Stoelmanseiland hoofdplaats van het ressort Tapanahony

Het grootste district van Suriname is de Sipaliwini en een van de bestuurseenheden daarvan is Tapanahoni een gebied bevolkt door Indianen en Fiimans, midden in de Amazone en grenzend aan twee buitenlanden, Brazilië en Frans-Guyana, een district van Frankrijk. Voor de toerist is het gebied interessant vanuit cultureel oogpunt met veel dorpen van Aukaners, Aluku's en de Indianen, maar ook vanwege de unieke natuur van de Amazone. En Stoelmanseiland is de hoofdplaats van het ressort Tapanahoni.

Vernoeming van het eiland naar officier Stoelmans

Stoelmanseiland ligt bij de samenvloeiing van de Tapanahonyrivier en de Lawa waar ze uitmonden in de Marowijnerivier, en is de hoofdplaats van het ressort Tapanahoni, een van de zes ressorten van het district Sipaliwini, waarvan de andere zijn Boven-Coppename, Boven-Saramacca, Boven-Suriname, Coeroeni en Kabalebo. Het eiland is vernoemd naar de Nederlandse officier P.S. Stoelmans die in de achttiende eeuw in Suriname leiding gaf aan de Redi Moesoe’s, het Korps Zwarte Jagers, een eenheid slaven die zich had vrijgekocht en die tegen betaling door hun vroegere meesters vocht tegen de Fiiman’s, de slaven die zich door guerilla-oorlogen hadden vrijgemaakt van de plantage-eigenaren in Suriname en zich niet meer wilden voegen naar het koloniaal gezag en dat van de slavenmeesters. Er ontstonden in de loop van de tijd tijdens de slavernij in Suriname, zes groepen of stammen van die zich hadden vrijgevochten: de Aukaners, Saramaccaners, Paramaccaners, Boni's of Aluku's, Kwinti's en Matawai's. Door de onderlinge animositeit tussen de Aluku’s en de Aukaners, gecreëerd door onder andere officier Stoelmans door middel van een verdeel en heerspolitiek, kon hij opperhoofd Bambi van de Aukaners ertoe verleiden om Boni, het opperhoofd van de Aluku's, te doden. Als dank van de koloniale overheid aan Stoelmans voor deze daad is het strategisch gelegen eiland aan de monding van de Lawa en de Tapanahoni, naar hem vernoemd.

Tapanahoni rijk aan cultuur en natuur

Tegenwoordig is Stoelmanseiland, de hoofdplaats van het ressort Tapanahoni dat grenst aan twee buitenlanden, Frans-Guyana, een district van Frankrijk, en aan Brazilië via het Toemoek-Hoemakgebergte. Er zijn hier twee opperhoofden gevestigd, die van de Aukaners aan de Tapanahoni en die van de Indianen en het gebied biedt een rijkdom aan culturen van diverse Indianenstammen, van de Boni's en van de Aukaners. Het ressort Tapanahoni is zeer mooi met veel watervallen en gebergten en ligt diep in het Amazonegebied. Voor natuurliefhebbers is het een paradijs voor avontuur. Je kan bij het zwemmen plots oog in oog komen te staan met de mainsi, de sidderaal die aan mensen een hoge dodelijke voltage kan toebrengen, je moet op de zandbanken oppassen voor de de sipali, de rivierrog. Maar je kan ook heerlijke vissen vangen zoals de koemaloe en de atomba. Je kan zomaar een bijzondere vogel, dieren en planten ontdekken waar niemand eerder van heeft gehoord. En hoe verder je de Tapanahonyrivier optrekt des te meer je in de hoog cultuur van de Aukaners terechtkomt. De dorpen als Tabiki, Benanu, Nikii, Wan Finga, Fandaaki, Man Lobi, Keementi, Saaje Poowi behoren tot het benedenwaartse gebied, het Bilo-gebied, en vanaf Poeketie meer naar de bovenloop behoort tot het Opoe-gebied waar de bestuurlijke macht van de Aukaners zetelt in drie dorpen: Poeketie, waar de graman gekroond wordt, Drietabbetje waar de granman zetelt en Granborie als de geestelijke zetel. Om deze dorpen heen heb je nog dorpen als Mainsi, Jawsa, Mooitaki, Saniki, Pikien Kondee en Godo-olo. Het laatste dorp van de Aukaners is Granborie en daarna kom je in het land van de Indianen, de Tro’s, met Apetina waar er een airstrip is en een basisschool. Vanaf hier zijn goede jachthonden verkrijgbaar. Jonge boswolven worden gevangen door Indianen en afgericht tot echte jachthonden die bij de jacht nergens voor terugdeinzen. Verder reizen brengt je richting Brazilië. Als je de andere vertakking van de Marowijnerivier, de Lawa, opgaat dan kom je in het gebied van de Aloekoe’s die bijna tot het einde van de slavernij toe gevochten hebben tegen de blanke overheersing waar andere groepen eerder de vrede hebben gesloten. Ook hier vind je een andere groep Indianen dan de Trio's, de Wajana’s en misschien zijn er nog andere onontdekte groepen, je zit hier tenslotte in de Amazone. De meeste mensen hebben hier de Franse nationaliteit. Maar wat betekent nationaliteit hier in dit gebied? Het is net wie met welke voorzieningen komen en hier zijn de Fransen het sterkst in, met moderne dorpen als Maipasoela, waar het Surinaamse Benzdorp niet tegenop kan.

Stoelmanseiland als centrum van Tapanahoni

Stoelmanseiland heeft een airstrip, een politiepost, een gezondheidscentrum, twee basisscholen, een muloscchool en een meteodienst, een bestuursdienst waar de raadsleden en de districtscommissaris kantoor houden en is hiermee het centrum van de Tapanahoni. Hier vinden de belangrijkste administratieve handelingen plaats. Totaal zijn er in dorpen aan de Tapanahonirivier 6 scholen, maar als je verder wilt moet je naar Stoelmanseiland waar een muloschool is. De bedoeling is om in de toekomst hier een school voor beroepsopleiding op te zetten om jongeren de gelegenheid te geven om zich hier verder te ontwikkelen. In Paramaribo gaat het mis met velen uit het binnenland die daar terecht komen en in de onderklasse belanden in de slechtste buurten van Paramaribo met weinig kans op een goede toekomst. De meeste scholen in het ressort zijn slecht en het is niet verwonderlijk dat mensen die verder willen wegtrekken, terwijl er mogelijkheden zijn. Er is Franse-Guyana waar ze door middel van landbouw en handel veel zouden kunnen verdienen. En er zijn de goudvelden, maar door inefficiënte methodes levert het goudzoeken veel meer problemen op dan oplossingen. Een vakschool in mijnbouw en goud delven, naast landbouw en de productie van levensmiddelen zou veel verlichting brengen.

Maar met zoveel natuurlijke en culturele rijkdom is het gebied zeer geschikt voor ecotoerisme en kan ook een belangrijke bron van inkomsten zijn voor het ressort.