Shkodër (Shkodra), Albanië

Vanuit Montenegro is Shkodër de eerste plaats van betekenis aan de Albanese kant van de grens. Behalve enkele interessante bezienswaardigheden in en rondom deze Noord-Albanese stad, biedt het een ideale uitvalsbasis voor het verkennen van het afgelegen noordwesten van Albanië waar de woorden "ongerepte natuur" nieuwe betekenis krijgen.

• Shkodër of Shkodra?
• Bezienswaardigheden in de stad
• Bezienswaardigheden buiten de stad
• Naar het noordoosten

Shkodër of Shkodra?

Hoe heet de stad eigenlijk, Shkodër of Shkodra? Dat hangt er vanaf. In het Albanees verandert de naam van de stad als deze op zichzelf staat of als bijvoorbeeld "in stad X" wordt gezegd. Vandaar dat je beide schrijfwijzen tegenkomt op kaarten en borden. In dit artikel wordt Shkodër aangehouden als schrijfwijze.

Bezienswaardigheden in de stad

In de stad zelf zijn enkele interessante plekken te bezoeken. Naast de Ebu Beker moskee en de katholieke kerk uit de 19e eeuw die een blik van buitenaf waard zijn, zijn de Marubi fotocollectie en Kol Idromeno het boeiendst.

Marubi fotocollectie

Verstopt in een klein straatje in de hal van een kantoor vind je een van Albanië's schatten: een zeer oude fotocollectie van ca. 1850-1940. De foto's zijn duidelijk opnieuw afgedrukt, maar bieden een prachtig inzicht in het leven, de kleding en gebruiken van Albanië in die tijd. Marubi is de naam van de Italiaan die als eerste persoon in Albanië over een fotocamera beschikte. Hij fotografeerde iedereen die maar wilde, zoals lokale notabelen en beroemdheden, maar was ook aanwezig bij officiële plechtigheden van het Koningshuis. Na zijn dood in 1903 nam zijn (geadopteerde) zoon het over, waarna de studio overging op de kleinzoon. Deze laatste doneerde vervolgens de volledige collectie van een half miljoen negatieven aan de Albanese staat. De tentoonstelling bestaat uit zo'n 50 foto's en is dus maar een miniem deel van wat er is. Digitalisering is in volle gang om dit erfgoed voor volgende generaties te bewaren. Hopelijk komt er ook snel een beter museum.

Vanaf de hoofdstraat in Shkodër, komende vanuit de grote rotonde bij de Ebu Beker moskee, zie je het bruine bord dat naar de Marubi Photo Collection verwijst. Die straat ga je dus in om vervolgens geen enkele aanwijzing meer te vinden over de locatie. Deze bevindt zich na ca. 50 meter linksaf in wat lijkt op een oprit, voor het casino. Je loopt de hoek om en daar hangt het bord "Fototeka Kombetare Marubi Shkodër". Je loopt de trap op en betaalt 100 Lek voor de toegang en een Engelstalige uitleg over de verschillende foto's.

Kol Idromeno Straat
De oude hoofdstraat van Shkodër begint bij de rotonde naast de Ebu Beker moskee. Het is prettig om doorheen te wandelen, net als enkele zijstraatjes. De gebouwen zijn gerenoveerd, maar in de zijstraatjes zie je nog enkele in vervallen staat. 's Avonds wordt het pas echt druk tijdens de xhiro, het wandel- en flaneermoment in de avond. Aan deze straat vind je ook verschillende restaurants en bars met Engelse menukaarten. Persoonlijk kan ik restaurant San Francisco aanraden (lekkerste frietjes die ik ooit heb gegeten!) met een dakterras en uitzicht op de hoofdstraat. Ben er wel vroeg bij, want het loopt hier snel vol.

Bezienswaardigheden buiten de stad

Buiten de stad valt eigenlijk meer te beleven. Het fort en het meer liggen ten zuiden van de stad, terwijl de Mes Brug juist naar het noorden ligt.

Fort Rozafa

Zoals het een oude stad betaamt, heeft Shkodër een fort, gelegen op een berg net buiten de stad. Zowel vanuit Montenegro als vanuit Tirana leidt de weg er langs. Enkele delen van het fort stammen nog uit 400 v. Chr. en in de loop van de tijd is er veel verdwenen, afgebroken en weer bijgebouwd. Informatieborden geven aan uit welke periode de verschillende delen stammen.

De legende gaat dat het fort is vernoemd naar Rozafa, de vrouw van een van de bouwers. De drie broers die het fort bouwden hadden het probleem dat de muren telkens omvielen. Om dit te voorkomen moest er iemand ingemetseld worden. Ze besloten dat dit een van hun vrouwen moest zijn, de eerste die hen lunch zou komen brengen en ze beloofden elkaar hun vrouwen hier niets van te zeggen. De oudere twee broers hielden hun belofte niet, maar de jongste wel, waardoor zijn vrouw Rozafa werd ingemetseld. Om haar zoon te kunnen voeden, aanraken en zien, werd een borst, oog, voet en hand vrijgehouden. Volgens de overlevering vloeit er nog steeds melk uit een van de muren van het fort.

Het gehele fort bestaat uit drie delen en de ligging biedt een mooi uitzicht over de stad en omgeving. 's Avonds wordt het fort zelf mooi verlicht. Wie op zondag komt, struikelt over de bruidsparen. Zondag is de favoriete dag om te trouwen voor Albanezen en het fort biedt natuurlijk een mooie achtergrond op de fotoreportage. Let wel op voor de randen, want er staan geen hekken terwijl de afgronden soms niet mis zijn! Toegang kost 200 Lek.

Het meer van Shkodër
Op enkele kilometers van het centrum ligt het meer dat overigens naar de stad is vernoemd, niet andersom. Van het meer ligt het grootste deel in Montenegro. De totale omvang varieert met de seizoenen van 370-530 km². Het gebied is rijk aan verschillende diersoorten, met name vogels en uiteraard vissen. Zwemmen is niet aan te raden dichtbij de stad, maar wie een auto heeft, kan mogelijk wel wat schonere plekken vinden verderop. Aan het meer zijn verschillende restaurantjes waar je met handen en voeten het lokale menu kunt bestellen (meestal serveren ze één gerecht). De karper uit het meer is een lokale specialiteit.
Mes Brug
Ongeveer zes kilometer ten noorden van de stad, in het plaatsje Mes, ligt een oude brug uit 1780. Deze is gebouwd over de Kir rivier door de lokale Ottomaanse heerser. Met 108 meter is het een van de langste in zijn soort in deze regio. De brug werd gebouwd op de verbindingsweg van Shkodër naar Pristina in het huidige Kosovo.

De moderne brug ligt er vlak naast waardoor je hem bijna over het hoofd zou zien. In de zomer ligt de rivierbedding droog. De brug is het beste per taxi te bereiken.

Naar het noordoosten

Tot de dag van vandaag is het noordoosten van Albanië een onherbergzaam gebied. De meeste gezinnen die er wonen, overwinteren in Shkodër, omdat hun dorpen van de buitenwereld worden afgesneden door sneeuw en ijs. Verder is in deze regio bloedwraak nog steeds een probleem. Bloedwraak is een familievete waarbij er een zeer reële dreiging tot moord bestaat. Op het moment dat een dergelijke vete ontstaat, is de familie door eer gedwongen een lid van de andere familie te doden. Deze moord dwingt die andere familie er weer toe om uit de eerste familie iemand te doden, etc. etc. Ook het doden van een gast van de familie tijdens het verblijf kan al tot een vete leiden. Waar vroeger alleen de volwassen mannen van de familie bedreigd waren en zij konden schuilen in speciaal hiervoor ontworpen torens, is momenteel ieder lid bedreigd, dus ook vrouwen en kleine kinderen die hierdoor niet naar school kunnen. Hoewel dit dus een zeer ernstig en vrijwel onoplosbaar conflict is, merk je er als bezoeker helemaal niets van en ben je ook niet in gevaar.

Wie dit deel van het land wil verkennen, moet rekenen op lange reistijden per boot en minibus over erbarmelijke wegen. Verblijf bij een lokale familie is de enige mogelijkheid. Voor iedereen die van bergwandelingen houdt, is het echter een fantastische ervaring met mooie uitzichten. Aangeraden wordt om te lopen van Valbonë naar Theth te lopen en niet andersom, omdat de route richting Theth steeds mooier wordt. Vraag plaatselijk naar de laatste reisinformatie.