Rondreis door Cuba

Veel mensen die hun vakantie doorbrengen op Cuba zien doorgaans niet veel meer dan de omgeving van het resort in Varadero waar men verblijft. Een enkele excursie naar Cardenas, Matanzas of Havanna daargelaten. Daarmee doe je jezelf eigenlijk tekort. Cuba heeft een grote diversiteit aan landschappen, bewoners en steden die zeker de moeite waard zijn om te bezichtigen. Het land leent zich dan ook uitstekend om een rondreis per auto te maken. In 2008 ondernam ik een rondreis per auto waarbij ik een groot deel van het land ben doorkruist. Van Santiago de Cuba in het oosten tot aan Pinar del Rio in het westen. Voor mensen die een rondreis in Cuba wel zien zitten kan onderstaand verslag een goede inspiratiebron zijn.

Flexi fly&drive

Voor de rondreis is gebruik gemaakt van het flexi fly&drive-concept. Wat houdt dit in? Na aankomst op het vliegveld kun je direct bij het autoverhuurbedrijf je auto ophalen na betaling van verzekering en borg. In mijn geval een Skoda Fabia stationwagon, zeker voor Cubaanse begrippen een uitstekende auto. De eerste overnachting is voor je geregeld bij een hotel in de omgeving van het vliegveld van aankomst. Voor de overige overnachtingen krijg je coupons mee die je bij een groot aantal hotels verspreid over het land kunt inwisselen voor een overnachting. Je hebt hiermee de volledige keuzevrijheid hoe je reis gaat verlopen omdat je zelf kunt bepalen in welk hotel en in welke plaats je wilt verblijven. Ondanks dat de hotels staatseigendom zijn staan deze echter niet altijd te springen om de coupons omdat betalende gasten meer opbrengen. Het is dus raadzaam bij aankomst in een accommodatie eerst te informeren of er nog kamers vrij zijn, vervolgens aan te geven te willen overnachten en pas op het allerlaatste moment, zodra men om een credit card vraagt, de coupons te tonen. De kans is anders namelijk groot dat de receptioniste zal zeggen dat het hotel vol is. In populaire gebieden, vooral in de Viñales, is het raadzaam 2 dagen vooraf een hotel te reserveren want de hotels zijn daar soms echt overvol.

Autorijden in Cuba

Wegenkaarten zijn in Cuba nauwelijks verkrijgbaar, schijnbaar omdat de overheid het binnenvallende vijandige troepen of spionnen niet gemakkelijk wil maken. Een bezoek aan de bibliotheek in mijn woonplaats bracht echter uitkomst, zowel de ANWB als de bosatlas hadden duidelijke plattegronden van Cuba die ook na kopiëren nog goed leesbaar waren. Mij werd echter afgeraden een TomTom mee te nemen. Als deze überhaupt al zou functioneren in Cuba, was de kans toch al groot dat de douane het apparaatje in beslag zou nemen omdat men dergelijke apparatuur als spionagemiddel beschouwde. De bevolking is daarentegen erg behulpzaam. Met een beetje Spaans uit een vertaalboekje en wat handen en voetenwerk is de juiste richting zo gevonden.

De hoofdwegen in Cuba zijn goed berijdbaar met een vlak wegoppervlak. Van mindere kwaliteit zijn secundaire plattelandswegen. Dit zijn vaak zogenoemde macadamwegen, een soort grindverharding of ver vergane asfaltverhardingen, die niet zelden overgaan in zandwegen waarin kuilen voorkomen met omvang en diepte van een badkuip. In Cuba bevindt zich één echte snelweg, autostrada, die van Pinar de Rio in het westen via Havanna naar het oosten voert. Even voorbij Santa Clara gaat deze weg over in een soort van provinciale weg. Deze snelweg heeft redelijk veel overeenkomsten met de snelwegen zoals we ze kennen in Nederland met gescheiden banen voor de verschillende rijrichtingen, afritten en opritten. De rijbaanmarkering is echter niet altijd even duidelijk of ontbreekt geheel. Het grootste verschil met Nederlandse snelwegen is wel het grote aantal paard en wagen, fietsen en bicytaxis die op de vluchtstrook rijden en daarnaast de grote aantallen lifters die bij opritten bijna midden op de weg staan. Matig dus je snelheid bij op- en afritten. Files en verkeersdrukte zijn vrijwel onbekend in Cuba met uitzonderingen in delen van Havanna en Santiago de Cuba. Het centrum van de stad Camaguey is een soort van labyrint en je verdwaalt hier snel. Probeer ook zoveel mogelijk bij daglicht te rijden, de wegen in Cuba zijn grotendeels onverlicht en er zijn veel onverwachte en onverlichte gebruikers zoals voetgangers, fietsers en paard en wagen.

Hotels in Cuba

Mijn ervaringen met grote all inclusieve resorts zijn niet best te noemen. Met name de slechte hygiëne in complexen van dergelijke omvang waar dientengevolge de schoonmaak niet altijd even grondig is. Dit deed zich vooral gelden in de in grote getale aanwezige kakkerlakken van monsterlijke omvang. De Cubaanse keuken staat al niet echt bekend om gastronomische hoogtepunten maar de maaltijden in de all inclusieve resorts waren wel van erg matige kwaliteit. Ondanks bovenstaande zijn de hotels in Cuba in het algemeen zeer behoorlijk en aangenaam. Voor wie niet bang is voor grote aantallen insecten en rondscherende vleermuizen behoort een overnachting in de natuur ook tot de mogelijkheden. Een echte aanrader is overnachten in Guama in de Varkensbaai. Het is mogelijk om overdag een rondleiding in dit nagebouwde indianendorp te krijgen waarbij het leven van de inheemse indianen die vroeger Cuba bevolkten wordt toegelicht. Maar je kunt hier ook overnachten in een van de bungalows die op palen in het water staan, een unieke ervaring. In de vroege ochtend is het mogelijk een rondvaart per roeiboot te krijgen door het moeras.

Hoogtepunten

De historische binnenstad van Camagüey, die vroeger als een labyrint is opgezet om binnenvallende piraten te misleiden, is schitterend. Zo ook zijn de historische binnensteden van Holguin, met veel art deco gebouwen, Sancti Spiritus en Cienfuegos een lust voor het oog vanwege de vele historische koloniale gebouwen. Ongeveer 30 kilometer ten noorden van Holguin ligt de vervallen kustplaats Gibara. Mocht je in deze omgeving verblijven, bijvoorbeeld in Guardalavaca, is een bezoek aan deze pittoreske plaats zeker de moeite van het omrijden waard.

Santiago de Cuba is de op een ná grootste plaats van Cuba. In de fraaie historische binnenstad bevindt zich een prachtige kathedraal, de Nuestra Señora. Op het voorgelegen plein is het oudste gebouw van Cuba te vinden. Even buiten de binnenstad is op een rots het Castillo San Pedro te vinden. In het fort dat opgericht werd om de stad tegen piraten te weren, bevindt zich nu een klein museum met onder ander een afbeelding van "piraat" Piet Heyn. In de stad bevindt zich ook de beruchte Moncada kazerne waar Fidel Castro zijn revolutie begon. De kogelgaten in de muur worden als een soort relikwie in stand gehouden. Ook het Cemetria Santa Ifigena is een bezoekje waard. Hier bevindt zich het mausoleum van onafhankelijkheidsheld Jose Marti en het graf van de bekende componist Compay Segundo. In de omgeving van de stad ligt de monoliet Gran Piedra. Bovenop deze ruim 1.200 meter hoge berg is bij helder weer de kust van Jamaica waar te nemen. Tijdens mijn reis trok er echter net een cycloon richting Cuba waardoor het erg mistig was. Vergeet ook niet vanaf de parkeerplaats vlak onder de top even een paar honderd meter door te lopen over het zandpad naar de oude koffieplantage la Isabelica, met het koloniale huis van de voormalige bezitter (thans museum). Ook buiten Santiago de Cuba ligt de kathedraal el Cobre met de kapel der wonderen. Hier is een grote collectie kunstgebitten, protheses, krukken, amuletten en overige prullaria te bezichtigen die door mensen zijn achtergelaten in de hoop op een (medisch) wonder.

In Bayamo is iedere dag het volkslied van Cuba door de luidsprekers in de stad te horen. Het volkslied vindt namelijk zijn oorsprong in deze stad. Verder is er een muzikaal opgeluisterd voetgangersgebied in de winkelstraat van de stad aangelegd. Op de weg tussen Sancti Spiritus en Trinidad is de Torre de Manaca Iznega te vinden. Een toezichtstoren die is opgericht om controle over de slaven op de suikerplantages te houden. Hier is een klein museum aanwezig. De plaats Trinidad staat op de werelderfgoedlijst van Unesco en bij een bezoek aan de plaats wordt duidelijk waarom.

Naast het eerder vermelde Guama, met nabijgelegen krokodillenfarm, is in de Varkensbaai ook nog een museum ingericht in voormalige suikerraffinaderij Australia. Het museum, de la Commandancia genaamd, herbergt een kleine expositie over de inval van de Varkensbaai waar men met trots vertelt hoe Nederlandse ingenieurs de verdedigingswerken in de Varkensbaai hebben ontworpen. Ook kun je in Rancho Luna zwemmen met dolfijnen, tenminste als een cycloon geen roet in het eten gooit.

In het westen van Cuba vindt je de Viñales, een schitterend kalksteen gebergte dat als steile puntige rotsen boven het landschap uitsteekt. Per paard kan je de omgeving met de vele tabaksplantages verkennen, ook als je nog nooit hebt paard gereden trouwens. In Piñar del Rio kun je een sigarenfabriek bezoeken en zien hoe de fabricage van sigaren plaats vindt. Een bezoek aan de tabaksplantage van Alejandro Robaina, even buiten de stad, hoort hier zeker bij. Dit is de bekendste tabaksplantage van Cuba met vriendelijke medewerkers die je een interessante rondleiding willen geven.

Tussen Pinar del Rio en Havanna ligt Soroa. Beklim bij zonsopgang de Mirador en geniet van het uitzicht over subtropisch regenwoud waar net de nevel optrekt. Aan de voet van deze berg ligt de Salto de Arco Iris, de regenboog waterval die onvergetelijk mooi is. Aan de overkant van de weg ligt een schitterende bloementuin, Orquidario, met veel orchideeën, waar je een uitgebreide rondleiding van Engels sprekende biologen krijgt.

Als laatste is Havanna aangedaan. In de oude stad, Havanna Vieja, staan prachtige koloniale gebouwen, al dan niet gerestaureerd, waaronder het Capitolo met het middelpunt van alle wegen in Cuba. Bezoek daarnaast ook het Bacardi museum. Flaneer bij de avondschemering over de Malecon richting Vedado, waar nog enkele mondaine hotels staan van voor de revolutie die nu enigszins hun glorie kwijt zijn.