Dwars door Cuba: tabak en karst

Wie Cuba denkt, denkt tabak, denkt Havana’s. De wieg van al deze zielsverruimende rookwaren ligt in Pinar del Rio, 1 van de 14 provincies van Cuba. Een reis door de provincie wijdt u in in de geheimen van die sigarenwereld maar laat u tevens kennismaken met één van de mooiste stukjes natuur van het land, het karstgebergte van Pinar.

Pinar del Rio, de wieg van de Cubaanse tabak

Een Dwars door Cuba-reis kan zeker het westen van het land niet links laten liggen. We beginnen deze reis dan ook in dat uiterste westen van het land, de provincie Pinar del Rio, een regio die in de eerste plaats gekend is voor de teelt van de wereldvermaarde Cubaanse tabak. Een bezoek aan Pinar del Rio is meteen ook een kennismaking met de wereld van de Havana-sigaren.

Van Havana naar Pinar

Dwars door de provincie loopt als een hoofdader de enige autostrade van Cuba. Vanuit de Cubaanse hoofdstad Havana kan u dan ook vlot naar de hoofdplaats Pinar del Rio rijden in een tweetal uurtjes. Vanaf ongeveer halfweg ontwaart u de eerste tabaksplantages die her en der het landschap vullen. Hoe verder westwaarts u komt, hoe talrijker de plantages worden. Het kernland van de tabak wordt gevormd door de pittoreske Viñales-vallei en de regio rond San Juan y Martinez. Bijna elke boer houdt er hier minstens een klein lapje tabaksgrond op na. De meeste tabaksboeren werken immers op privé-basis, één van de buitenbeentjes in de socialistische maatschappij van het land. Hun oogst dienen ze weliswaar te verkopen aan de staat maar desalniettemin blijven ze op privé-basis werken. Hier start het gigantische proces dat van een hoopje minuscule tabakszaadjes de wereldvermaarde Havana-sigaren maakt (zie artikel Hoe komt de befaamde Havana-sigaar tot stand?).

Het karstlandschap van Viñales

De hele vallei van het dorpje Viñales wordt gevormd door een karstreliëf waarbij stompe en in grillige vormen geërodeerde kalkheuvels, de zogenaamde “mogotes”, als het ware een perfect decor vormen voor de houten huisjes en met palmbladeren bedekte tabakshutten van de plaatselijke bevolking. Een postkaartlandschap dat erom smeekt te voet of te paard verkend te worden. Tijdens een wandeltocht (van 1 uur tot een hele dag) kunnen ook verschillende grotten of grottencomplexen bezocht worden. Door de kalkstenen ondergrond ontstonden in de provincie immers meer dan 60 kilometer tunnels en grottenstelsels; sommige daarvan kunnen bezocht worden en leveren een mooi dagje speleologie op.

Echte couleur locale

Wandelend in de tabaksvallei van Viñales en omstreken komt u rechtstreeks in contact met de vriendelijke en sociale plattelandsbevolking die u hoogstwaarschijnlijk vroeg of laat wel op een koffietje zullen uitnodigen. Op die manier kan u ook kennismaken met hun zelfgekweekte koffie, lokale vruchten als de guave, de guanábana, de chirimolla of de anon of krijgt u zelfs een handgemaakte criollo-sigaar tussen de lippen geduwd. Op en top couleur locale dus. Laat de voorgekauwde en uitgestippelde “routes” van de Viñales-vallei even aan de kant en stap gerust (met of zonder gids) het eerste het beste met rode aarde bedekte pad op tussen twee akkers. U zal merken dat u heel snel midden in het echte Cuba zit, ver van de vlotte sigarenverkopers en de “ritselaars van Havana”.