Regio Zuidelijk Afrika: landen, landschappen en gebieden

Zuidelijk Afrika grenst in het westen aan de Atlantische Oceaan en in het zuiden en het oosten aan de Indische Oceaan. Het zuidelijke gebied van het continent Afrika heeft prachtige landschappen met bergen en woestijnen, hoogvlaktes en laaglanden. Hier eindigt Afrika bij de Kaapregio met een indrukwekkende kustlijn en een roemruchte geschiedenis.

Landen

Volgens de indeling van de Verenigde Naties (United Nations composition of continental regions) behoren de volgende vijf landen tot Zuidelijk Afrika:

• Botswana
• Lesotho
• Namibië
• Swaziland
• Zuid-Afrika

Gebieden en landschappen in Zuidelijk Afrika

De Kalahari

De halfwoestijn Kalahari beslaat het grootste gedeelte van Botswana (ongeveer 70% van de oppervlakte). Deze enorme zandmassa strekt zich uit van de Oranjerivier in Namibië tot Angola en is bezaaid met zandduinen, kiezelvlaktes, droge rivierbeddingen, grassteppes en struikachtige acacia’s. Hier leven onder andere leeuwen, bavianen, hyena’s, gemsbokken en stokstaartjes. In de regentijd zwelt de rivier Okavango in het noorden op en het water vormt dan de grootste binnendelta ter wereld, de Okavangodelta. Zoetwater stroomt landinwaarts en creëert een wirwar van lagunes en kanalen in het zand van de Kalahari. Dit trekt grote groepen wilde dieren aan, onder andere buffels, olifanten, gnoes en zebra’s.

De Namib

De Namibwoestijn heeft een oppervlakte van ongeveer 81.000 vierkante kilometer en strekt zich uit langs de kust van Namibië over een lengte van ongeveer 2000 kilometer. De Namib is onderdeel van het grootste wildpark van Afrika, het Namib-Naukluft National Park. In het hete zand van de woestijnduinen leven vele reptielen, zoals slangen, hagedissen en gekko’s en andere dieren als hyena’s en jakhalzen. In het midden van de woestijn bevinden zich prachtige valleien, de Sossusvlei en Dodevlei, met aan de rand hoge, oranjerode zandduinen, die voortdurend in nieuwe patronen worden herschept door de wind. De wind neemt ook vocht mee vanaf de Atlantische Oceaan, vaak in de vorm van mist.

De Oranjerivier

De circa 2160 kilometer lange Oranjerivier is de langste rivier van Zuidelijk Afrika. De rivier ontspringt in de Drakensbergen bij de grens tussen Zuid-Afrika en Lesotho. En stroomt dan verder naar het westen om bij de grens tussen Zuid-Afrika en Namibië in de Atlantische Oceaan uit te monden. De naam Oranjerivier komt van Oranje-Nassau, zo genoemd door de Nederlandse ontdekkingsreiziger Robert Jacob Gordon.

De Drakensbergen

De Drakensbergen is een bergketen in het oosten van Zuidelijk Afrika. De bergtoppen rijzen tot meer dan 3000 meter op. Over een lengte van zo’n 1000 kilometer strekt de Drakensbergen zich uit van het zuidwesten naar het noordoosten. In een bocht naar het noordwesten ligt de grens tussen Zuid-Afrika en Lesotho. Dit koninkrijk is het enige onafhankelijke land ter wereld dat in zijn geheel boven de 1000 meter ligt en wordt ook wel ‘het dak van Afrika’ genoemd. Hier leven dieren als de baviaan, elandantilope, rietbok en de mangoest.

Het Krugerpark

In het noordoosten van Zuid-Afrika ligt één van de bekendste wildparken van Afrika, het Kruger Nationaal Park. De totale oppervlakte van dit park is circa 20.000 vierkante kilometer. Het park is vernoemd naar president Paul Kruger, die in 1898 het wildreservaat heeft ingesteld, ter bescherming van de wilde dieren. Naast wilde dieren, zoals giraffes, nijlpaarden, zebra’s en impala’s is in dit park de befaamde ‘Big Five’ te vinden: de Afrikaanse olifant, neushoorn, luipaard, buffel en de leeuw. Ook herbergt het park meer dan 300 archeologische vindplaatsen, onder andere uit de tijd van de eerste Bosjesmannen (de San).

De West-Kaap

De Kaapregio in Zuid-Afrika bestaat uit drie provincies: West-Kaap, Oost-Kaap en Noord-Kaap. In het zuidwestelijk gelegen West-Kaap worden veel gewassen geteeld, maar deze streek staat ook bekend als wijnstreek. Bij Yzerfontein in de West-Kaap bezoeken walvissen en dolfijnen vaak de prachtige kust. De hoofdstad van West-Kaap is Kaapstad, te herkennen aan de beroemde Tafelberg met zijn platte bovenkant. Op het strand van Boulders Bay nabij Kaapstad leeft een grote kolonie van de Afrikaanse pinguïn. Op het zuidelijkste punt van Afrika ligt Kaap Agulhas. Ongeveer 200 kilometer oostelijker ligt Kaap de Goede Hoop, deze kaap ligt vlakbij Kaapstad en is bekend van de vele schepen die daar zijn vergaan. De grens van de Atlantische en Indische Oceaan ligt tussen deze twee kapen.

Bevolking

In Zuidelijk Afrika leven veel volkeren met verschillende culturen. In de Kalahari leven de oudst bekende inwoners (minstens 20.000 jaar), de San of Bosjesmannen. Zij zijn formidabele spoorvolgers en jagers. In het noordwesten van Namibië leven de Himba. Himbavrouwen staan bekend om hun roodbruine kleur, die ze verkrijgen door zich in te smeren met een mengsel van vet, oker en kruiden. De bevolking van Botswana is voornamelijk van Tswana-origine. De Tswanataal behoort tot de Bantoetalen. Net als de taal van de Swazi, die tegenwoordig leven in het koninkrijk Swaziland en de taal van de Zoeloes. De Zoeloes vormen de grootste etnische groep in Zuid-Afrika, dit volk staat bekend als voormalige krijgers. In hun cultuur staat de dans centraal, met schilden en speren en op het ritme van de trommel. Andere bevolkingsgroepen in Zuidelijk Afrika zijn onder andere de Xhosa, Sotho, Ndebele, Tsonga en de Venda.

Kolonisatie en apartheid

Europeanen en met name Nederlanders en Britten kwamen vanaf de zeventiende eeuw in Zuid-Afrika. Ze kwamen voor land, macht, goud en diamanten. Dit gaf een machtsstrijd tussen de kolonisten en de lokale bevolking en resulteerde uiteindelijk in een rassenscheiding. De blanken voelden zich bedreigd door de zwarten, omdat zij in de minderheid waren. In 1948 werd de apartheid wettelijk geregeld en pas na de vrijlating van Nelson Mandela in 1990 werd de apartheid formeel opgeheven.

Lees verder

• Afrika: De indeling van het continent Afrika (special)