Baskenland: Salies-de-Béarn, beroemd om zijn zout

Strikt genomen ligt Salies-de-Béarn niet in het Franse Baskenland. Het ligt in de Béarn, niet ver van de grens met het Baskenland. Maar het ligt wel in hetzelfde departement, de Pyrénées Atlantiques (64). Salies-de-Béarn is beroemd om zijn zout, zoals zijn naam het al laat vermoeden. De zoutbron werd volgens een legende ontdekt door toedoen van een everzwijn. De legende is afgebeeld in het wapenschild van Salies-de-Béarn. Maar er is nog meer te zien en te doen in dit leuke stadje rond zout. Zo is er ook nog het zoutmuseum en een museum over de lokale tradities.

Waar ligt Salies-de-Béarn?

Salies-de-Béarn ligt in de Béarn, niet ver van de grens met Frans Baskenland. Het ligt ten noord-westen van Pau.

Het ontstaan van Salies-de-Béarn

Vijfendertig eeuwen geleden ontstond het stadje Salies-de-Béarn. Daarvan getuigen de vele archéologische vondsten met onder andere stukjes van aardewerken vazen en structuren die dienden om het water te laten verdampen zodanig dat het zout overbleef. En het water uit die streek zat vol met zout, zo'n 230 gr per liter ongeveer, wat zo'n tien keer meer is dan in zeewater. Deze activiteit, het zoutwinnen, start in het Bronzen Tijdperk en kent een enorme ontwikkeling tijdens de Romeinse periode. De Romeinen kwamen al baden in het zoute water van Salies-de-Béarn.

De ontdekking van de zoutbron en de legende van het everzwijn

De legende van het everzwijn

Oude teksten vertellen over de legendarische ontdekking van een zoutbron dankzij een everzwijn. Tijdens de jacht werd een everzwijn zwaar gewond. Het everzwijn kon ontsnappen aan de jagers. Maanden later werd het teruggevonden, dood maar in perfecte staat. Het everzwijn was in een zoutbron gevallen en het zout had het everzwijn geconserveerd. De legende vindt men wel terug in het wapenschild van Salies-de-Béarn: 2 mannen die een emmer zout water en een everzwijn dragen.

De loden pan

Andere teksten bevestigen het bestaan van de primitieve stad in de 11de eeuw en het onttrekken van het zout door middel van een loden pan. Dit systeem werd gebruikt tot het begin van de 19de eeuw.

Zoutbron: bron van rijkdom

De zoutbron van toen is nu nog steeds in handen van de afstammelingen van de eerste families die in Salies-de-Béarn leefden. Dit werd zo geregeld door een document dat dateert uit 1587, het "Règlement de la Fontaine salée". In de Middeleeuwen was de opbrengst van de bron zodanig groot dat de mensen er hun huur voor een heel jaar konden mee betalen en dan nog genoeg overhadden om een varken te kopen. Nu bedraagt de jaaropbrengst zo'n 30 €. Velen hebben heimwee naar die goede ouwe tijd!

De stad Salies-de-Béarn

De structuur van de stad Salies-de-Béarn, rond de zoutfontein, op de Place de la Mairie, onderstreept het belang van het zout en het zoute water voor de lokale bevolking. In de tweede helft van de 19de eeuw is de invloed van het zout nog steeds heel groot. Getuigen daarvan zijn de zoutziederij en het kuuroord die in die tijd gebouwd werden. Het kuuroord werd opgetrokken met de elegantie van de Belle Epoque, en met grote tuinen en parken rondom. Nu nog zorgt de zoutziederij voor het nodige zout voor het pekelen van de ham van Bayonne. Het gerenoveerde kuuroord ontvangt steeds meer kuurgasten. Voor een schitterend zicht op de stad kan u best naar de Pont de la Lune gaan.

Salies-de-Béarn en zijn zout

In de keuken

Het zout van Salies-de-Béarn wordt op vele manieren gebruikt. Door zijn smaak is het een erg gegeerd product voor het bereiden van gerechten en voor het pekelen van vlees. Zo wordt het zout onder andere gebruikt voor het pekelen van de Ham van Bayonne.

In de geneeskunde

Aangezien het zout diep uit de grond komt, wordt het niet blootgesteld aan luchtvervuiling. Daardoor is het erg goed voor de gezondheid en heeft het een unieke smaak. In de loop der jaren heeft het zich bovendien ook nog eens verrijkt met oligo-elementen die eveneens essentieel zijn voor de gezondheid: calcium en magnesium voor de beenderen, koper voor het bestrijden van infecties, ijzer tegen bloedarmoede en zink voor de groei.

Fleur de sel

De fleur de sel, het zout dat aan de oppervlakte kristalliseert, wordt nog steeds met de hand geoogst. Het wordt gebruikt op gegrild vlees en op groenten.

Badzout

Badzout is een andere toepassing van het zout van Salies-de-Béarn.

Zoutfeest

Ieder jaar wordt er in Salies-de-Béarn op de tweede zondag van september een zoutfeest gehouden. Het hele dorp wordt dan versierd in het thema van het jaar, de dorpsbewoners trekken hun traditionele kostuums aan, er is een grote markt, overal zijn spektakels en grote praalwagens trekken door het dorp.

Het zoutmuseum, le Musée du Sel

Het zoutmuseum, "Le Musée du Sel", hoe kan het ook anders in een stad met zo'n geschiedenis en zo'n verleden, vindt u in de Rue des Puits-Salants, in een huis uit de 17de eeuw. In dit museum kan u de gebeurtenissen van de stad gedurende vijfendertig eeuwen gaan ontdekken op niet minder dan drie verdiepingen. Op het gelijkvloers krijgt u een filmpje te zien met de hoogtepunten van de geschiedenis van Salies-de-Béarn, u leert er meer over het ontstaan van de zoutbron inclusief de legende van het everzwijn, u maakt er kennis met werktuigen uit het Bronzen en het Ijzeren Tijdperk, maakt kennis met de Gallo-Romeinse periode en met de zoutproductie op de oude manier. U vindt hier ook een kopie van de teksten die het beheer en de overdracht van de zoutbron regelen en de hierboven reeds aangehaalde "Règlement de la Fontaine Salée". Op de eerste verdieping leert u meer over de geologie van de streek, over de lokale prehistorie, u ziet er authentieke meubels en copies gemaakt door de lokale houtbewerkers en u ziet hoe het thermaal toerisme is geëvolueerd. Op de tweede verdieping maakt u kennis met het dagelijkse leven van de mensen uit Salies-de-Béarn.

Le Musée des traditions béarnaises

In dit museum ziet u verspreid over twee zalen het verhaal van het volk van de Béarn in het algemeen en van dat van Salies-de-Béarn in het bijzonder met specifieke uitleg over tradities, gewoonten, werk en dagelijks leven. U ziet er gereedschap van verdwenen beroepen, typische meubels, streekkostuums, oude spelen en maquettes van oude huizen. U leert er meer over eetgewoonten en huishoudelijke taken.