Eugène Haussmann en een boottochtje op Le Canal St.-Martin

Aan het begin van de 19e eeuw was Parijs een smerig doolhof van straatjes. In de trappenhuizen stonk het naar urine en in de keukens naar bedorven vis. Een geur van geleegde po’s en muizenkeutels vulde de kronkelende straatjes van de Franse Lichtstad. Door de industriële revolutie kwamen boeren en arbeiders en masse naar de stad. Deze massale toestroom van paupers deed de bevolking verdubbelen: van nog geen 500.000 in 1810 tot ruim 1.000.000 in 1845. De stad slibde dicht en de open riolen kwamen uit op de Seine: het drinkwaterreservoir van de arme bevolking. Mensen woonden in kelders, op zolderkamertjes en onder bruggen. De stad kreeg te maken met serieuze cholera-epidemieën. Mensen, rijk en arm, vielen dood neer op straat. De sociale onrust nam toe en het gekletter van wapens lag op de loer. De Tweede Republiek werd uitgeroepen en in 1848 kwam Napoleon III aan de macht. He had a Dream. Het neefje van Napoleon I, jarenlang in ballingschap in Engeland, had ideeën opgedaan voor een nieuw soort Parijs. Kortom het was tijd voor … Les Grands Travaux.

Haussmann ofwel Haussmanisering

Napoleon III schakelde Baron Haussmann (1809-1891) in voor zijn grootschalige stedenbouwkundige project. Eugène Haussmann, de prefect van de Seine, nam zijn werk serieus en ging voortvarend te werk. Onder zijn sloophamer verdween een groot gedeelte van Ile de la Cité, le Jardin du Luxembourg werd gehalveerd en middeleeuwse wijken werden gesloopt. Meer dan 60% van het voormalige Parijs werd platgegooid. Kaarsrechte boulevards en groene stadsparken (Buttes-Chaumont, Parc Montsouris) werden aangelegd, treinstations (Gare de l’ Est en Gare du Nord) werden uit de grond gestampt, ziekenhuizen en scholen gebouwd. Er kwam een nieuwe watervoorziening en een rioleringssysteem met een lengte van 2100 km.

Volgens sommigen wilde Haussmann, met zijn ingrijpende stadsvernieuwing, niets anders dan de gevaarlijke, verpauperde volksbuurten openbreken. De diverse wijken moesten verbonden worden zodat er meer controle was en er rust gecreëerd werd in de opstandige hoofdstad. Volgens anderen zou deze voormalige projectontwikkelaar zichzelf willen verrijken met de grondonteigeningen. Quoi qu’ il en soit: hij heeft Parijs gemaakt tot een van de mooiste steden van Europa met de twaalf boulevards met als middelpunt de Place de l’ Etoile en de bekende triomfboog de Arc de Triomphe die elk jaar miljoenen bezoekers trekt.

Le Canal Saint-Martin en Haussmann

Eugène Haussmann liet het Canal Saint–Martin uitgraven tot 6 meter diepte en legde er de Boulevard Richard Lenoir overheen. Om een wijds uitzicht te creëren, verdween het Canal Saint-Martin over een lengte van 2 meter ondergronds. Een andere reden voor dit Canal souterrain was om de opstandige volksbuurten beter in de gaten te houden. Het Canal Saint-Martin telt negen sluizen, twee draaibruggen en acht voetbruggen. U kunt langs het water wandelen en af en toe iets nuttigen in een van de restaurant gelegen langs de door bomen omgeven kade. Een aardige manier om dit andere Parijs te leren kennen, is een kanaaltochtje op de ‘Arletty’ of de ‘Marcel Carné’. Beide booten zijn genoemd naar de actrice en de regisseur van de film Hotel du Nord. Vanaf de draaibrug bij Rue Dieu gaat u ondergronds. In het souterrain schijnt om de vijftig meter het daglicht door de lichtkoepels. Geniet ook van de lichtshow (‘echos de la lumière’) gemaakt door de kunstenaar Tahara, en kom weer bovengronds bij la Place de la Bastille. De waterweg wordt langzamerhand weer breder totdat u het Parc de la Villette bereikt met het wetenschapsmuseum (la Cité des Sciences et de l’ Industrie) en muziekmuseum (Le Musée de la Musique).

Praktische informatie:

• Canauxrama biedt tochten langs het Canal St.-Martin
• Opstapplaatsen: Bassin de la Villette (Jaurés) en Porte de l’ Arsenal (Bastille uitgang Opéra)
• Maanden: april-november
• Vertrektijden kunnen variëren, dus informeer van tevoren.
• Duur: 2 uur 30
• Site: www.canauxrama.com/saint-martin.htm