Spijk, waar de Rijn ons land binnenkomt

Spijk is het kleinste dorp van de gemeente Rijnwaarden. Een gemeente in de provincie Gelderland. In Spijk komt de Rijn ons land binnen en niet in Lobith. Dit is niet altijd zo geweest. Vroeger kwam inderdaad de Rijn bij Lobith Nederland binnen. De loop van de Rijn is door de eeuwen en jaren heen veranderd en Lobith ligt allang niet meer aan de Rijn. Het is bij Spijk waar de Rijn voor het eerst Nederlands grondgebied raakt. De Rijn heet aan de Duitse oever de Boven-Rijn. Pas bij Millingen zijn beide oevers Nederlands grondgebied.

• Het verleden van Spijk
• Baksteenindustrie
• De bijzonderheden van Spijk en in de buurt van Spijk

Het verleden van Spijk

Spijk ligt aan de oostgrens met Duitsland. De Spijksedijk is de grens en die gaat verder halverwege de Rijn. Vanaf het midden van de Rijn hebben de huizen in het oosten (in Spijk) oneven nummers en ten zuiden (in Duitsland) even nummers. Tot 1817 hoorde Spijk bij het Koninkrijk Pruisen. De naam Spijk is een naam uit het verleden. ‘Herispich’, waarvan Spijk is afgeleid, dateert al vanaf de tijd van de Noormannen. De toenmalige aanvoerder, hertog Godfried wordt in Herispich (het huidige Spijk) in een hinderlaag gelokt (in 885) en vermoord. Spijk bestaat nog niet zo heel lang. Het dorp is heel langzaam gegroeid na 1850 en zeer snel na 1900.

Het heden van Spijk

Spijk (gemeente Rijnwaarden) telt zo’n 500 inwoners en is een van oorsprong Katholiek dorp en ontstaan en gegroeid door de ligging van steenfabrieken in de omgeving van de Rijn, langs de Spijksedijk. In Nederland zijn meerdere dorpen of buurtschappen die de naam Spijk dragen. Namelijk:

• Spijk (Delfzijl), dorp in de provincie Groningen;
• Spijk (Lingewaal), dorp in Gelderland;
• Spijk (Friesland), buurtschap in de gemeente Littenseradeel;
• Spijk (Aalburg), buurtschap in Noord-Brabant.

Baksteenindustrie

Voor Spijk en het gehele Rijnstrangengebied was de baksteenindustrie erg belangrijk. De talrijk aanwezige vette klei uit de Rijn, is uitermate geschikt als grondstof voor de baksteenindustrie en daarom hebben zich in de loop der tijd diverse steenfabrieken gevestigd aan de Spijksedijk. Veel bewoners uit Spijk verdienden hun brood hier. In 1938 woonden er in het dorp Spijk ongeveer 1.200 mensen. Nu herinneren alleen enkele straatnamen, de rood gedakte arbeiders huisjes, een schoorsteenpijp (uit 1890) en een vervallen fabriek nog aan deze glorietijd. De teloorgang van de steenindustrie had voor het dorp langs de Rijn ingrijpende gevolgen: de slager en de bakker zijn allemaal verdwenen. Slechts één baksteenfabriek staat nog aan de Spijksedijk en de andere steenhallen zijn een plek geworden voor andere doeleinden. De modernisering van de steenindustrie heeft ertoe geleid dat het productieproces volledig geautomatiseerd. Een monumentale steenfabriekkraan is een stille getuige waar vroeger de schepen van zand en steenkool gelost werden en met gebakken stenen geladen werden.

De bijzonderheden van Spijk en in de buurt van Spijk

Naast het genieten van de scheepvaart op de Rijn zijn er verschillende mogelijkheden om te genieten in de omgeving van Spijk.

1. Het Pieterpad nummer 16 (Hoog Elten (D)- Millingen) loopt over de Spijksedijk en door Spijk.
2. Het klompenpad (ca.11 kilometer) kan gestart worden in Spijk. Het klompenpad of het Rijnweidepad is een onderdeel van het landelijke routenetwerk van klompenpaden. Alle klompenpaden zijn verboden voor honden in verband met verstoring van vee, wild en het gevaar van het overbrengen van ziektes (neospora onder andere).
3. De grensteen. Grenssteen 660 staat op de Spijksedijk waar de Rijn ons land binnenkomt.
4. De Eltenberg. De Eltenberg ligt in Duitsland (Hoch- Elten) en is te zien in Spijk. De ‘berg’ heeft een hoogte van 82,4 meter. Zeker een bezoekje waard voor een heerlijke wandeling met een adembenemend uitzicht.
5. Daarnaast is er de beroemde Drususbrun. Een oude waterput op de Eltenberg die is aangelegd om de in 980 gebouwde vrouwenabdij naast de St.Vituskerk van water te voorzien. De waterspiegel bevindt zich op 57 meter diepte. De put bevindt zich in een in de jaren 50 gebouwd gebouwtje met aan de binnenkant schilderingen van Romeinse soldaten en slaven. Het oorspronkelijke gebouwtje is helaas verwoest in de WO II. Een echoput om eens lekker te roepen: wat is de koning van Wezel om acht seconden later te horen: ezel!
6. De Bijland. Een watersportgebied aan de Rijn bij Lobith.
7. Tolkamer. Tolkamer is het tweede dorp aan de Rijn en heeft een prachtige kade: de Europakade met een fraai uitzicht op de Rijn. Ook is in Tolkamer een peilmeetstation, waar af te lezen valt hoe hoog het waterpeil van de Rijn is.