Kallo en Fort Liefkenshoek: een bewogen geschiedenis

In het kleine dorpje Kallo in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen valt er op het eerste zicht niet veel te beleven. Er is een plein met een oud gemeentehuis en dat is het zo wat. Maar rij je het dorp uit, dan kom je bij Fort Liefkenshoek. De geschiedenis van fort en dorp zijn nauw met elkaar verbonden en dus is het best interessant om eens een paar uur in en rond het fort te gaan doorbrengen. Daarna kan je nog een wandeling naast de Schelde gaan maken.

Waar ligt Kallo?

Kallo ligt in België, in de provincie Oost-Vlaanderen. Het is een deelgemeente van Beveren sinds 1977. Je vindt Kallo tegenover Lillo, aan de oevers van de Schelde.

Ontstaan en geschiedenis van Kallo

Strategische ligging

De geschiedenis van het dorp Kallo is nauw verbonden met Fort Liefkenshoek. De ligging van Kallo is dan ook zeer strategisch. Wie Kallo en Lillo in handen had, bepaalde wat er met Antwerpen gebeurde. Door de Schelde af te sluiten tussen Kallo en Lillo kon men de economische activiteiten van de havenstad immers doodknijpen.

Bondige geschiedenis van Kallo

Niet moeilijk dat Kallo en Lillo zeer gegeerde dorpen waren, die in de loop van de geschiedenis verschillende malen van eigenaar wisselden. Een chronologisch overzicht:

• 12de eeuw: ontstaan van het dorp, onder de naam Calloo
• 1316: het dorp wordt in brand gestoken en onder water gezet door de graaf van Holland Willem van Avesnes
• 1579: Fort Liefkenshoek wordt gebouwd als bescherming tegen de Spanjaarden op initiatief van Willem van Oranje. Het ligt tegenover Fort Lillo.
• 1583: de hertog van Parma beval een overstroming die 70 dagen duurde
• 1584: Fort Liefkenshoek wordt veroverd door de Spanjaarden. Ze bouwen een 800 meter lange schipbrug over de Schelde om te beletten dat het belegerde Antwerpen zou worden geholpen
• 1585: Fort Liefkenshoek komt terug in Antwerpse handen door toedoen van Justin van Nassau, maar deze herovering is slechts van korte duur. Op 15 augustus 1585 valt Antwerpen en wordt de Schelde gesloten
• 1614: het Fort Liefkenshoek wordt volledig vernieuwd naar plannen van vestingbouwer David d'Orléans
• 1638: 13 juni tot 21 juni: Slag bij Calloo. Een mislukte poging om Antwerpen terug bij de Republiek te voegen. Een overwinning op de Hollanders door Ferdinand van Oostenrijk die op 22 juni 1638 met veel luister in Antwerpen werd gevierd.
• 1648: door de Vrede van Münster wordt het fort officieel erkend als vesting van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Vanuit Lillo en Liefkenshoek wordt een fiscale barrière in stand gehouden, die nadelig is voor de handelspositie van Antwerpen.
• 1747: de Fransen nemen het fort in
• 1748: door de Vrede van Aken wordt het fort teruggegeven aan de Republiek
• 1786: het Fort gaat naar de Oostenrijkse Nederlanden door het Verdrag van Fontainebleau. Het komt in handen van Jozef II.
• 1794 - 1814: onder de Franse bezetting wordt het fort uitgebreid met een kruidenmagazijn en een halfcirkelvormige bomvrije kazerne met 12 kazematten, bijgenaamd "de Kat". Zo'n 400 soldaten konden hier gekazerneerd worden.
• 1830 - 1839: zowel Lillo als Liefkenshoek vallen in handen van het Koninkrijk der Nederlanden
• landverhuizer
• 1894 - 1952: Fort Liefkenshoek wordt gebruikt als hospitaal. Het was ook de quarantaineopvangplaats voor tientallen landverhuizers, die de overtocht met de Red Star Line naar Amerika niet mochten maken omdat ze aan een besmettelijke ziekte leden.
• na WO II: het fort werd de basis en het depot van de Belgische marine
• 1964 - 1973: het fort wordt een vakantieoord van het Belgische leger. Beroepsmilitairen en hun familie komen hier hun vakantie doorbrengen.
• 1973 - 1980: het fort is gesloten
• 1977: Kallo wordt deelgemeente van Beveren
• 1980: de gemeente Beveren koopt Fort Liefkenshoek
• 1985: Fort Liefkenshoek wordt een beschermd monument
• 1991: de Liefkenshoektunnel wordt naar het gehucht Liefkenshoek genoemd
• 2007: de gemeente Beveren heeft de site gerenoveerd en er zijn nu bezoeken en rondleidingen in het Fort

Wat is er te zien in Kallo?

Naast Fort Liefkenshoek (zie hieronder) kan je in Kallo (A) ook de Sint-Petrus en Pauluskerk bezoeken, waarin zich een beschermd orgel bevindt. Het gemeentehuis dateert van 1911 en is best mooi. Verder is er nog Hof ten Damme, een 18de-eeuwse herenwoning die werd gebouwd op de plaats van het 14de-eeuwse Fort van Kallo. De Kallosluis vormt de verbinding tussen Schelde en Waaslandhaven.

Fort Liefkenshoek en het bezoekerscentrum

Fort Liefkenshoek

Fort Liefkenshoek (B) is nu een fort en een schans nabij het voormalige gehucht Liefkenshoek. Het is eigendom van de gemeente Beveren en is sinds 1985 een beschermd monument. Het domein is zo'n 7 ha groot. In 2007 heeft de gemeente Beveren de site gerenoveerd. Er is nu een Bezoekerscentrum in het Fort. Fort en omgeving kunnen gratis bezocht worden. Van 1 april tot 31 oktober kan je er de hele dag terecht van woensdag tot zondag en op feestdagen. Van mei tot augustus is er elke 2de en 4de zondag van de maand een gratis rondleiding met gids. De afspraak is om 15 uur aan de kanonnen. De rondleiding duurt zo'n twee uur en je komt heel wat interessante dingen te weten over het fort en de streek. Het is vrij uniek dat men een gebastionneerd fort kan bezoeken, dus het is zeker de verplaatsing waard.

Bezoekerscentrum

Het Bezoekerscentrum bevindt zich in de kazematten. Je mag er vrij in rondwandelen. Je leert er meer over de geschiedenis van het fort, het dagelijks leven doorheen de eeuwen en de lokale cultuur. Je hoort verhalen van voormalige bewoners en leert meer over de Tachtigjarige Oorlog. Ook de scheepvaart en de Schelde komen ruim aan bod. Er is onder andere een maquette van de Cogue van Doel, die in 2000 werd opgegraven. Het geheel is erg interactief, zodanig dat het ook voor kinderen een boeiende belevenis is. Er zijn heel wat spelletjes en doe-activiteiten. Vanop de uitkijktoren heb je een prachtig zicht op de haven, de streek en op de Schelde. Waan je je in het Bezoekerscentrum in ver vervlogen tijden, dan kom je hier boven terug met beide voeten in de huidige economie terecht.

Ligging Fort Liefkenshoek

Het domein van het fort en de omliggende graslanden zijn een beschermd gebied voor vogels. Met name de kerkuil komt hier broeden en ook vleermuizen houden wel van dit plekje. De omliggend opgespoten polders waren onder andere het decor voor de reeks "Terug naar Oosterdonk". Je vindt Fort Liefkenshoek in de Ketenislaan 4 (haven 1974) in Kallo (Beveren).

Wandeling naast de Schelde of bezoekje aan spookdorp Doel

Heb je in Kallo alles bekeken en gezien, dan kan je een wandelingetje maken langs de Schelde of je kan naar Doel, zo'n 8 kilometer verderop. Dit spookdorp is zeker ook een bezoekje waard.