Een schelpenverzameling

Iedere verzameling vraagt een zekere techniek. Een juiste classificering en daarmee een goede etikettering dragen bij tot een beter overzicht en inzicht betreffende de levenswijze van de gevonden weekdieren of Mollusca.

Schelpencollectie

Niet iedereen begrijpt het fenomeen «verzamelen». Als kind was het een manier om verveling te voorkomen en kennis te vergaren. Nu, vele jaren later, heb ik met plezier deze kennis overgebracht aan mijn nageslacht. De schelpencollectie overschrijdt inmiddels de 35.000 exemplaren.

Verzameltechnieken

Een juiste manier van het opbouwen van een schelpencollectie vereist het toepassen van enkele technieken die aan een verzameling een zekere wetenschappelijke waarde geven. Deze discipline begint al op het strand, waarbij het vereiste gereedschap bestaat uit enkele plastic draagtasjes, een klein blocnote en een potlood. De gevonden exemplaren gaan bij elkaar in een zak, voorzien van een notitie met de volgende gegevens:

• Naam van het strand of dichtbij gelegen plaats.
• Datum.
• Uur.
• Type strand (zand, grind, rots ).
• Het weer. Zijn de schelpen aangespoeld na een storm, dan is het belangrijk dit te vermelden.

Een begrijpelijke fout in het begin is oprapen van de grootste en meest opvallende exemplaren. Het loont de moeite af en toe wat schelpengruis mee te nemen, om dit later zorgvuldig uit te zoeken. Vaak treffen we hierin kleinere soorten aan, die qua schoonheid en wetenschappelijke waarde zeker niet onderdoen voor hun grotere lotgenoten. Ook drijfhout dient af en toe aan een onderzoek onderworpen te worden, daar ook dat een bron kan zijn van interessante ontdekkingen.

Levend materiaal of aangespoelde schelpen

In de wereld van schelpenverzamelaars bestaan feitelijk twee stromingen. Sommigen vergaren uitsluitend levend materiaal, met de redenering dat deze exemplaren geen beschadigingen vertonen. Anderen, waaronder ondergetekende, concentreren zich op dood aangespoelde schelpen. In mijn verzameling bevinden zich geen beschadigde exemplaren en bovendien acht ik een collectie niet zo belangrijk dat het opofferen van levens hiervoor de moeite waard is. Bovendien geloof ik dat de schadelijke invloed van de mens op het leven in de zee al groot genoeg is. Mijn jacht op levende exemplaren doe ik dus uitsluitend met mijn fototoestel.

Vaak komen meerdere exemplaren van één soort in mijn verzameling voor, vondsten uit meerdere zeeën. Dit geeft een interessant beeld van het verspreidingsgebied en bovendien veroorzaakt vaak het verschil in watertemperatuur tussen de verschillende zeeën een zekere variatie in kleur en volwassen afmeting.

Classificeren

De wetenschap die de wereld van de weekdieren of Mollusca onderzoekt draagt de naam malacologie, waarbinnen vooral de levenswijze van deze dierengroep bestudeerd wordt. De conchologie houdt zich echter bezig met de studie van het harde gedeelte van het weekdier, de schelp of het slakkenhuis. Weekdieren omvatten na de insecten de grootste dierengroep ter wereld met ongeveer 100.000 soorten. Regelmatig worden er aan deze lange lijst nog nieuwe namen toegevoegd. Zeventig procent van de bestaande soorten leven rond de eilandengroep van de Filippijnen. Dit verandert niet het feit dat er binnen Europa heel veel te verzamelen valt.

De schelpenwereld wordt onderverdeeld in verschillende klassen en subklassen:

De gestekelde weekdieren (Aculifera), onderverdeeld in:

• Aplacophora (schelploze gestekelde weekdieren), weer onder te verdelen in Chaetodermomorpha (schildvoetigen) en Neomeniomorpha (wormweekdieren).
• Polyplacophora (keverslakken), op hun beurt weer onder te verdelen in Neoloricata (gewone keverslakken) en Palaeolorica (oerkeverslakken)

De schelpdragende weekdieren (Conchifera):

• Monoplacophora (mutsweekdieren).
• Gastropoda (huisjes- en naaktslakken).
• Scaphopoda (olifantstanden).
• Bivalvia (tweekleppigen).
• Cephalopoda (inktvissen).

Daarna volgt de indeling in superorde, orde, superfamilie, familie en soort.

Determineren

Determineren blijft voor mij een aangename bezigheid voor de lange winteravonden. Bovendien is iedere te onderzoeken plastic zak onverbrekelijk verbonden met de herinneringen aan bepaalde strandwandelingen.

Voor het determinatiewerk bestaan er enorm veel boekwerken. Ik ben de trotse eigenaar van “Schelpen vinden en herkennen” geschreven door Bob Entrop, een grote naam binnen de wereld van de conchologie. “Schelpen vinden en herkennen” is een uitstekend boek voor het determinatiewerk van vondsten op het Nederlandse strand. Determineren via internet is sinds enige jaren mogelijk. Een waardevolle website is www.conchology.be van Guido T. Poppe en Philippe Poppe, eveneens weer bekende namen.

De etiketten

Ieder schelpensoort heeft in mijn collectie een etiket met zijn Latijnse naam met daaronder vermeld waar het soort in het algemeen te vinden is. Daarnaast heeft ieder exemplaar een etiket met de vindplaats, datum, uur, type strand en de weersomstandigheden.

Kopen en ruilen

Ruilen van dubbele exemplaren kan geschieden met andere liefhebbers op speciale ruilbeurzen of via Internet. Het kopen van schelpen blijft vaak een dubieuze aangelegenheid door het gebrek aan vindplaatsgegevens. Toch kan ook ik niet altijd de verleiding weerstaan. Via Internet zijn er interessante adressen te vinden. In het Schelpenmuseum in Scheveningen zijn vele soorten tegen zeer billijke prijzen te verkrijgen. Ook het bezoek is de moeite waard.

Het opbergen van de collectie

De droom van iedere verzamelaar is het bezitten van genoeg vitrines om de volledige collectie in ten toon te stellen. Problemen die hier direct aan verbonden zijn, zijn het prijskaartje van de meeste vitrines en de beschikbare ruimte. Vitrines kunnen soms op goedkope wijze verkregen worden via winkeliers die besloten hebben hun zaak te verbouwen of te moderniseren. Ikea biedt een type vitrine aan tegen een zeer competitieve prijs.

Een goedkoper alternatief is het opbergen van schelpen in plastic boterhamzakjes, maar er gaat op deze manier veel van de charme van deze hobby verloren.