Antarctica, wetenschappelijk onderzoek door BAS

De meest actieve onderzoeksorganisatie in Antarctica is de BAS (British Antarctic Survey). De BAS verricht al bijna 60 jaar wetenschappelijk onderzoek op Antarctica. Zij is een onderdeel van de NERC (Natural Environment Research Council) en is gevestigd in Cambridge in Groot-Brittannië. Meer dan 400 personeelsleden telt de BAS die allemaal werken op en voor een aantal stations op Antarctica. Ook Nederland is betrokken bij het onderzoek in het poolgebied Antarctica.

BAS voor wetenschappelijk onderzoek op Antarctica

Twee tegen ijs versterkte schepen ondersteunen ter plekke de Antarctische activiteiten. RRS James Clark Ross heeft moderne voorzieningen voor oceanografisch onderzoek en RRS Ernest Shackleton is voornamelijk een logistiek schip dat wordt gebruikt voor de bevoorrading van de stations. Beide schepen vertrekken telkens in september of oktober van het Verenigd Koninkrijk en keren in mei of juni terug.

Ook beschikking over helikopters en vliegtuigen op Rothera

Naast deze twee schepen kan in het Antarctisch gebied gebruikt gemaakt worden van twee helikopters en vijf vliegtuigen. Tijdens de Antarctische zomer zijn de vliegtuigen gestationeerd op de basis Rothera, die een baan van 900 meter grind heeft. Een van de vliegtuigen onderneemt regelmatige pendelvluchten tussen de Haven Stanley Airport op de Falkland Eilanden en Rothera of Arena's Punta in Chili en Rothera. De kleinere vliegtuigen zijn uitgerust met ski’s voor het landen op sneeuw en ijs op afgelegen gebieden.

Nederland en Antarctisch onderzoek

Als zeevarende natie is Nederland al eeuwenlang betrokken bij de poolgebieden. Antarctica is, volgens recent historisch onderzoek, waarschijnlijk in de zeventiende eeuw door kapiteins van de VOC ontdekt. Toch heeft Nederland geen actieve rol gespeeld in de onderzoekingen van het Antarctisch continent in de negentiende en het grootste deel van de twintigste eeuw. Ons land is pas in 1967 toegetreden tot het Antarctisch Verdrag. Dit verdrag is in 1959 gesloten tussen een groot aantal landen omdat Antarctica het enige grondgebied op aarde is dat niet onder de onbetwiste soevereiniteit van een land valt.

Nederland heeft pas in 1990, op grond van het inmiddels opgebouwde Antarctisch onderzoeksprogramma, de status van consultatieve partij verworven en is het enige land dat die status heeft verworven zonder een eigen onderzoeksstation. In plaats daarvan werkt Nederland samen met Duitsland (Alfred Wegener Institute for Polar and Marine Research) en Groot Brittannië (British Antarctic Survey).

Bijzondere Zodiaccruis met prachtig ochtendlicht

Vanuit onze vaarroute is het dichtbij gelegen grote BAS station Rotheran. Dat ligt altijd nog ruim 300 kilometer ten zuidwesten van de plek waar wij ons met enige moeite het bed uit werken na de succesvolle barbecue van de vorige avond en halve nacht. Maar het is de bedoeling vanmorgen dat we in alle vroegte present zijn voor een Zodiaccruise tussen de grote ijsbrokken van Pléneau Island door op het moment dat er nog een zeer speciaal zacht ochtendlicht over de baai valt.

De Zodiacs nemen ons mee op een fantastische cruise over tamelijk kalm water, terwijl we veel wild zien zoals crabeaters, leopard seals, zeemeeuwen en een solitaire weddel seal. Maar het hoogtepunt van de cruise zijn de ijsbergen. Ze tonen zich prachtig in het mooie licht en lijken majestueuze grote witte suikerkastelen.

Volgende landing op Port Charcot

Terug aan boord hebben we slechts 20 minuten om ons voor te bereiden op de volgende landing op Port Charcot. Nadat de reisleiders daar eerst met alle respect drie zeeleeuwen hebben weggejaagd, kunnen we een hellend sneeuwveld beklimmen. Het veld wordt omringd door grote granieten keien in welke omgeving honderden pinguïns zich hebben genesteld. Een deel van de pinguïns speelt in het water en een zeeluipaard ligt uitgebreid te zonnen op het strand.

Sommigen van ons klimmen hoger over de keien naar een oud observatiecentrum dat door Jean-Baptiste Charcot werd gebruikt om te overwinteren toen hij met zijn schip Pourquoi Pas in 1909 in dit gebied strandde. Ondanks de lange morgen gaat de tijd gaat snel en moeten we terug naar de Mikheev voor een verrukkelijke lunch.