultrug, dwergvinvis, noordse vinvis

Vanaf het eiland zelf wordt sinds 1956 niet meer op walvissen gejaagd, maar de zeezoogdieren zijn wel vanaf de kust te zien. Bultruggen, dwergvinvis, noordse vinvis, zuidkapers en dolfijnen passeren er dicht langs de kust. Historische walvisjacht en tegenwoordig de illegale jacht door Russische en Japanse walvisvaarders hebben het walvissenbestand aardig uitgedund, maar wie op de rotsen gaat zitten en over het water blijft turen heeft een goede kans de enorme zeezoogdieren te zien.

Lees verder

• De Thuiskomst - boek van Anna Enquist
• Pitcairn Eilanden – eilanden in de Stille Zuidzee
• Paaseiland – het eiland met de Moai-beelden
• Nanuya Levu – Fiji eiland van The Blue Lagoon