Oradour-sur-Glane: verwoeste stad wordt museum

Het is niet meteen de meest opbeurende stad om op uitstap te gaan, maar het is wel een interessante stad. Oradour-sur-Glane, een stad in het Franse departement Haute-Vienne (87), werd tijdens Wereldoorlog II op 10 juni 1944 volledig van de kaart geveegd. Alle inwoners van het dorp werden vermoord, gebouwen werden in brand gestoken en verwoest. Nu is Oradour-sur-Glane een museum. Alles werd er bewaard zoals het toen was, zelfs de uitgebrande auto van de dokter staat nog steeds op dezelfde plaats: het dorpsplein. Oradour-sur-Glane: een leerrijke uitstap voor jong en oud.

Ligging van Oradour-sur-Glane

Oradour-sur-Glane bevindt zich in het Franse departement Haute-Vienne (87), in de regio Nouvelle-Aquitaine. Oradour-sur-Glane ligt op zo'n vijfentwintig kilometer ten noord-westen van Limoges, op een zijweg van de N141. Het ligt in de vallei van de Glane-rivier.

Wat gebeurde er in Oradour-sur-Glane?

Voor 1944

Voor 10 juni 1944 was Oradour-sur-Glane een Frans dorp zoals er zo veel zijn. Kalm, rustiek, groen. Het merendeel van de bevolking leefde er van de landbouw. Verder wat kleine winkels en ambachten.

10 juni 1944
Op zaterdag 10 juni 1944 om 14 uur valt de Duitse pantserdivisie SS Das Reich, aangevoerd door Sturmbahnfuhrer Adolf Diekmann, Oradour-sur-Glane binnen. Alle toegangswegen van en naar het dorp worden afgesneden. Iedereen moet zich melden met zijn identiteitspapieren op het Champ-du-Foire, zogezegd voor een identiteitscontrole. Ook kinderen, baby's, zieken en ouderen moeten zich melden. De sfeer was gemoedelijk, de dorpsbewoners praatten met elkaar. Ze waren zich op dat moment van geen kwaad bewust.

Mannen aan de kant

Op het plein aangekomen worden de mannen gescheiden van de vrouwen en kinderen. Het was toen zo'n 15 uur. Nog steeds hadden de inwoners niet door dat er iets ernstigs op til was. Maar plots werden de mannen bijeen gedreven in onder andere schuren. Daar werd er op hen geschoten, vooral in de benen. Daarna werd alles in brand gestoken. De meeste mannen leefden op dat moment nog en werden levend verbrand. Slechts enkelen konden ontsnappen. Een van hen is Robert Hébras. Hij kon met vier andere mannen wegvluchten en zich verstoppen in konijnenhokken.

Vrouwen en kinderen naar de kerk

Rond 16 uur werden de vrouwen en kinderen opgesloten in de kerk, die eveneens in brand wordt gestoken nadat een soort gasontploffing de inzittenden ernstig had verwond. Slechts een vrouw overleefde de slachtpartij: mevrouw Rouffanche. Zij kon uit de kerk geraken via een raam. Ze sprong drie meter naar beneden, werd beschoten door de Duitsers maar kon uiteindelijk toch vluchten. Mevrouw Rouffanche leefde van 1953 tot aan haar dood in het nieuwe Oradour-sur-Glane. Ze ligt begraven op de begraafplaats van Oradour-sur-Glane.

Bloedbad van Oradour-sur-Glane

Na het bloedbad wordt ook de rest van het dorp verwoest en de achtergebleven mensen alsnog vermoord. Daarna werd het dorp geplunderd. In totaal werden 642 mensen vermoord: zo'n 200 mannen en zo'n 400 vrouwen en kinderen. Oradour-sur-Glane staat sindsdien symbool voor de grootste massaslachting op burgers in Frankrijk door de nazi's.

Twaalf juni 1944

Twee dagen later kwamen de Duitsers terug naar het dorp om er twee massagraven te delven. Inwoners van Oradour-sur-Glane die na de slachtpartij uit Limoges waren teruggekomen met de tram en die door de Duitsers gespaard waren gebleven, moesten helpen de doden te identificeren en te begraven.

Blazoen van Oradour-sur-Glane

In het blazoen van het dorp staan rode vlammen op een gele achtergrond. In de vlammen een zwart kruis en aan weerszijden van het kruis zwarte zwaarden.

Betekenis van de naam Oradour-sur-Glane

Oradour komt van het Occitaans Orador, dat op zijn beurt van het Latijnse oratorium komt. Deze naam wijst er op dat hier vroeger een bidplaats of een kapel was. Deze bidplaats kwam er zodat mensen konden bidden voor de doden die werden begraven aan de rand van de weg of bij kruispunten.

Een bezoek aan Oradour-sur-Glane

Oud en nieuw dorp

Oradour-sur-Glane bestaat uit twee delen. Aan de ene kant is er het oude dorp dat werd bewaard zoals het in 1944 werd achtergelaten. Aan de andere kant het nieuwe dorp, op zo'n kilometer van het oude dorp.

Het nieuwe Oradour-sur-Glane

Oradour-sur-Glane ligt in de vallei van de Glane, een zijrivier van de Vienne. Een pittoreske rivier en een mooie locatie dus. Daarom werd er op een kilometer van het oude Oradour-sur-Glane een nieuw dorp met dezelfde naam gebouwd. In 1953 werd het nieuwe dorp ingehuldigd. Het nieuwe dorp werd helemaal in grijze steen gebouwd en de inwoners moeten er in rouwkleren rondlopen.

In 1999 werd aan de ingang van het dorp een ondergronds museum gebouwd, het Centre de la Mémoire. Een museum met strakke lijnen, grijze stenen en roestbruine panelen. De geschiedenis van het dorp en de gebeurtenissen tijdens wereldoorlog II worden er aan de hand van vele foto's, films en audiovisueel materiaal verteld. Foto's van de bewoners voor het bloedbad, schoolfoto's van de kinderen, getuigenissen van de overlevenden. Na het bezoek aan het museum heb je een precies beeld van wat zich in het dorp heeft afgespeeld op die bewuste dag.

Tunnel tussen oud en nieuw

Via een enorme betonnen tunnel die onder de D3 doorloopt ga je dan van nieuw naar oud. Het lijkt wel of je een teletijdsmachine bent ingestapt, want op het einde van de tunnel sta je plots in het oude Oradour-sur-Glane en word je met de neus op de feiten gedrukt. Al wat tot dan maar een verhaal leek, wordt nu werkelijkheid.

Charles de Gaulle

Het bloedbad van Oradour-sur-Glane raakte wat in de vergeethoek door de euforie op het einde van de oorlog. Na de oorlog bezocht Charles de Gaulle echter de ruïnes van het verwoeste Oradour-sur-Glane. Hij besloot toen dat er niets veranderd mocht worden aan het dorp en dat het een openluchtmuseum moest worden. Een tastbare geschiedenisles voor de komende generaties.

Het originele Oradour-sur-Glane

Dankzij de beslissing van Charles de Gaulle kan je vandaag nog steeds rondwandelen in het oorspronkelijke Oradour-sur-Glane. Je ziet er hoe de gebouwen en de huizen werden verwoest door de vlammen. Aan de ingang van de kerk ligt de klok, gesmolten door de grote hitte. Overal staan uitgebrande auto's te roesten. De auto van de dokter staat nog steeds op het plein. Naaimachines liggen in de winkels en in de huizen. Op de garage, of wat er nog van overblijft, hangen nog de ijzeren reclameborden, relikwieën uit ver vervlogen tijden. Overal fietsen en landbouwwerktuigen, achtergelaten toen de inwoners bijeen werden gedreven. Keukengerei en kookpotten liggen overal in het rond. Een ijzeren geraamte van een bed troont in een verwoest huis. Het dorp biedt een desolate indruk. De tramsporen en de bovenleidingen bleven intact. Zij hangen wezenloos door het hele dorp heen. Op de begraafplaats is het oorverdovend stil. Oradour-sur-Glane is een echt spookdorp dat een diepe indruk nalaat op al wie het ooit bezocht.

Waarom?

Waarom kozen de nazi's nu net het rustige dorpje Oradour-sur-Glane uit voor hun bloedbad? Oradour-sur-Glane was geen bolwerk van het verzet. Wel werd er op 8 juni 1944 door het Franse verzet een spoorbrug opgeblazen in Saint-Junien, een plaatsje niet ver van Oradour-sur-Glane. Hierbij kwamen twee Duitsers om het leven en een van die Duitsers was een persoonlijke vriend van majoor Diekmann. Waarschijnlijk ging het dus om een wraakactie. Op 9 juni 1944 onderging het dorpje Tulle trouwens hetzelfde lot. Niemand weet waarom de Duitsers het precies op deze twee rustige Franse dorpjes hadden gemunt.