Sint Maartensdijk en de band met het huis Oranje-Nassau

Gelegen aan de Oranjeroute koestert de gezellige smalstad Sint Maartensdijk al eeuwenlang een band met de Oranjes. Zo behoort tot de vele titels van koningin Beatrix ook die van Vrouwe van Sint-Maartensdijk. Het is dezelfde titel als die van Anna van Buren, de eerste vrouw van Willem van Oranje. Over de band van een Zeeuwse plaats en het huis Oranje-Nassau. Nog steeds ademt het statige stadhuis, thans omgedoopt tot Logis hotel & restaurant het Oude Raedthuys, de allure van zijn bouwheer stadhouder Frederik Hendrik (1584-1647). De namen van de kamers dragen evenals de straten van het plaatsje de namen van telgen uit het Oranjegeslacht.

Jacoba van Beieren

Een van de kamers van het Oude Raethuys draagt de naam Jacoba van Beieren. Zij huwde in 1434 met de hoge Zeeuwse edelman Frank van Borssele. Hij behoorde tot het geslacht dat woonde in het slot van Sint Maartensdijk. Vanuit dit slot werd de heerlijkheid Sint Maartensdijk bestuurd. Er bloeide toen een levendige handel. In 1491 kreeg de plaats stadsrechten, maar geen zitting in de staten van Zeeland. Daarom noemden ze het een smalstad.

Oranjekamer

Alles over deze boeiende historie vinden we in de Oranjekamer dat huist bovenin het pand van het VVV naast hotel & restaurant het Oude Raedthuys. Daar staat een prachtige maquette van het slot Sint Maartensdijk. Door het huwelijk van Willem van Oranje met de schatrijke Anna van Buren in 1551 kwam de heerlijkheid Sint-Maartensdijk in handen van de Oranje-Nassaus. Als enig kind bezat zij de heerlijkheid dat bestuurd werd vanuit het gelijknamig slot. Toen zij in 1558 overleed gingen haar bezittingen naar de oudste zoon van Willem van Oranje en haar, Philips Willem. Daarmee werd hij heer van Sint Maartensdijk.

Markt

De Markt van het huidige Sint Maartensdijk ademt nog steeds de sfeer van lang vervlogen tijden. In het midden prijkt het stadshuis, nu het Oude Raedtuys, met zijn fraaie trapgevel en rode luiken. Daarnaast het VVV in ene pand met stijlgevel. Op de voorgrond een rustieke dorpspomp. De oudste bewaarde stadsrekening van 1586/1587 vermeldt het stadhuis voor het eerst. In de Nederlanden woedde destijds de tachtigjarige oorlog met Spanje. Sint Maartensdijk kreeg, evenals Tholen veel te verduren. In 1590 verzocht het stedelijk bestuur Maria van Nassau, een zuster van Philips Willem van Nassau, steun bij herstel van hun ooit zo voortvarende stad. Sint Maartensdijk was ‘soo geplondert, veramt ende vermindert.’

Frederik Hendrik

Tijdens het bewind van prins Frederik Hendrik, de zoon van Willem van Oranje en diens vierde vrouw Louise de Coligny, vond in de 17e eeuw de restauratie plaats. Het stadhuis was eigendom van de prins, maar het stadsbestuur mocht het gebruiken voor rechtspraak en bestuurlijke zaken. Misdadigers werden berecht en opgesloten in het kasteel. Bij gebrek aan financiën raakte het stadshuis enigszins vervallen. Door de achteruitgang in de landbouw ontbrak het geld voor herstel. Het tij keerde pas in 1960. Binnen het herstelplan van de watersnood van 1952 kreeg het stadhuis voor zijn restauratie 90%. De panden werden in hun oorspronkelijke staat teruggebracht.

Schilderijen van de Oranjes

In de fraaie vergaderzaal van het Oude Raedthuys prijken de panelen van Frank van Borssele en Jacoba van Beieren. Samen met 15 schilderijen van de Oranjes sierden ze jarenlang de wanden van het stadhuis. Het pand genoot daardoor landelijke belangstelling. Vermoedelijk werden al deze panelen, waaronder een van een onbekende dame, tijdens de afbraak van het kasteel (1818) naar het stadshuis van Sint-Maartensdijk overgebracht. Door het opgaan van Sint Maartensland in de gemeente Tholen (2007) verloor het stadshuis zijn functie. Nu zijn deze schilderijen te zien in het nieuwe gemeentehuis van Tholen (2007).

Sint Martinus

Sint-Maartensdijk dankt zijn naam aan Sint Martinus, schutspatroon van veel kerken en steden. Tijdens de reformatie raasde er tot twee keer toe de beeldenstorm door deze katholieke kerk. De kerkrekening uit 1571 noemt een groot bedrag voor het werk van de ‘sager toen de kerk in stukken was gesmeten.’ Het zilver en de juwelen waren op tijd in veiligheid gebracht bij de prins van Oranje. Onder het mooie orgel staat een herenbank waar vroeger voorname mannen zaten, Hoewel de Oranjes wel de Heerlijkheid Sint-Maartensdijk bezochten, kwamen ze nauwelijks in de plaats zelf. Het bestuur over de heerlijkheid lieten ze over aan een rentmeester ofwel drost. Een van hen was Cornelis Liens, die in de Sint Martinuskerk begraven ligt.

Oranjeroute

Zoals bij zoveel aan de Oranjeroute gelegen plaatsen is de naam Oranje-Nassau nog steeds nauw verbonden met Sint-Maartensdijk. Vele telgen uit dit geslacht droegen en dragen de naam Heer of Vrouwe van Sint-Maartensdijk en Scherpenisse. Ook de koningin draagt deze naam. Getuige een plakboek in de Oranjekamer brachten vele leden van het huis Oranje-Nassau een bezoek aan de smalstad. Soms bij vreugde maar ook bij rouw. Zo brachten Koningin Wilhelmina en prins Hendrik in 1924 een bezoek. In 1996 vierde koningin Beatrix en haar familie Koninginnedag in Sint-Maartensdijk.
© 2012 - 2024 Vikla, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Sint Maarten, Sint Maarten, de koeien hebben staartenSint Maarten, Sint Maarten, de koeien hebben staarten11 november wordt bij veel mensen in Nederland en België, Sint-Maarten gevierd. Algemeen is de lampionnentocht. Wanneer…
Sint Anna – moeder van Maria en oma van JezusSint Anna – moeder van Maria en oma van JezusSint Anna zou volgens de overlevering de moeder van de Heilige Maagd Maria zijn. Zij was dus de grootmoeder van Jezus Ch…
Sint Bernard / Sint Bernardshond: reddings- en gezinshondSint Bernard / Sint Bernardshond: reddings- en gezinshondDenk je bij een Sint Bernard aan een grote lobbes met een tonnetje om zijn nek? Dat vaatje met drank voor verkleumde rei…
Jacoba van Beieren en andere bewoners van TeylingenIn het Zuid-Hollandse Teylingen, vlak bij Sassenheim, ligt een ruïne. Deze Ruïne was in zijn glorietijden een belangrijk…

De Ierse exodusTussen 1848 en 1950 emigreerden meer dan 6 miljoen Ieren. Meer dan 2,5 miljoen vertrokken uit de zuid Ierse havenstad Co…
Bronnen en referenties
  • Oranjekamer Sint Maartensdijk
Vikla (55 artikelen)
Gepubliceerd: 19-09-2012
Rubriek: Reizen en Recreatie
Subrubriek: Steden
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.