Beesd, dorp aan de Linge

Beesd is een dorp aan de rivier de Linge in de West-Betuwe in Gelderland. Het is een dorp met een rijke historie, voornamelijk ook door de ligging langs de rivier. De rivier overstroomde vroeger regelmatig, doordat het ontbrak aan dijken. Dit bracht echter vruchtbare gronden met zich mee. Het dorp is tegenwoordig een trekpleister voor dagjesmensen die op de fiets, of wandelend van het mooie weer en de mooie natuur willen genieten. Vroeger werd Beesd ook Bisde of Beest genoemd.

Ontstaan van Beesd

Beesd is dorp van het type gestrekt dorp. Het is ontstaan door aanleg van de Vorstestrate, nu Voorstraat. Karakteristiek voor deze straat is de brede aanleg, met aan weerszijde bomen en daarnaast een wandelpad of stoep. De Voorstraat is aangelegd op de stroomrug grond van de rivier de Linge. Later zijn ook de Middenstraat en Achterstraat evenwijdig aan de rivier en Voorstraat aangelegd. De huidige Voorstraat is nu volledig beschermd en wordt door de gemeente Geldermalsen aangemerkt als beschermd dorpszicht.

Vanwege de vruchtbaarheid van de gronden werd in een rivierkom verderop de Abdij gesticht in 1129. De ligging van deze Abdij was echter voor die tijd vrij afgelegen en daarom weinig beschermd. De Abdij werd regelmatig geplunderd. Onder andere tijdens de beeldenstorm in 1566 en 1567 kreeg de Abdij het zwaar te verduren. Nadien is deze ook tijdelijk onbewoonbaar geweest.
Rondt 1790 liet de toenmalige eigenaar heer van Bylandt op de fundamenten van deze Abdij het nieuwe klooster bouwen. Het landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt is nu in het bezit van de familie van Verschuer welke er alles aan doet om het landgoed te beheren en onderhouden.

Tot 1978 was Beesd een zelfstandige gemeente. Sindsdien valt het dorp Beesd onder de gemeente Geldermalsen.

Beesd in de 20e eeuw

In de 20e eeuw heeft het dorp Beesd minimaal twee keer moeten evacueren. De eerste keer was in 1940 op het moment dat de Duitsers Nederland binnen vielen. Er is sprake van geweest dat de Hollandse Waterlinie onder water zou worden gezet om de Duitse opmars te stoppen. De inwoners van Beesd vluchtten in chaos richting Waddinxveen en Gouda. Het vee van de boeren werd elders onder gebracht. Waarschijnlijk door toedoen van NSB'ers is het onder water laten lopen van de weilanden niet gelukt. De tweede evacuatie vond plaats in 1995. De waterstanden in de rivieren de Lek en Waal waren zodanig dat overstroming van het Rivierengebied dreigde. Bewoners werden bij vrienden en familie ondergebracht. Na anderhalve week was het gevaar geweken en zakte de waterstanden weer.

Bezienswaardigheden

Landgoed Mariënwaerdt

Het landgoed Mariënwaerdt is zeker een bezoekje waard. Het bevat een landgoedwinkel waar goederen geproduceerd op het landgoed verkocht worden. Voor de inwendige mens kan worden gezorgd in verschillende eetgelegenheden. Bij de restaurants is een speelweide voor kinderen ingericht. Het klooster met omliggende huizen kan daarbij niet ontbreken.

Uilen- en dierenpark De Paay

Uilen- en dierenpark De Paay is een park met door de bewoners van het huis De Paay verzamelde vogels en uilen. In de loop der jaren zijn hier steeds meer diersoorten bijgekomen. Vanaf 2008 heeft De Paay een dierentuin vergunning.

Korenmolen de Vrijheid

Korenmolen de Vrijheid staat aan de Molendijk. Op de plaats waar de Vrijheid nu staat, stond eerder een dwangmolen die onderdeel was van de abdij Mariënwaerdt. De huidige molen is gebouwd in de 18e eeuw.

De Voorstraat

De Voorstraat is beschermd dorpsgezicht. De straat is monumentaal. Er staan verschillende rijksmonumenten aan deze straat. De moeite waard zijn de beide kerken. Met name de Sint Pieterskerk met de stompe toren de moeite waard. Door een recentelijke verbouwing is veel onderzoek mogelijk geweest naar het ontstaan en bouwwijze van de kerk.