Volkscultuur in Antwerpen: de Sinksenfoor

Elk jaar gaat in Antwerpen traditiegetrouw tijdens het pinksterweekend de Sinksenfoor van start, één van de grootste kermissen van België. Wondere wereld van glitter en glans, puur volksvermaak, immaterieel cultureel erfgoed. Een groots gebeuren dat jaarlijks één miljoen bezoekers aantrekt. Voor wie houdt van smoutebollen, wafels, spookhuizen, botsautootjes, draaimolens, en ga zo maar door, is de Sinksenfoor een must. Maak kennis met dit eeuwenoud evenement van volksvermaak.

• Vanwaar komt de benaming 'Sinksenfoor'?
• De verschillende locaties van de kermis door de eeuwen heen
• Vijf weken vertier

Vanwaar komt de benaming 'Sinksenfoor'?

De termen foor en kermis worden vaak door elkaar gebruikt. De oorsprong van beide woorden is verschillend maar ze hebben wel met elkaar te maken.

Foor komt van het Latijnse forum: markt. Op een foor werden koopwaren aangeboden, foren hadden een economische rol en hadden niets te maken met het religieuze.

Kermis komt van het woord kerkemisse en had oorspronkelijk een religieuze betekenis. De kerkemisse was een plechtige misviering die elk jaar werd gehouden ter ere van de patroonheilige van de kerk of ter herinnering aan de kerkwijding. Naast het plechtige gedeelte in de kerk was er ook een feestelijk gedeelte buiten de kerk. Op de dag van de kerkemisse was er namelijk ook een jaarmarkt of foor. Er was straattoneel en straatmuzikanten zorgden voor een vrolijke sfeer. Artiesten, vuurspuwers en goochelaars spreidden hun kunsten ten toon. Vaak was er ook een processie. Kortom, het was een ware feestdag voor het volk. Stilaan verdween het religieuze aspect op de achtergrond en werd de kerkmis of kermis een evenement van puur volksvertier.

Sinksen is een andere benaming voor Pinksteren. Pinksteren komt van het Griekse pentekostè (vijftig of vijftigste dag van Pasen). Sinksen is en verbastering van quinquagesima, de Latijnse vertaling van pentekosté.

De verschillende locaties van de kermis door de eeuwen heen

De Antwerpse Sinksenfoor vindt zijn oorsprong in de 13de eeuw en is ontstaan uit de jaarmarkt rond de Sint-Walburgiskerk aan de Schelde-oever nabij het Steen. Met de rechttrekking van de Schelde-oever rond 1875 moest de kermis een andere locatie krijgen. Ze verhuisde naar de Leien en bleef daar tot in 1969. Door de toegenomen verkeersdrukte op de Leien was de kermis voor de tweede keer genoodzaakt te verhuizen, ditmaal naar de Gedempte Zuiderdokken waar ze bleef tot 2014. Vanaf 2015 staat de Sinksenfoor alweer op een nieuwe plaats: Spoor Oost in Borgerhout. Deze laatste verhuizing was helemaal niet naar de zin van de foorkramers omdat die locatie ver van het stadscentrum ligt. Het stadsbestuur hield echt voet bij stuk, het moest en zou Spoor Oost worden ondanks veel protest van de foorkramers. Het heeft een tijd geduurd vooraleer de bezoekers de weg vonden naar de nieuwe locatie maar uiteindelijk is dan toch gebleken dat de Sinksenfoor het even goed doet in Spoor Oost. De foorkramers zijn best wel tevreden over het aantal bezoekers.

Vijf weken vertier

De Sinksenfoor gaat van start tijdens het Pinksterweekend en blijft 5 weken staan. Sinksenfoor doet denken aan mooi weer, overheerlijke smoutebollen, neonlichten in alle kleuren, luide muziek, wilde attracties, aan plezier maken dus! De kermisgangers kunnen zich uitleven op meer dan 150 attracties. Even een greep uit het aanbod:

• klassiekers: reuzenrad, botsautootjes, spiegelpaleis, spookhuis;
• behendigheidsspelen: lunaparken, schietkramen, kansspelen;
• draaimolens van weleer: paardencarrousel, zweefmolen;
• kinderattracties: draaimolens, pony rijden, eendjes vissen, mini-botsautootjes;
• pret en passie: cake-walk, mega-slide, wildwaterbaan;
• pure sensaties: Wild Mouse (roetsjbaan), Skate (rups).

De Sinksenfoor trekt jaarlijks gemiddeld een miljoen bezoekers aan. De kermissfeer is uniek, het is het ideale evenement om de zomer in te zetten. Sinds 2010 is er de speciale avond Pink Friday: een avond voor en door de holebi’s. Alles is roze gekleurd, overal hangen roze ballonnen en roze vlaggetjes. Aan de bezoekers wordt gevraagd om in roze kledij te komen. Elk jaar is er een familiedag met traditiegetrouw tal van kortingen. Op de dag voor andersvaliden en hun begeleiders bieden de foorkramers zelfs alles gratis aan.

Door de coronacrisis werd de Sinksenfoor in 2020 afgelast.