De geschiedenis van Heveadorp

Aan de zuidkant van de Veluwe ligt Heveadorp. Een plaatsje in het dal van de Seelbeek met een bijzondere geschiedenis.Dit dorp is gesticht als woonkern voor de werknemers van de Heveafabriek, die zijn deuren opende in 1916. In 1977 sloot de fabriek zijn poorten.De fabriek is gesloopt, Heveadorp heeft nog een aantal fabriekswoningen gerenoveed en het dorp is vergroot door nieuwbouwwoningen.

De Heveafabriek

De fabriek werd in 1915 gebouwd in het Seelbeekdal . De rubberfabrikant Wilhelmi had het terrein gekocht. Hij was een werkgever, die goed voor zijn personeel was en veel tijd en geld besteedde aan goede huisvesting voor zijn personeel.Daarom liet hij 83 woningen voor zijn arbeiders bouwen en 14 woningen voor het hogere personeel.De huizenblokken werden genoemd naar de Indische eilanden waar de rubber vandaan kwam, zoals: Java, Sumatra en Borneo. In het eerste jaar van de fabriek was er werk voor 258 inwoners, onder hen een groot aantal kinderen. Twintig jaar later werkten er meer dan 1500 mensen. Veel inwoners kwamen uit de provincie Groningen, omdat de Heveafabriek verhuisde van Hoogezand naar Heveadorp. Later volgden nog meer mensen uit Groningen en Drenthe, op zoek naar werk en een goed bestaan. Hoewel de salarissen niet aan de hoge kant waren, gaf de Heveafabriek hen een dak boven het hoofd en diverse voorzieningen.

Voorzieningen

Het was bijzonder aantrekkelijk om te gaan werken in de Heveafabriek. De leiding zorgde goed voor zijn personeel. Allereerst een arbeiderswoning, maar ook werd er een warme maaltijd geserveerd tussen de middag voor de arbeiders. Ook hadden de dorpelingen een bloeiend verenigingsleven, grotendeels gefinanciëerd door de fabriek. Alle huizen waren aangesloten op de centrale radio van de fabriek en de huur was inclusief electriciteit en de aansluiting op het riool. Een kleine keerzijde op deze faciliteiten was wel, dat het licht om 12 uur 's nachts uit ging en dat de radio nogal eens onderbroken werd door mededelingen uit de fabriek.

1940-1945

Tijdens de tweede wereldoorlog namen de Duitsers de fabriek over en werd er alleen nog maar geproduceerd voor oorlogsdoeleinden. Aan het einde van de oorlog was er gebrek aan grondstoffen, arbeiders en machines en kwam de fabriek stil te liggen.Tijdens beschietingen liep niet alleen de fabriek, maar ook een groot aantal woningen schade op. In 1944 moesten de inwoners evacueren, toen de luchtlanding van de gealliëerden mislukte, 17/18 september 1944.

De laatste jaren van de fabriek

Na de oorlog startte de fabriek weer en heeft nog een korte opleving gekend, maar in 1962 fuseerde de fabriek met Vredestein. Toen werden verschillende afdelingen verplaatst naar andere delen van het land. In 1977 besloot men de fabriek te slopen. Heveadorp telde toen nog maar 394 inwoners, die beslist niet wilden verhuizen, maar er wilden blijven wonen.
Er werd niets meer gedaan aan het onderhoud van de woningen, leegstaande huizen werden bewoond door studenten, die woonruimte zochten. De huizen verpauperden door achterstallig onderhoud, totdat.. zo'n 20 jaar later het dorp gekocht werd door een projectontwikkelaar. De blokhuizen werden gesloopt, de rietkapwoningen werden gerenoveerd en er kwamen een groot aantal nieuwe woningen.

Heden

90 jaar geleden werd hier een fabriek gebouwd met een dorp voor de arbeiders. Na een werkzame geschiedenis kan er nog steeds gewoond worden. OP een bijzondere plaats, in de bossen, met uitzicht over de Rijn.