Vogeleiland Memmert – Onbewoond Waddeneiland

Vogeleiland Memmert – Onbewoond Waddeneiland Memmert is een onbewoond Duits Waddeneiland tussen Juist en Borkum. Het is een broedgebied voor tienduizenden vogels en wel veertig soorten, maar je mag er niet zonder toestemming naartoe om foto’s te maken, eieren te rapen of vogels te schieten. Wie de vogels wil zien kan vanaf Juist een excursie onder deskundige leiding boeken. Op het eiland woont alleen de vogelwachter of eilandvoogd die het eiland beschermt tegen verstoring en werkzaamheden voor de kustbescherming verricht.

Memmert en Memmertsand

Memmert is een zandplaat die zich heeft ontwikkeld tot eiland. Het typische van een eiland is dat het aan alle zijden is omringd door water en geen continent vormt. Daarom is Australië geen eiland en Groot-Brittannië wel. Die definitie geldt ook voor Memmert. Als zandplaat spoelde het met de vloed onder, als eiland blijft het ook bij hoogwater droog. Memmert is een van de Oost-Friese Waddeneilanden, in Landkreis Aurich in Nedersaksen. Het ligt ongeveer één kilometer zuidwestelijk van Juist en 5 km oostelijk van Borkum. Het tussenliggende water heet Juister Balje en Oostereems.

Meem

Waar de naam van het eiland vandaan komt is niet helemaal duidelijk. Op oude kaarten wordt het de Meem genoemd en het kan ook dat de naam is afgeleid van IJsheilige Mamertus, de naam van een schip dat op het eiland strandde. Memmert is 3 km lang en 2 km breed en heeft in totaal een oppervlakte van 5,17 km². In 1650 werd de zandbank voor het eerst genoemd als plaat met begroeiing, als Hochsand. Tot midden twintigste eeuw werd het in de wandelgangen nog Memmertsand genoemd, waarbij ‘sand’ duidt op de zandbank dat het eiland eens was.

Bron: Andreas Trepte, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)Bron: Andreas Trepte, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)

Onbewoond vogeleiland

Memmert is een van de onbewoonde eilanden in de Waddenzee, waardoor zeer schuwe vogels zich er thuis voelen. Alleen de eilandvoogd woont er. Vogels kunnen er ongestoord rusten en broeden en de lepelaar is een van de vogels die Memmert tot zijn gebied rekent. Deze grote vogel werd er voor de eerste keer in 1996 gespot en Memmert is een van de weinige broedplaatsen van deze soort in Duitsland. Op het eilandje is ook een grote broedkolonie van de kleine mantelmeeuw te vinden en verder broeden er aalscholvers, verschillende soorten sterns, slobeenden, watersnips, strandlopers, kluten eidereenden en blauwe kiekendieven. Het wordt niet voor niets vogeleiland genoemd. Er broeden zo’n veertig soorten en er komen 80.000 vogels of meer samen op de hoogwatervluchtplaats.

Vogeljacht

In 1888 betrad een leraar, Otto Leege, van Juist Memmert en dat bezoek maakte voor het eiland een groot verschil. In die tijd werden er vogeljachten ondernomen en werden er eieren verzameld. De jagers en eizoekers kwamen vanaf Juist en Borkum en roofden de nesten van de zilvermeeuwen, scholeksters en sterns elk jaar weer leeg. Toen Leege in 1906 weer op het eiland kwam trof hij een ravage aan, met verhongerde jongen, leeggeroofde nesten, kadavers, aangeschoten vogels en patroonhulzen van jagers. De ontzetting daarover lag aan de basis om Memmert in 1907 uit te roepen tot vogelreservaat.

Eilandvoogd

Leege werd als eilandvoogd aangesteld. Hij had ondertussen vele studies naar de flora en fauna gedaan. In 1908 werd de eerste vogelhut op het eiland gebouwd, die verschillende keren verplaatst moest worden vanwege duinafslag. Het fundament van de vogelhut die in 1957 op de betonnen plaat van een kustverdedigingbatterij uit de Eerste Wereldoorlog werd gebouwd, is nog altijd te zien, maar ligt niet meer op het eiland maar 250 meter op het wad. De vogelwachter was vanaf 1908 af en toe en na 1921 permanent op het eiland. De eerste vogelwachter was de zoon van Otto Leege. Otto Leege jr. woonde er met zijn gezin tot 1946, het jaar dat hij stierf.

Vogelwachter Leege

Ter nagedachtenis aan deze eerste vogelwachter staat er een houten kruis op Memmert en is een duin ‘Kreuzdüne’, Kruisduin, genoemd. Otto jr. zijn vrouw, Therese Leege, volgde hem op en deed dat tot 1956. Haar schoonzoon Gerhard Pundt was daarna vogelwachter tot 1973 en woonde er met zijn vrouw Klara Leege en hun drie kinderen. Hij deed veel aan de kustbescherming, maar dat heeft niet kunnen verhoeden dat het eiland wandelt; het verplaatst zich in een redelijk snel tempo naar het oosten. De plek met het fundament van hun huis ligt nu ver in zee. Het nieuwe huis is in 1971 aan de noordkant van het eiland opgebouwd.

Bron: Bin im Garten, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Bron: Bin im Garten, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Lezingen op Juist

De volgende eilandvoogd, Reiner Schopf, bleef er dertig jaar, tot 2003 en moest Memmert verlaten wegens ouderdom. Hij bewaakte het eiland tegen verstoringen door jagers, eirapers, toeristen en watersporters. Schopf hield op buureiland Juist regelmatig lezingen over de noodzaak van vogelbescherming van Memmert. De opvolger van Schopf, Enno Jansen, woont negen maanden op het eiland, van maart tot november. Hij is in dienst van het Niedersächsischen Landesbetriebes für Wasserwirtschaft, Küsten- und Naturschutz (NLWKN), de organisatie voor waterbeheer, kust- en natuurbescherming van Niedersaksen.

Werelderfgoed Waddenzee

Memmert is sinds 1924 beschermd natuurgebied en hoort sinds 1986 tot het beschermde gebied van Nationalpark Niedersächsisches Wattenmeer. Het eiland mag zonder schriftelijke toestemming niet worden betreden. Enkel na het broedseizoen worden tochten vanaf Juist met een rondleiding over het eiland voor een beperkt aantal personen aangeboden. Sinds 2009 ligt Memmert in het werelderfgoed Waddenzee.

Onbewoonde eilanden

Het Duitse Wad kent enkele onbewoonde eilanden:

Memmert

Legenda
A. Memmert
B. Juist
C. Kachelotplate
D. Borkum
E. Juister Balje
F. Oostereems
G. Lötje Hörn

Lees verder

© 2016 - 2024 Piejet, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Kachelotplate - Onbewoond Duits WaddeneilandKachelotplate - Onbewoond Duits WaddeneilandWat Duitsland Nordsee-Insel noemt, noemt Nederland Waddeneilanden. Ze zijn er in bewoonde en onbewoonde staat en Kachelo…
Lütje Hörn – Onbewoond Duits WaddeneilandLütje Hörn – Onbewoond Duits WaddeneilandIn de Duitse Waddenzee ligt een snoer aan Waddeneilanden die bewoond zijn. Tussen die bewoonde eilanden liggen enkele on…
Minsener-Oldoog - Onbewoond Duits WaddeneilandMinsener-Oldoog - Onbewoond Duits WaddeneilandIn het Duitse wad ligt Minsener-Oldoog. Dat eiland heeft niet voor niets twee namen aan elkaar gekoppeld. Het bestaat in…
Waddenzee Werelderfgoed in Fotopedia en Heritage AppWaddenzee Werelderfgoed in Fotopedia en Heritage AppHet Werelderfgoed Waddenzee had foto's in Fotopedia Heritage. Fotopedia en UNESCO bundelden een verzameling foto’s in ee…

Borkum – Waddeneiland van jutters en walvisvaardersBorkum – Waddeneiland van jutters en walvisvaardersBorkum is het meest westelijke Duitse Waddeneiland, de buur van Schiermonnikoog. In de tijd van de grote walvisvaart, de…
De verborgen parels van Gran CanariaDe verborgen parels van Gran CanariaGran Canaria is één van de Canarische eilanden en bevindt zich in de Atlantische Oceaan. De betoverende vulkanische land…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Bin Im Garten, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Memmert
  • https://de.wikipedia.org/wiki/Memmert
  • http://www.nlwkn.niedersachsen.de/portal/index.php?navigation_id=7940&article_id=40397&_psmand=26
  • http://www.islandpassions.nl/eilanden/wat-is-een-eiland/
  • Afbeelding bron 1: Andreas Trepte, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)
  • Afbeelding bron 2: Bin im Garten, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Piejet (1.232 artikelen)
Laatste update: 23-01-2017
Rubriek: Reizen en Recreatie
Subrubriek: Buitenland
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.