Dwars door Cuba: de Guantanamo baai

De naam Guantanamo is bij het grote publiek vooral gekend omwille van de infame Amerikaanse marinebasis die zich op het grondgebied van deze meest oostelijke provincie van Cuba bevindt. Desondanks komt bijna geen bezoeker ooit in de provinciehoofdstad Guantanamo zelf. Ook de rest van de provincie heeft een aantal interessante plaatsen en een boeiende natuur te bieden. Het uiterste oostelijke puntje van de provincie, Punta de Maisí, brengt u op een kleine 70 km van buurland Haïti.

Guantanamo? Guantanamera?

De provinciehoofdplaats Guantanamo ligt er als een soezende, weinig gekende stad bij en gunt passanten een blik op het alledaagse leven in een Cubaanse middelgrote stad. De inwoners dragen met fierheid hun naam die dankzij het ultrabekende Cubaanse lijflied “Guantanamera” een begrip is geworden: la guantanamera, de inwoonster van Guantánamo.

De Guantanamo marinebasis

Op een 20-tal km van de stad verwijderd ligt de baai van Guantanamo , een plaats die wereldwijd veel bekender is dan de stad zelf. De baai is één van de drie diepste baaien aan de zuidkust van Cuba (samen met die van Cienfuegos en Santiago) en hiermee een perfecte haven. Toch kan Cuba hier geen gebruik van maken gezien het gebied al meer dan een eeuw onder Noord-Amerikaanse vlag resideert: hier vinden we immers de beruchte Amerikaanse marine-basis terug, te midden van een Cubaans niemandsland.

Immers, het gebied is één van de droogste stukken van Cuba en de baai wordt omringd door een kilometerslange prikkeldraad, een mijnenveld en een militaire zone. Cactussen en andere droogtebestendige planten tieren er welig en dragen ertoe bij de zone een desolate aanblik te geven. Een klein stukje van de baai is Cubaans grondgebied en heel wat inwoners uit het nabijgelegen plaatsje Caimanera doen er aan zoutwinning. Het diepste en dus voor scheepvaart meest interessante gedeelte van de baai is echter Amerikaans grondgebied waardoor Cuba hier een bron van inkomsten en een mooie haven moet missen.

Hoe ontstond de marinebasis van Guantánamo?

Maar hoe is het mogelijk dat de VS hier nog steeds hun oudste militaire basis op buitenlands territorium in stand kunnen houden? Uitgerekend op Cuba. Hoe is die basis daar eigenlijk terechtgekomen? Het ontstaan van de basis heeft – ondanks wat vele mensen waarschijnlijk denken – niets te maken met de onderkoelde relaties tussen Cuba en zijn grote buur sinds Fidel Castro’s revolutie in 1959, nee, de anachronistische structuur dateert van lang voor de Cubaanse revolutie.

In 1898 slaagden de Noord-Amerikanen er immers in om bij de onafhankelijkheid van Cuba van Spanje met een kunstgreep een soort semi-afhankelijkheid van Cuba tot stand te brengen ten opzichte van de VS. Een belangrijk element bij deze regeling was het zogenaamde Platt-amendement dat in de Cubaanse grondwet werd ingeschreven. Dit amendement zorgde er onder meer voor dat Cuba geen enkele beslissing kon nemen inzake buitenlandse betrekkingen zonder akkoord van de VS. In 1903 gebruikten de VS dit amendement dan ook als voorwendsel om een stuk van de baai van Guantanamo in beslag te nemen. Op dat moment stond men immers op het punt om de werken aan het Panama-kanaal te starten en bijgevolg zou het Caribisch gebied ineens een uiterst belangrijke vaarroute worden. Uiteraard konden de VS een zo strategische route niet buiten hun controle laten. Een basis aan de zuidkust van Cuba was ideaal om een dergelijke controle te organiseren.

Huidige situatie in Guantanamo

In de jaren 1930 werd deze regeling onder president Roosevelt omgezet in een 99 jaar durende leasing-periode waarbij de VS elk jaar een “huur” betaalt aan Cuba voor het gebruik van de baai. De overeenkomst kan echter alleen maar beëindigd worden als beide partijen akkoord gaan. Na de overwinning van de Cubaanse revolutie in 1959 verzocht de nieuwe regering de VS onmiddellijk om de baai terug te geven, maar hieraan werd geen gehoor gegeven. Tot nader order blijft dit stukje Cuba ook nu nog steeds bezet gebied (want de VS zijn bij de vervaldatum van het “leasing-akkoord” uiteraard niet akkoord gegaan met een opheffing van deze situatie). Het hele gebied wordt dan ook door een militaire zone omsloten en is voor bezoekers momenteel niet toegankelijk.
© 2010 - 2024 Youriblieck, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Guantànamo Bay: ethisch en politiek onverantwoordGuantánamo Bay is een Amerikaanse marinebasis gesitueerd in Cuba, en is vooral bekend vanwege het omstreden gevangenkamp…
De geschiedenis van Guantanamo BayDe Gevangenis die iedereen kent, Guantanamo Bay. Gevangen terroristen worden hier naartoe geplaatst. De gevangen en word…
Cuba Crisis (1962)Achteraf gezien was het ongetwijfeld de meest spannende gebeurtenis tijdens de Koude Oorlog; Amerikaanse en Russische sc…
Dwars door Cuba: de zuidkust van MatanzasAan de zuidkust van de Cubaanse provincie Matanzas slaan natuur en geschiedenis de handen in elkaar: een project om de C…

Dwars door Cuba: tabak en karstWie Cuba denkt, denkt tabak, denkt Havana’s. De wieg van al deze zielsverruimende rookwaren ligt in Pinar del Rio, 1 van…
Lourdes, bedevaartsplaats en toeristisch centrumLourdes, bedevaartsplaats en toeristisch centrumLourdes is gelegen aan de voet van de Hautes Pyrénées in Zuid Frankrijk. Het is een bedevaartsoord voor Rooms Katholieke…
Youriblieck (78 artikelen)
Laatste update: 27-08-2010
Rubriek: Reizen en Recreatie
Subrubriek: Bezienswaardigheden
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.