Overtoerisme – te grote druk door te veel toeristen

Overtoerisme – te grote druk door te veel toeristen Toerisme levert banen en inkomen, maar te veel toeristen op dezelfde locatie leveren problemen op. Het fenomeen wordt ‘overtoerisme’ genoemd, waarbij een massa toeristen de plaatselijke bevolking overloopt en een druk legt op de infrastuctuur en voorzieningen van steden, stranden en natuurwonderen. Gebieden die voorheen blij waren met de belangstelling van vakantiegangers, zuchten onder de toeristenstroom, die het ‘gewone leven’ in de stad of het dorp zowat onmogelijk maakt en ecosystemen vernielt. Barcelona, Dubrovnik, Rome, Venetië, Florence en ook Amsterdam klagen over toeristenmoeheid en proberen de weg naar duurzaam toerisme is vinden. Het komt regelmatig voor dat overheden locaties of hele eilanden sluiten om flora en fauna bij te laten komen van te grote stromen bezoekers.
Bron: Free-Photos, PixabayBron: Free-Photos, Pixabay

Massatoerisme en de nadelige gevolgen


Wat is overtoerisme?

Overtoerisme is de ontwikkeling in een toeristisch gebied waarbij de lokale bewoners het karakter van hun dorp, stad of streek zien veranderen door drommen bezoekers. Winkeltjes die al generaties de lokale bevolking voorzien van een grote diversiteit aan producten en diensten verdwijnen en veranderen in souvenirwinkeltjes, cafés met luidruchtige terrassen en streetfoodloketten. Het is een mono-economie geworden, die voornamelijk ten dienste staat van de toerist. De mooiste delen van de stad raken onbewoonbaar voor ‘gewone mensen’ en verworden tot decor. Extra voorzieningen verDisneylanden of verpretparken de buurt. De publieke ruimte raakt vol en er is overlast door sommige toeristen die zich niet weten te gedragen. De kwaliteit van het leven van de lokale bevolking verslechtert door excessieve aantallen toeristen.

Infrastructuur en hoge huizenprijzen

De infrastructuur van een toeristengebied past zich aan de stroom aan waardoor paden veranderen in wegen, groene gebieden verstenen ten faveure van parkeerplaatsen en open gebieden worden omheind en van toegangshekken voorzien. Kortom, landschappen veranderen in razend tempo. De druk op de infrastructuur wordt met het toenemen van het toeristisch bezoek groter, de kosten hoger en de huizen duurder.

Definitie overtoerisme

De definitie van overtoerisme is: “Excessieve groei van bezoekers, die leidt tot overbevolking in gebieden waar inwoners te maken krijgen met consequenties van tijdelijke of langdurige pieken van het toerisme die leiden tot permanente veranderingen in hun levensstijl, toegang tot voorzieningen en algemeen welzijn."

Waar wordt geklaagd over overtoerisme?

Overtoerisme is niet voorbehouden aan een paar populaire plekken, maar is een wereldwijd probleem. Palma de Mallorca, Parijs, Dubrovnik, Kyoto, Berlijn, Bali en Reykjavik gaan gebukt onder overtoerisme, maar ook Amsterdam loopt over. Ook Cinque Terra in Italië, werelderfgoed en Nationaal Park, is de toeloop zat. Jaarlijks bezoeken 2,5 miljoen mensen (2019) de vijf schilderachtige vissersdorpjes, lopen er snel doorheen, maken een paar foto's, kopen een flesje water en gooien iets later het lege flesje in de tuin van een dorpeling. Winkels sluiten en er komen souvenirwinkeltjes voor in de plaats. Cinque Terra dreigt een pretpark te worden dat onleefbaar wordt voor de bewoners. Thailand ziet zich in de zomer van 2018 genoodzaakt om het strand van Maya Beach tijdelijk te sluiten voor toeristen. Het eiland is bekend geworden door de film The Beach, met de jonge Leonardo di Caprio in de hoofdrol. De Thaise overheid sloot het eiland in 2018 drie maanden vanwege ‘totale uitputting’.

Maya Beach / Bron: Wowa84, PixabayMaya Beach / Bron: Wowa84, Pixabay

Maya Beach - strand van film The Beach

Een voorbeeld. Sinds The Beach het parelwitte idyllische strand van Maya Beach op het filmdoek liet zien, is het bezoek aan het strand op menig bucketlist verschenen. In het hoogseizoen bezoeken vijfduizend dagjesmensen het strand en de locatie raakt daardoor uitgeput. Afval hoopt zich op, de baai ligt barstensvol bootjes die al die mensen heen en weer varen en van het witte strand is bijna geen korreltje zand te zien door de drukte van mensen. Het idyllische witte strand met het turkooise water, zoals dat in de film te zien is, is nauwelijks terug te vinden.

Eilanden Koh Thachai en Koh Phayam

Nog een voorbeeld. Thailand sloot in 2016 al eens de twee eilanden Koh Thachai en Koh Phayam. De ecosystemen worden vernield, de koraalriffen voor de kust hebben het hard te verduren. Mensen laten afval slingeren en duiken naar de riffen om er stukjes vanaf te breken als souvenir voor thuis. De bootjes waarmee ze naar de riffen varen breken met hun ankers grote stukken van het koraal, plastic wordt in zee gedumpt en het water is verworden tot een openbaar toilet. Sluiten van het gebied moet de eilanden en de koraalriffen rust geven.

Komodo

In juli 2019 kondigde Indonesië aan het eiland Komodo in 2020 te sluiten voor een jaar, misschien zelfs twee. Komodo is het eiland van de komodovaraan. Er leven er zo'n vijfduizend. Met hun drie meter lengte zijn het de grootste hagedissen ter wereld. De dieren worden ook wel 'draken' genoemd. Komodo National Park is een UNESCO werelderfgoed. Massatoerisme en stropers doen het eiland geen goed. Het komt steeds vaker voor dat bezoekers de draken provoceren. Vanwege de sluiting zouden de 2.000 bewoners tijdelijk moeten verhuizen. In de tussentijd zou inheemse flora en fauna van het eiland kunnen herstellen. Ook was het de bedoeling dat de regionale overheid geld uit zou trekken om infrastructuur op te bouwen die de ecosystemen helpt beschermen. Aanvankelijk zou het eiland in januari 2020 dicht gaan, maar een maand na de aankondiging van juli 2019, werd dat alweer ingetrokken.

De Indonesische regering liet onderzoek doen en kwam tot de conclusie dat er vanuit ecologisch, sociaal en economisch perspectief geen redenen waren om het eiland te sluiten. Sommige reisorganisaties besluiten desondanks de komodovaranen wat rust te gunnen en nemen Komodo minder op in hun reisaanbod.

Gevolgen overtoerisme

De gevolgen voor overtoerisme zijn divers:
  • Veranderend landschap;
  • vernieling van ecosystemen;
  • verhoging van de vastgoedmarkt;
  • lastenverzwaring van de infrastructuur;
  • monocultuur van het winkelbestand;
  • afvalprobleem;
  • visuele vervuiling;
  • unieke sfeer van de locatie verandert.

Verdienen aan toeristen en verlies door overtoerisme

Voor veel gebieden is het toerisme een uitkomst. Er wordt verdiend aan het bezoek, de lokale bevolking kan banen vinden in de toeristische sector en de bezoekers brengen reuring mee. Lokaal profijt halen uit de populariteit van de natuur- en cultuurschatten staat tegenover platlopen van die waardevolle locaties. Zodra het evenwicht tussen economisch profijt en behoud van de waarde en leefbaarheid van het gebied verstoort raakt, dreigt slacht van de kip met de gouden eieren. Overtoerisme kan de samenleving zo verstoren dat de negatieve aspecten de positieve overtreffen. De samenleving verliest dan meer dan dat het wint aan levendigheid en inkomsten.

Respectloos gedrag

Door het keer op keer beleven van uitwassen van zich misdragende vakantiegangers, gaat men zich in eigen streek minder prettig of zelfs onveilig voelen. In het uiterste geval maakt de gastvrijheid plaats voor wantrouwen, minachting en verstoting. Een van de grote ergernissen van lokale bevolking is respectloos gedrag van sommige toeristen. De bezoekers gaan op monumenten zitten, gooien rommel op straat, krassen hun initialen in monumentale gebouwen en maken lawaai, vaak door overmatige alcoholconsumptie. Niet zelden worden ecosystemen vernield door grote hoeveelheden mensen en zich misdragende toeristen.

Rome
Rome is er helemaal klaar mee, met de mensen die in de Trevifontein klimmen. Als duizenden mensen per dag op de rand van de fontein stappen, slijt het marmer. In 2019 riskeer je een boete van 250 euro, alleen al voor het wassen van je handen in het water van de beroemde fontein. In de Italiaanse stad is politie op de been om mensen aan te spreken en desnoods te bekeuren. Pizzapunt eten op de trappen van een monument? Rome tolereert respectloos omgaan met de kunstschatten niet langer en steekt in op heropvoeding van de toeristen.

Waar komt overtoerisme vandaan?

Overtoerisme is een uitvloeisel van het tijdperk waarin informatie voor bijna iedereen toegankelijk is. We kunnen thuis op de laptop opzoeken waar de bijzondere plekken zijn te vinden die we ‘gezien moeten hebben’. Veel mensen hebben de tijd en het geld om naar die locaties toe te reizen; reizen is sinds de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw bereikbaar voor velen.

Hoe pak je overtoerisme aan?

De toerismeindustrie blijft toerisme promoten. Om overtoerisme te voorkomen of terug te dringen is een andere benadering nodig, niet een van snel veel geld verdienen maar een van duurzaam toerisme. Lokale overheden moeten zich richten op het welzijn van hun inwoners en het behoud van waardevolle landschappen en locaties. Een toerist zal moeten leren dat hij niet altijd en overal op de tijd dat het hem uitkomt toegang zal hebben tot een gebied. Maatregelen tegen overtoerisme zijn:
  • Hogere toeristenbelasting;
  • hoge boetes bij overtredingen en wangedrag;
  • demarketing;
  • seizoenspreiding;
  • locatiespreiding;
  • hogere prijzen in het hoogseizoen;
  • limiet aan het aantal toegangskaartjes van een toeristische attractie;
  • voorrang voor inwoners;
  • gebied sluiten voor bepaalde tijd;
  • insteken op minder budgettoeristen;
  • insteken op minder toeristen en op toeristen die meer uitgeven;
  • campagne respectvoller gedrag;
  • particuliere verhuur via Airbnb aan banden leggen;
  • geen vergunning geven voor meer hotelbouw;
  • vliegtickets duurder maken.

Venetië / Bron: Free-Photos, PixabayVenetië / Bron: Free-Photos, Pixabay

Venetië

Een dramatisch voorbeeld. Een stad die overloopt van toeristen is Venetië. Bewoners gaan gewapend met een scheidsrechtersfluitje de stad in. Willen de toeristen niet wijken dan volgt een snerpende fluit. De inwoners laten zich niet verjagen door de drommen mensen en protesteren tegen de druk met de leus ‘me non va via’ (ik ga niet weg). De Venetianen die achter deze leus staan hebben het fluitje op zak. Ze zijn het zat en kiezen voor het geweldloze maar onsympathieke fluitconcert. De toeristen die het fluitje horen reageren, omdat ze denken met een agent of calamiteit te maken te hebben. Veel Venetianen zijn wél verhuisd, verjaagd door de onophoudelijke toeristenstroom. In 1951 woonden er 174.000 mensen in de stad. Bijna zeventig jaar later is daar iets meer dan 50.000 van over met een bezoekersaantal van 30 miljoen toeristen per jaar. Wat eens welkome inkomsten waren is een drama geworden en een ramp voor de stad. Venetië heeft zijn ziel verloren, wordt er gezegd, en dat dreigt voor meer populaire steden. Venetië heeft ook de buik meer dan vol van onbeschaafd gedrag en toeristen die historisch erfgoed misbruiken als picknickplaats. Ze kunnen sinds 2019 een fikse boete verwachten en worden verzocht de stad te verlaten.

Werelderfgoed

Dubrovnik en Venetië staan op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Beide de steden hebben een officiële waarschuwing gekregen van de werelderfgoed-instantie. Door overtoerisme dreigt de universele culturele waarde van de steden te verdwijnen. Voor Venetië lijkt het tij niet meer te keren.

Nationale veiligheid

Een bijkomend probleem van overtoerisme betreft de zorgen voor de nationale veiligheid. De grote stroom toeristen kan dekmantel zijn van illegale migranten en mensen die kwaad in de zin hebben. Tussen alle toeristen zitten ook lui die niet komen voor de tulpen, de watersport of de Wadden. Hoe groter het aantal reizigers is, hoe groter de kans dat spionnen, criminelen en terroristen zich voordoen als toerist om het land binnen te komen.

Duurzaam toerisme

Overtoerisme is een duurzaamheidsprobleem, waarbij er meer gehaald wordt dan gebracht. Het is te vergelijken met overbevissing en ontbossing. Er wordt toegewerkt naar uitputting in plaats van naar een evenwicht. Met de ontwikkeling van duurzaam toerisme verandert de lokale cultuur niet door de stroom toeristen, de toeristische activiteiten veranderen de maatschappelijke patronen van een gemeenschap niet. Het ’maximale laadvermogen’ voor milieu- of economische effecten zou niet overschreden moeten worden. Dan is de toerist happy met zijn vakantie-ervaringen en de lokale bevolking met het werk en de levendigheid die toeristen met zich meebrengen.

Overtoerisme

Legenda
A. Amsterdam
B. Dubrovnik
C. Venetië
D. Rome
E. Florence
F. Palma de Mallorca
G. Parijs
H. Kyoto
I. Bali
J. Reykjavik
K. Maya Beach
L. Koh Thachai
M. Koh Phayam
N. Komodo
O. Cinque Terra
© 2018 - 2024 Piejet, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De mooiste plekken van Thailand: De Phi Phi eilandenDe Phi Phi eilanden worden door vele als de mooiste plekken van Thailand beschouwd. In de meeste reisfolders over Thaila…
Populair in Florida: strand van Miami beach en Daytona beachEén van de grootste trekpleisters van Florida zijn de vele en mooie stranden. De kustlijn van Florida bestaat uit ongeve…
Sihanoukville, een kustplaats in CambodjaSihanoukville, een kustplaats in CambodjaSihanoukville ligt in het zuiden van Cambodja en is de belangrijkste (en eigenlijk de enige) badplaats van Cambodja. Het…
De mooiste stranden van GriekenlandDe mooiste stranden van GriekenlandElk jaar vieren ongeveer een half miljoen Nederlanders hun vakantie in Griekenland. Het de hoge temperaturen en de relat…

Reizen met handbagage? Dat doet u zo!Reizen met handbagage? Dat doet u zo!Tegenwoordig is ruimbagage niet meer standaard inbegrepen bij vliegtickets van de meeste luchtvaartmaatschappijen. Wanne…
Bronnen en referenties
  • https://weekend.knack.be/lifestyle/reizen/overtoerisme-is-een-groeiend-en-wereldwijd-probleem/article-opinion-1176389.html geraadpleegd op 24 juli 2018
  • https://www.vn.nl/overtoerisme-de-gevolgen/ geraadpleegd op 24 juli 2018
  • https://www.vn.nl/massatoerisme-venetie/ geraadpleegd op 24 juli 2018
  • https://www.hospitality-management.nl/onderzoek-overtoerisme-is-ons-probleem geraadpleegd op 24 juli 2018
  • https://www.lindanieuws.nl/reizen/the-beach-maya-thailand-leonardo-dicaprio/ geraadpleegd op 24 juli 2018
  • Leeuwarder Courant - Halve wereld ontdekt Nederland - 13 oktober 2018
  • https://www.travelpro.nl/indonesie-gaat-komodo-voorlopig-sluiten/ geraadpleegd op 31 juli 2019
  • https://www.telegraaf.nl/nieuws/304122767/duizend-euro-boete-voor-koffie-zetten-in-venetie?utm_source=google&utm_medium=organic geraadpleegd op 31 juli 2019
  • Leeuwarder Courant - Lunchen op de trappen kan echt niet - 1 augustus 2019
  • 'We willen geen pretpark worden" - Leeuwarder Courant 8 augustus 2019
  • https://www.indonesieonline.nl/reisblog/komodo-eiland-sluit-in-2020/ geraadpleegd op 23 maart 2020
  • Afbeelding bron 1: Free-Photos, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Wowa84, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Free-Photos, Pixabay
Piejet (1.232 artikelen)
Laatste update: 20-08-2020
Rubriek: Reizen en Recreatie
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 14
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.