De Ierse exodus

Tussen 1848 en 1950 emigreerden meer dan 6 miljoen Ieren. Meer dan 2,5 miljoen vertrokken uit de zuid Ierse havenstad Cobh. Het havenstadje Cobh ademt nog steeds de sfeer van weleer. Het heeft een roemrijk, maar ook een berucht verleden. Lange tijd heette het Queenstown of Cove, maar tegenwoordig heeft het weer de oorspronkelijke Ierse naam Cobh. Voor miljoenen Ieren was deze havenstad de laatste plek op vaderlandse bodem.

Hongersnood

De Ierse emigratie werd op gang gezet door gigantische armoede en hongersnoden. De voedselschaarsten werden veroorzaakt door mislukking van aardappeloogsten tussen 1945 en 1850. Aardappelen waren volksvoedsel nummer een. Echter de monocultuur veroorzaakte de aardappelziekte Phytophthora infestans. Meer dan een miljoen Ieren stierven de hongersnood. Deze periode wordt genoemd de Great Famine, Potato Famine en in de Ierse taal: An Gorta. Vluchten naar een ander land werd gezien als de enige kans om te overleven. Tussen 1845 en 1951 emigreerden anderhalf miljoen mensen. Dit was in zes jaar meer dan in de hele vijftig jaar daarvoor.

Overtocht

Vaak schraapten families geld bijeen om voor een jong volwassen familielid de overtocht te kunnen betalen. Soms betaalde de adel de reis. Veel hongersnoodemigranten gingen naar het toenmalige Britse deel van Noord-Amerika, wat nu Canada is. De overtocht ging gepaard met veel risico’s. Zo'n tien tot twintig procent van de emigranten overleefden de tocht niet. Waar de bevolking van Ierland in 1840 8 miljoen mensen bedroeg, was deze in het begin van de 20e eeuw geslonken tot rond de 3,5 miljoen door de directe en indirecte gevolgen van de aardappelhongersnood.

Gedetineerden

Niet alleen gingen vanuit Cobh veel Ieren naar Amerika, veel gedetineerden werden uit deze haven getransporteerd naar Australië. Tussen 1791 en 1853 waren dat 30.000 mannen en 9.000 vrouwen.

Cruiseschepen

Maar ook luxe schepen vertrokken, en vertrekken nog steeds, vanuit Cobh. Op 11 april 1912 was Cobh de laatste havenstad die de Titanic aan deed. Daar gingen 123 mensen aan boord. Dit bracht het totaal aan passagiers plus personeel op 2.206. Het plaatselijke museum Titanic Experience was indertijd het havengebouw en getuigt nog steeds van deze historische reis, waarbij ruim 1500 mensen een zeemansgraf vonden.
Drie jaar later vertrok op 7 mei 1915 de Lusitania uit Cobh met 1959 mensen aan boord. Dit schip werd geraakt door een Duitse torpedojager, slechts 761 mensen werden gered. Zo’n 150 lijken dreven naar de Ierse kust en werden begraven in Cobh.

Trein

Vele emigranten reisden per trein naar Cobh. Het station in Cobh is onlangs prachtig gerestaureerd en ademt nog helemaal de sfeer van honderdvijftig jaar geleden. Een deel van het station is een museum (Cobh Heritage Centre) dat vertelt over de emigratie.

Annie Moore

Het beeld van de jeugdige Annie Moore en haar twee broertjes herinnert hier ook aan de gigantische exodus. Annie en haar broers zeilden van Queenstown op de SS Nevada op 20 december 1891 en kwamen op 1 januari 1892 aan op Ellis Island voor de kust van New York. Eenzelfde beeld staat op Ellis Island.

Tegenwoordig

Vandaag de dag bezoeken veel toeristen Cobh. Onder hen veel afstammelingen van Ierse emigranten. Cobh heeft een Heritage Centre Genealogical Referral Service, waar men geholpen wordt met het zoeken naar namen van voorouders in passagierslijsten van schepen en geboorteregisters. Ook bestaat de mogelijkheid om tegen betaling de naam van de voorouder toe te voegen aan een zogenaamde E-wall of Dedication in het Cobh Heritage Centre.