Hoogeveen: de plaats van turf, de Cascade en de Tamboer

De plaats Hoogeveen ligt in het zuiden van de provincie Drenthe. Het centrum van deze plaats is meermaals verkozen tot de ‘beste binnenstad van Nederland’ in de categorie ‘middelgrote plaatsen.’ Wat vooral opvalt aan het centrum van Hoogeveen is de Hoofdstraat, die opgesierd wordt door een lang kunstwerk genaamd ‘De Cascade’. In het verleden was Hoogeveen een belangrijke centrumplaats voor de turfwinning in Nederland. Hieraan herinnert een bekend monument aan de zuidkant van de Hoofdstraat: 'de Turfschipper'.

Geschiedenis van Hoogeveen

Deze plaats is ontstaan in de 17e eeuw. De plaatsnaam is veelzeggend: op deze plek bevond zich veel 'hoogveen'. In de 17e eeuw besloot de Drentse edelman Roelof van Echten om grootschalig te gaan investeren in het ontginnen van dit veengebied. Zijn investeringsmaatschappij droeg de naam 'de 5000 morgen'. Er werden onder meer diverse kanalen aangelegd om het turf (gedroogde veen) te kunnen vervoeren. Op een centrale plek in het veengebied werden bij elkaar onder meer een pand voor de rentmeester en een aantal arbeiderswoningen gebouwd. Dit was het begin van de plaats Hoogeveen.

Turfschippers

Turf was eeuwenlang een zeer belangrijke brandstof in de lage landen. De gebieden rondom Hoogeveen behoorden tot de belangrijkste bronnen van turf voor de lage landen. Hoogeveen kreeg daardoor een grote binnenhaven, van waaruit het turf naar de rest van Nederland werd vervoerd. Met name in 19e eeuw maakte Hoogeveen een grote groei door, vanwege de vele veenarbeiders en turfschippers die hier kwamen wonen.

Bezienswaardigheden

De Cascade

Het grootste kunstwerk van Hoogeveen is 'de Cascade'. Dit is een meanderende waterloop van circa 250 meter, midden door de Hoofdstraat van Hoogeveen. Men is hierbij geïnspireerd door het historische feit dat deze straat in het verleden (tot in de jaren veertig van de twintigste eeuw) een kanaal was. Via diverse bruggen kan men de 'Cascade' oversteken. Dit monument middenin de belangrijkste winkelstraat is zeker sfeerverhogend en heeft er ook aan bijgedragen dat het centrum van Hoogeveen meermaals verkozen is tot de 'beste binnenstad van Nederland' in de categorie ‘middelgrote steden.’ De Cascade wordt ook wel 'het langste kunstwerk van Europa' genoemd.

Grote Kerk

De bekendste kerk van Hoogeveen is de 'Grote Kerk'. De bouw van de eerste versie van deze kerk begon in 1652. In de daaropvolgende eeuwen is deze kerk nog vele malen uitgebreid. De Grote Kerk staat niet direct aan de Hoofdstraat (daar staat de gereformeerde kerk), maar staat net wat achteraf, aan de 'Grote Kerkstraat'. Het is een hervormde kerk (PKN).

Standbeeld van de Tamboer (of Trommelslager)

De Grote Kerk speelde in vroeger tijden een buitengewoon grote rol in het sociale leven van Hoogeveen. Diverse directeuren van de grote veenontginningsbedrijven eisten van al hun werknemers dat ze op zondag naar deze kerk gingen. Daarom had men een 'Tamboer' (of 'Trommelslager') ingehuurd, die elke zondag trommelend door de straten van Hoogeveen marcheerde. Alle inwoners dienden deze trommelaar te volgen richting de kerk. Ter nagedachtenis aan die 'Tamboer' is er bij de Grote Kerk een standbeeld van een trommelslager geplaatst.

Tamboer

Die tamboer staat eigenlijk symbool voor een heel groot deel van de geschiedenis van Hoogeveen. Daarom draagt de schouwburg van Hoogeveen ook de naam 'De Tamboer' en heet het daarbij gelegen indoor winkelcentrum de 'Tamboerpassage'. Verder is er op een andere plek in Hoogeveen ook nog een straat naar dit fenomeen vernoemd: de Tamboerstraat.

Museum de 5000 Morgen

Hoogeveen had een prachtig, klein museum over zijn geschiedenis. Dit heette 'Museum De 5000 Morgen'. Dit museum is echter ten onder gegaan in 2015 en vervolgens gefuseerd met de bibliotheek. Een gevolg hiervan is, dat de bibliotheek besloten heeft om een deel van de oude collectie van het museum als een vaste opstelling middenin de bibliotheek tentoon te stellen.

Daarnaast plaatst men in een zaal van de bieb ook telkens wisselende tentoonstellingen, onder meer uit de oude collectie van Museum de 5000 morgen. Zowel die vaste opstelling als de wisselende tentoonstellingen zijn geheel gratis te bewonderen in de bibliotheek van Hoogeveen. Tot de vaste opstelling behoort onder meer een replica van de legendarische Kano van Pesse, die beschouwd wordt als de oudste boot ter wereld.

Turfschipper (Schippersmonument)

De meeste hierboven vermelde bezienswaardigheden bevinden zich bij de noordkant van de Hoofdstraat. Ook aan de zuidkant van die straat bevinden zich enkele interessante objecten. Wie vanaf het zuiden de hoofdstraat binnenloopt wordt begroet door een standbeeld genaamd 'De Turfschipper'. Dit 'Schippersmonument' is een eerbetoon aan alle turfschippers die Hoogeveen in de loop der tijden groot hebben gemaakt. Het bronzen standbeeld is ontworpen door Arie Teeuwisse en is op deze plek geplaatst in 1982.

Huis met de duivengaten

Tegenover het monument voor de turfschipper, aan de andere kant van de weg, staat het zogenaamde 'Huis met de duivengaten'. Dit is een huis uit 1691. Het kruispunt waaraan dit pand staat, was de plek waar oorspronkelijk de plaats Hoogeveen is ontstaan. Het 'Huis met de duivengaten' is het oudste nog bestaande pand van het oercentrum van Hoogeveen. In dit pand is een restaurant gevestigd.

Van Gogh-huis

Vlakbij het station van Hoogeveen bevindt zich het zogenaamde 'Van Gogh-huis'. Dit is een plek waar Vincent van Gogh enige weken verbleef toen hij Drenthe bezocht. Hij beschouwde Drenthe in 1883 als een ongekende bron van inspiratie voor zijn werk als kunstenaar.

Wielergemeente Hoogeveen

De gemeente Hoogeveen heeft een sterke band met de wielersport. Jaarlijks worden er diverse grote wielerevenementen in deze plaats gehouden, waaronder de Profronde van Drenthe voor heren en de UCI World Tour Ronde van Drenthe voor vrouwen. Hoogeveen is ook de thuisbasis van het bedrijf TVM dat vele jaren één van de belangrijkste wielersponsors in Nederland was. De legendarische TVM-ploeg boekte grote successen met renners zoals Jeroen Blijlevens, Gert-Jan Theunisse, Peter van Petegem, Bart Voskamp en Servais Knaven.

Fietsdorp Fluitenberg

In de gemeente Hoogeveen ligt het dorp Fluitenberg. Het is een dorp met slechts enkele honderden inwoners, maar deze plaats heeft een opvallend aantal topwielrenners voortgebracht. Martin Hendriks was wereldtopper als veldrijder, Erik Dekker was een wereldtopper als wegwielrenner en diens broer Dick Dekker haalde nooit de wereldtop, maar was ook een erg sterke wegwielrenner. Jens Dekker, een zoon van Dick Dekker, is ook een groot wielertalent, hij specialiseert zich vooral op het veldrijden.

Bekende inwoners

Hoogeveen is de geboorteplaats van de beroemde theoloog Herman Bavinck. Hij speelde een belangrijke rol bij de vorming van het gedachtegoed van de Gereformeerde Kerken in de 19e eeuw. Hoogeveen is eveneens de geboorteplaats van onder meer de schaatser Jan Bols, de voetbalster Vivianne Miedema, de politica Jetta Klijnsma, en de verzetshelden Jan Naber, Betty Trompetter en Immigje Kiers.

Albert Steenbergen

Ook de schrijver en schilder Albert Steenbergen was afkomstig uit Hoogeveen. Hij was een befaamde vertaler van Faust (van Goethe) en schreef daarnaast zelf bekende werken zoals 'Cilie de Nevelhekse' en 'De beuze jaeger' (een Drentse Sint-Nicolaaslegende). Opvallend is dat Steenbergen de beide hiervoor genoemde werken als mystificatie publiceerde: hij deed alsof hij ze niet zelf had geschreven, maar ze slechts had gevonden in oude manuscripten.

Gemeente Hoogeveen

De gemeente Hoogeveen heeft anno 2020 in totaal circa 54.000 inwoners. De grootste plaats is de hoofdplaats Hoogeveen, met circa 40.000 inwoners. Andere bekende plaatsen in deze gemeente zijn onder meer Hollandscheveld, Elim, Pesse, Fluitenberg en Noordscheshut. De oppervlakte van de gemeente Hoogeveen is ongeveer 129 vierkante kilometer.