Toetanchamon – negentig jaar na opening van het graf

Toetanchamons graf werd op 16 februari 1923 ontdekt door Howard Carter. Het was in februari 2013 precies negentig jaar geleden dat de laatste kamer van Toetanchamons graftombe werd geopend. Van de grafkamers en de attributen werd ter ere van dat feit een grote reizende tentoonstelling gemaakt die de hele wereld over ging. Tijdens de negentigste verjaardag van de opening van het graf was de tentoonstelling ook in Amsterdam te zien. Het graf zelf ligt in de Vallei der Koningen, dat als werelderfgoed is aangemerkt.

Howard Carter

Howard Carter stond op 16 februari 1923 voor een verzegelde deur. Het was de toegang tot de laatste kamer van de graftombe van farao Toetanchamon. Om 14.00 uur die dag haalt hij steen voor steen weg om de deur te bereiken. De toegang was verzegeld. Het duurt niet lang eer de gouden schrijn zichtbaar wordt. Daarin ligt de grafkist met de overblijfselen van vorst Toetanchamon. De mummie van de farao en alle schatten die na zijn sterven zijn meegegeven in het graf, komen na 3300 jaar aan het licht. Vier maanden eerder ontdekte Carter het graf. Zijn zoektocht werd gefinancierd door Lord Carnavon. Het graf ligt in het Dal der Koningen, in de buurt van de stad Thebe. Dat Carter een ongebroken zegel aantrof op de deur naar de grafkamer was bijzonder; alle koninklijke graven in de Vallei der Koningen waren slachtoffer van grafroof geweest.

Grafkamers

Het graf bestaat uit verschillende kamers:

• Voorkamer;
• Zijkamer;
• Schatkamer;
• Grafkamer.

De kamers waren gevuld met meer dan 5300 kostbare voorwerpen. De overleden farao kreeg ze mee om hem van dienst te zijn bij zijn reis in het hiernamaals.

• Juwelen;
• Amuletten;
• Wapens;
• Stoelen;
• Strijdwagen;
• Koffers;
• Sieraden;
• Godenbeelden;
• Troon;
• Boten;
• Etenswaren;
• Bedden.

Cederhout en goud

Carter trof een schrijn van cederhout aan, die zo groot was dat hij bijna de gehele ruimte vulde. In de schrijn zaten nog drie in elkaar passende kisten. De laatste kist is van puur goud en laat de farao met gekruiste armen en koninklijke hoofdtooi zien. Hierin lag een stenen sarcofaag, waarin drie doodskisten lagen die ook weer in elkaar pasten. De laatste van deze drie kisten was ook van massief goud. In die gouden kist lag het gouden dodenmasker op de mummie van de farao. In de windsels om de mummie waren 150 sieraden en amuletten gestopt. Grafrituelen uit de tijd van de farao schreven dit voor. De mummie zelf was grotendeels vergaan; waarschijnlijk hadden de balsemers teveel balsemolie gebruikt.

Amsterdam EXPO

Nooit eerder was er zo’n rijkom in een graf aangetroffen. Een deel van de schatten is te zien op de reizende tentoonstelling Toetanchamon, zijn graf en zijn schatten. Van 29 november 2012 tot 5 mei 2013 is de tentoonstelling in EXPO in Amsterdam te zien. Op 16 februari 2013 brachten 14 negentigjarigen een toast uit bij het dodenmasker van de farao. Toen zij geboren werden zag Carter voor het eerst het dodenmasker in de graftombe die hij had geopend. Het dodenmasker is het beroemdste kunstvoorwerp uit de tombe. Deze dag mochten negentigjarigen, op vertoon van legitimatie, gratis de tentoonstelling in Amsterdam bekijken.

Grafkamers

De reizende tentoonstelling laat nauwkeurig nagebouwde grafkamers zien. De kunstschatten bleven in Egypte, in Caïro: de mummie ligt weer in het graf in het Dal der Koningen. Wat te zien is zijn niet van echt te onderscheiden vervangers. De replica-objecten zijn gemaakt door Egyptische ambachtslieden met hoge opleiding, onder toeziend oog van Egyptologen.

Farao Toetanchamon

Farao Toetanchamon is jong gestorven en hij regeerde kort, van 1333 tot 1323 voor Chrtistus. Het was de achttiende dynastie van het Nieuwe Rijk in Egypte. Hij was ongeveer negen jaar oud toen hij de troon besteeg en de belangrijkste beslissing gedurende zijn regeerperiode had betrekking op de godsdienst. Toetanchamon voerde de aloude godencultussen weer in, na een periode van aanbidding van één god Aton. De ééngodenverering was ingevoerd door Echnaton. De volgende farao’s waren kennelijk niet zo geporteerd van Toetanchamons regime: ze verwijderden zijn beeltenis en naam uit inscripties. Modern onderzoek van de mummie van Toetanchamon wees uit dat de jonge farao verschillende ziektes had. Men vermoedt malaria, epilepsie en infecties na een open beenbreuk. Dat laatste is waarschijnlijk zijn dood geweest.

Amsterdam EXPO

• Naast station Amsterdam Zuid
• Gustav Mahlerlaan 24
• 1082 MC Amsterdam
• 020-7630599

Reizend

De reizende tentoonstelling was eerder te zien in:

• Seoul;
• Zürich;
• Boedapest;
• Hamburg;
• Barcelona;
• Madrid;
• Keulen;
• Manchester;
• Brussel;
• Parijs;
• Malmö.

Plakbaard van Egypte

Het Openbaar Ministerie van Egypte heeft acht medewerkers van het Egyptisch Museum, onder wie vier restauratie-experts en de voormalig museumdirecteur, voor de rechter gesleept vanwege de beschadiging aan het wereldberoemde dodenmasker. Ze hebben niet wetenschappelijk en professioneel gehandeld en hun fouten proberen te verhullen.
In januari 2015 kwam het bedrog aan het licht. Eind 2015 werd de restauratie afgerond door een team van Duitse experts dat er twee maanden werk aan had.
Het 3300 jaar oude dodenmasker dat Howard Carter in 1923 in de grafkamer in het Dal der Koningen ontdekte is opnieuw tentoongesteld.

Lees verder

• Grot van Altamira in Cantabrië - Spanje
• Waddenzee Werelderfgoed in Fotopedia en Heritage App
• Curaçao – Eiland in de Caribische Zee
• Pompeii en Herculaneum - Werelderfgoed dat afbrokkelt
• Great Barrier Reef – bedreigd werelderfgoed bij Queensland