Tjipetir – het mysterie van de tegels op het strand

Op verschillende Waddeneilanden spelen regelmatig hard rubberen tegels aan waar de naam Tjipetir in is gedrukt. Een Engelsman probeert het mysterie van Tjipetir te ontrafelen, het mysterie dat tot Vlieland, Terschelling en Ameland reikt, in Indonesië begint en in Het Kanaal een tussenstop maakt. Een mysterie ontrafelt zich op de stranden langs de Noordzeekust en het gebied strekt zich langzaam uit. De Tjipetir tegels worden al in Zweden langs de kust aangetroffen. Tjipetir is niet alleen een mooi woord, het verhaal erachter is ook mooi en interessant.

Tjipetir tegels op Kanaaleilanden

Begin februari 2013 spoelen er op de Waddeneilanden hard rubberen naambordjes met daarin Tjipetir geperst. Een mysterieuze naam op mysterieuze tegels. In de zomer van 2012 spoelen soortgelijke tegels aan op de Zuid-Engelse kust van Cornwall. Ook op de Kanaaleilanden worden de dingen gevonden. De tegels zijn licht en drijven op de golven en hebben een maat van 29 bij 31,5 centimeter en 2,5 cm. dik. In oktober 2012 spoelen er op de kust van Cornwall ook blokken rubber aan. In de blokken staat de naam Senawang geperst. Senawang Rubber blijkt een rubberbedrijf te zijn, dat ondermeer aan het begin van de twintigste eeuw via Singapore verhandelde.
Het Tropenmuseum in Amsterdam heeft een grote collectie foto's van de guttaperchaplantages en -fabrieken.

Bron: Jan Wijnberg

Gutta-percha van Java

Tjipetir blijkt een dorp op het Indonesische eiland Java te zijn. Het ligt ten zuiden van Bandung. In de Nederlandse koloniale tijd stond daar een gutta-percha plantage. De bomen geven een harde, rubberachtige sap dat gewonnen werd en dat gutta-percha wordt genoemd. Het gutta-percha werd ondermeer gebruikt voor:

golfballen;
elektrische isolatie;
tandvulmiddel bij zenuwkanaalbehandeling.

Mysterie uit Bandung

De herkomst en de bijzondere naam op de tegels voeden het mysterie. Een Engelsman roept een twitteraccount in het leven om er meer over te weten te komen. Het account heet Tjipetir Mystery en is te volgen via @tjipetir. Ook is er een Facebookpagina die blij is met elke vondst waar dan ook op het strand. Een eerste vondst wordt gemeld in 2011. Een jutter vindt er een op het strand bij Kamperduin in Zeeland.
Daarna spoelen regelmatig de tegels aan op verschillende stranden, in 2012 en 2013 op:

Vlieland;
Terschelling;
Ameland;
Kamperduin;
Jersey;
Noord-Cornwall;
Bretagne.

Noordwijk
Op 23 oktober 2014 spoelt er een tegel aan op het Noordwijker strand. Nooit eerder kwam daar en rubber tegel op het strand aan, voor zover bekend.

Wrak in Het Kanaal

De Gutta-perchaplaten zijn waarschijnlijk uit een wrak dat op de bodem van Het Kanaal ligt. Bergingswerkzaamheden maken duidelijk dat het een wrak is van een schip dat vermoedelijk in de Eerste Wereldoorlog is gezonken. Het ligt in de Western Approaches van Het Kanaal. Tijdens de bergingswerkzaamheden in de zomer van 2012 zijn enkele gutta-percha platen in zee gespoeld en weggedreven. Zo successievelijk spoelen die aan, eerst in Cornwall en Bretagne en later ook op de Waddeneilanden.

Wrakkenmuseum en Goodyear

Het Wrakkenmuseum Terschelling heeft informatie over het wrak. Bergingsvaartuig Good Hoop van Terschelling stuitte in 2012 op het vrachtschip, waarin ondermeer koperdraad en machine- en auto-onderdelen zaten. Ook werd er een rubberen handschoen gevonden die gemaakt was door de Miller Rubber Company uit Akron in Ohio. De Amerikaanse stad wordt ook wel de Rubber Capital of the World genoemd. Er staan diverse fabrieken die rubberen producten maken, ondermeer de Goodyear banden.

Zweden
In 2016 hebben de gutta-percha tegels hun weg naar Zweden gevonden. Uit het Scandinavische land komen meldingen binnen uit Härmanö van strandvondsten.

Melding
Heb je ook een Tjipetirtegel gevonden? Neem dan graag via het reactieformulier hieronder contact op.