Het Šumava Nationaal Park of het Boheemse woud, Tsjechië

In het westen van Tsjechië ligt het Šumava Nationaal Park. Dit natuurgebied beslaat bijna 70 000 hectare. Het park heeft veel bossen met voornamelijk naaldbomen, maar ook veengebieden en open landschappen. Er leven verschillende bijzondere en zeldzame soorten, waarvan de bekendste de lynx. Ook tal van vogelsoorten hebben hun thuis in dit park, zoals de korhoen en de Oeral uil, en zoogdieren zoals de otter en bever. Er zijn veel verschillende plaatsen om te bezoeken en te verblijven.

Feitjes over Šumava

Šumava Nationaal Park heeft een oppervlakte van 68 064 hectare. Om het park heen ligt een beschermd natuurgebied, waardoor het totale oppervlakte vele malen groter wordt. Het park wordt ook wel ‘het groene dak van Europa’ genoemd, omdat het nationaal park het grootste natuurgebied in midden Europa is, en omdat het hoog in de bergen ligt.
Sumava betekent letterlijk vertaald ‘ruisen’, dit duidt op de rivier de Moldau (Vltava in het Tsjechisch), die een ruisend geluid maakt en door het gebied stroomt.

De ligging

Šumava nationaal Park is het Tsjechische deel van het Boheemse woud. Dit natuurgebied ligt over de grens met Duitsland, dus in het uiterste westen van Tsjechië. In het zuiden grenst het gebied aan Oostenrijk. Het Duitse deel van het park wordt het Bayerischer Wald genoemd.

Hoe ziet het gebied eruit?

Het gebied is een divers natuurgebied. Het huist zeldzame veengebieden, stroompjes en meren en landbouw. Het gebied ligt in de bergen en is op sommige plaatsen steil. Er is een uitgebreid netwerk aan kanalen aangelegd voor de houtoogst, welke inmiddels niet meer plaatsvindt. De kanalen zijn dan ook niet meer in gebruik.
Een groot deel van het nationaal park bestaat uit bos (geschat : 54184 hectare), waarvan het meeste aangeplante fijnspar is. Dit levert grote groene vlaktes op, zeker wanneer vanaf boven bekeken. Echter, er is een bastkever die veel van deze bomen aantast, namelijk de letterzetter. Hierdoor ontstaan grote vlaktes dode bomen.

De geschiedenis

Tot 1989 was Tsjechie communistisch. Dit heeft een grote invloed op het nationaal park gehad, welke nog steeds zichtbaar is. In communistische tijden lag het gebied op het ijzeren gordijn, wat heeft gezorgd voor een leegloop van het gebied. Niemand was toegestaan er te wonen of zelfs maar te komen. Met minder mensen was er meer ruimte voor de natuur. Het gebied is dan ook al in 1963 tot beschermd landschap uitgeroepen.
In 1990 werd het door de UNESCO (vooral bekend van de werelderfgoedlijst) uitgeroepen tot biosfeer reservaat en in 1991 werd het door Tsjechië uitgeroepen tot Nationaal Park. Hierdoor geniet het gebied een zekere bescherming.

De geschiedenis zichtbaar

Op sommige plaatsen in het Nationaal Park is de geschiedenis opvallend zichtbaar. Een goed voorbeeld hiervan is op de grens, de plaats waar eens het ijzeren gordijn liep. Hier is een scheiding tussen twee typen bos, het ene ‘normaal’, het ander zwaar aangetast door bastkevers. De laatste is aan de Tsjechische kant, waar enige tijd geen of weinig beheer heeft plaatsgevonden. Ook de oude waterwerken zijn op sommige plaatsen nog zichtbaar. Deze zijn gebouwd om hout naar beneden te krijgen via een serie aan kanalen met bruggetjes,.

Weer & klimaat

De gemiddelde temperatuur over het jaar verschilt sterk van de hoogte. Op 750 meter is het 6OC, op 1300 meter nog maar 3OC. op 700 meter zijn er per jaar gemiddeld 40 dagen met de maximale temperatuur onder het vriespunt, op 1200 meter zijn dit er al 70. In valleien en op de niet beboste delen is het kouder. De luchtvochtigheid is het hele jaar door ongeveer hetzelfde, rond de 80%. Het meeste regen valt in juni en juli, ook in december valt er relatief veel regen. Per jaar valt er, afhankelijk van de locatie in het park, gemiddeld tussen de 800 en 1600 millimeter. Ter vergelijking, in Nederland valt er tussen de 700 en 900 millimeter per jaar. Ongeveer 40% van de dagen in Šumava zijn zonnig.

Dieren

Er zijn in Šumava tal van verschillende dieren te vinden. Verschillenden soorten herten en reeën worden door veel bezoekers gezien. Verder is er een stabiele populatie lynxen, maar deze schuwe dieren laten zich slechts zelden zien. Er zijn er tal van andere zoogdieren, zoals de rivierotter en wilde katten, en vogels, zoals de ijsvogel en verschillende bedreigde hoendersoorten.

De bastkever

Zoals eerder gezegd komt de letterzetter in het gebied voor. Deze bastkever is in staat zich snel voort te planten, waardoor hij veel schade aanricht. Grote oppervlakte bos (vrijwel uitsluitend fijnspar) sterven door deze kever van 4 tot 5 millimeter in de lengte. De uitbraken zijn het grootst in jaren nadat er al stormschade is opgetreden. Er wordt op verschillende plaatsen geprobeerd de kever te bestrijden, maar dit heeft weinig succes.
Het bestrijden van de bastkever levert veel conflict op. Met name natuurbeschermingsorganisaties zijn hierop tegen. Het nationaal park is immers – zo redeneren zij – een gebied waar de natuur zijn gang moet kunnen gaan. Aan de andere kant zorgt de bastkever voor schade bij nabijgelegen houtproductie bossen en levert het een bosbeeld op wat in veel gevallen ongewenst is.

Dorpen

In Šumava Nationaal Park zijn verschillende bewoonde gebieden te vinden. Deze dorpen bieden onderdak aan kleine gemeenschappen en er zijn hotels en voorzieningen te vinden voor toeristen. Een stadje dat een bezoek zeker waard is, is Vimperk. Hier bevinden zich onder andere een kasteel en een museum. Verder zijn er van hieruit verschillende wandeltochten en is er een skigebied.

Overnachten

Behalve in de dorpen in het gebied, zijn er meer plaatsen om te overnachten. Er zijn tijdelijke overnachtingplaatsen waar je een tent op kunt zetten. Verder zijn er tal van hotels en pensions te vinden.

Informatiecentra

Er zijn acht verschillende informatiecentra in het gebied. Deze richten zich allemaal op een ander onderdeel van het park. Het ene richt zich op de geschiedenis, het andere op de bosgebieden of op het veen. Verder is er een observatietoren vanwaar je over het bos heen kunt kijken en zijn er verschillende musea. Let op, de observatietoren is niet altijd open. Gedurende enkele maanden per jaar is hij volledig gesloten en de rest van het jaar is het afhankelijk van het weer.

In de zomer

In de zomer is het nationaal park een plaats om te wandelen en te fietsen. Op aangewezen plaatsen is watersport toegestaan en worden kano’s verhuurd. De recreatie staat voornamelijk in het teken van de natuur, maar ook de cultuur en historie is zichtbaar. Er zijn routes om te lopen, fietsen of varen en er worden excursies georganiseerd. Er zijn verschillende parkeerplaatsen, waar je de auto neer kunt zetten om zelf rond te lopen. Let wel op dat het gebied groter is dan de Nederlandse natuurgebieden. Het is makkelijk te verdwalen als je geen gerichte route loopt.

In de winter

In de winter zijn alle dingen te doen die je ook in de zomer kunt doen, maar is er ook wintersport. Dit is beperkt, aangezien het om een beschermd Nationaal Park gaat, maar in bepaalde delen toegestaan. Deze wintersportgebieden zijn kleinschalig en veel goedkoper dan veel gebieden in bijvoorbeeld Duitsland of Oostenrijk.

Sumava Nationaal Park is zeker een bezoek waard. Er is een rijke biologische diversiteit, met veel verschillende planten en dieren. Het gebied heeft een uitgebreide geschiedenis, waarvan in dit artikel slechts een klein deel besproken is. De natuur en de geschiedenis zijn gecombineerd en beide zichtbaar als sporen in het landschap, als je weet waar je op moet letten.