Onbekende plaatsnamen in Nederland: Het Friese Swichum

Een aantal kilometers ten zuiden van de Friese stad Leeuwarden ligt het kleine dorpje Swichum. In het dorp staat o.a. de oude Nicolaaskerk die uit het jaar 1234 stamt. In dit artikel leest u alles over het Friese plaatsje Swichum.

Terug in de tijd

Jaartelling voor Christus

Swichum was oorspronkelijk een natuurlijke verhoging in het midden van moerassen en meren. Pas eeuwen later (in de tiende eeuw) kreeg Swichum door dijkenbouw een vaste verbinding met Goutum en Leeuwarden.

+/- 1200 na Christus

Op een terp, een heuvel door mensen gemaakt tegen overstromingen, werd in 1234 de Nicolaaskerk (gewijd aan de heilige Nicolaas van Myra) gebouwd. De legende over Nicolaas van Myra vertelt hoe Nicolaas drie dochters van een arme edelman redde van de prostitutie door hen een bruidsschat (in de vorm van drie bollen) te geven. Het karakter van de Nicolaaskerk kenmerkt zich door de verschillende bouwstijlen. Het muurwerk bestaat voor het grootste gedeelte uit kloostermoppen welke nog helemaal authentiek zijn. In de jaren na 1234 zijn er door verschillende mensen aanpassingen aan de kerk gedaan om deze te onderhouden of te verfraaien. De Nicolaaskerk ziet er van binnen en van buiten sober en vervallen uit.

Aan de Moskoureed in Wichsum bevind zich de buitenrand van wat vroeger een meer was: De grote Wargaastermeer. Vrijwel zeker is hier rond 1200 na Christus turf gewonnen en hebben water en wind de petgraven steeds groter gemaakt.

+/- 1500 na Christus
De familie Aytta heeft decennia lang een belangrijke rol gespeeld in Swichum. In 1572 stichtte Viglia van Aytta een Godshuis, welke voornamelijk als gasthuis diende. Viglius bouwde het Godshuis omdat hij op die manier zijn oom, Bernardus Bucho van Aytta uit Wichsum, bedanken wilde voor zijn bijdrage aan de studie van Viglia. Viglia groeide, mede dankzij zijn studie, uit tot een belangrijk persoon. Zo werd hij o.a. persoonlijk adviseur van koning Philip de tweede. Viglia werd een rijk man en stichtte in een aantal plaatsen gebouwden, o.a. in Leuven, Gent en ook in Swichum. Een groot deel van de familie Aytta ligt begraven onder in de Nicolaaskerk.

+/- 1700-1800 na Christus

Van het dorpje Swichum werd gezegd: 'een kleyn dorp aen de meeren ende laege landen'. Hiermee werd waarschijnlijk gedoeld op de Grote Wargaastermeer en de drooggevallen meanders. De grote Wargaastermeer werd in 1633 drooggelegd. Tot 1864 was de Ald-Swichumerdijk de enige weg die naar Swichum leidde. In dat jaar werd een weg naar Wirdum aangelegd en kwam ook een verbinding met de Wergeasterdyk tot stand. Tot 1892 heeft Swichum een eigen schooltje gehad. Het was een zogenaamd 'schoolhuis', wat inhield dat het zowel als school als onderwijzerswoning functioneerde. De school brandde in 1971 af.

Typisch Swichum

Toneel en sport

Hoewel Swichum slechts 60 inwoners heeft kent het dorpje een bloeiend verenigingsleven (samen met Wirdum). Zo bestaat er sinds 1919 al een toneelvereniging (Nut en Nocht) en zijn er een gymnastiek- voetbal- en tennisvereniging. De dorpsvereniging van Wirdum en Swichum organiseert regelmatig activiteiten zoals dorpsfeesten en boottochten. De omgeving van Swichum kenmerkt zich vandaag de dag met name door de uitgestrekte weilanden en de slootjes.

De Nicolaaskerk en de State
Swichum kent twee belangrijke bezienswaardigheden:
De Nicolaaskerk uit 1234 is een belangrijke bezienswaardigheid in het dorp. Hoewel de kerk tegenwoordig niet meer gebruikt wordt voor erediensten, kan er nog wel getrouwd worden. De inrichting van de kerk is erg sober, aangezien de meeste kerkbanken uit de kerk zijn gehaald. De Aytta-State is het gebouw waar generatieslang de familie Aytta heeft gewoond. Hoewel het een fraai gebouw is om te zien is de State erg aan het vervallen.