Williamsburg, koloniale hoofdstad van Amerika

Williamsburg is een kleine stad in Virginia in de Verenigde Staten, en onbekend in vergelijking met de grote Amerikaanse steden. Het is geen populaire reisbestemming voor de meeste Nederlanders, en komt bij ons niet in de media. Toch kan Williamsburg bogen op een rijke historie. Het was eens de koloniale hoofdstad van de nog prille Verenigde Staten. En de naam heeft bovendien een Nederlands tintje.

Vroege geschiedenis van Williamsburg

Williamsburg is in 1633 gesticht tussen de James River en de York River als tweede Engelse nederzetting in Amerika. De eerste was het nabij gelegen Jamestown. Williamsburg was eerst bekend onder de naam 'Middle Plantation', wat aangeeft dat de nederzetting vooral bedoeld was om plantages in te richten. Er werden palissades opgericht om de indianen tegen te houden. De teelt van tabak verliep voorspoediger rondom Middle Plantation dan in de buurt van Jamestown, waar het veel drassiger was. Daardoor werd Middle Plantation de belangrijkste nederzetting in de regio.

College van William and Mary

Middle Plantation begon echt te groeien en belangrijker te worden met de komst van een energieke Anglicaanse geestelijke, Dominee James Blair. Met een universitaire titel van de universiteit van Edinburgh op zak bepleitte hij, dat er in Virginia een universiteit opgericht zou moeten worden. Doordat zijn echtgenote uit een rijke en vooraanstaande Engelse familie kwam, had Blair veel invloed bij het hof. Koning Willem (William), onze Nederlandse stadhouder die van 1688 tot 1702 ook koning van Engeland was, en koningin Mary gaven toestemming om een school te stichten. Het koninklijk paar schonk geld, dat verder werd aangevuld door private investeerders en gevangen genomen piraten, die in ruil voor een schenking hun vrijheid terugkregen. De nieuwe school werd opgericht in 1693 en kreeg de naam 'College of William and Mary'. De speerpunten van onderwijs waren vooral christelijk van aard, maar ook lezen, schrijven en rekenen stonden op het programma. Het College van William and Mary bestaat nog steeds en is inmiddels omgevormd tot een moderne universiteit. Het is het op één na oudste college in Amerika, na Harvard dat al is opgericht in 1636.

Hoofdstad van de koloniën

Nadat het overheidsgebouw in Jamestown in vlammen op was gegaan in 1698, werd besloten om het bestuur van de koloniën over te hevelen naar Middle Plantation, dat werd omgedoopt tot Williamsburg (inderdaad, vernoemd naar koning-stadhouder Willem de Derde). Er werd een nauwkeurige stadsplanning gemaakt om Williamsburg klaar te maken voor zijn nieuwe functie, een noviteit in Amerika. Williamsburg was nu officieel de hoofdstad van koloniaal Amerika, een functie die het zou hebben van 1699 tot 1780.

Klein maar welvarend

Gedurende die tijd had Williamsburg nooit meer dan 2000 inwoners, maar barstte het een paar keer per jaar uit zijn voegen bij feesten, paardenrennen, theatervoorstellingen en andere culturele uitingen. Veel mensen die min of meer geïsoleerd op het land woonden, kwamen dan massaal naar de stad. Williamsburg was een welvarende stad.

Tanende invloed door de Onafhankelijkheidsstrijd

Donkere wolken pakten zich samen boven de stad toen de spanningen met moederland Engeland begonnen op te lopen. De kolonisten wilden minder of geen belastingen meer betalen aan de Engelse kroon, en het streven naar onafhankelijkheid begon. In 1775 ging het Engelse oorlogsschip de HMS Fowey voor anker in de York River om de Engelse belangen te verdedigen. Uit voorzorg werd besloten om bestuursvergaderingen (de Virginia Convention) in een veiliger oord te houden, in Richmond dat in het binnenland van Virginia ligt. In 1776 werd er nog een keer in Williamsburg vergaderd, waarbij een ontwerptekst werd geschreven dat als basis zou dienen voor de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring. Hierna was de bestuurlijke rol van Williamsburg uitgespeeld, hoewel het nog wel een voornaam strijdtoneel was tijdens de onafhankelijkheidsoorlog. Williamsburg was een belangrijke plek geweest voor het jonge Amerika, maar andere, grotere steden namen de plaats van Williamsburg over.

Verval

De welvaart in Williamsburg liep terug nu het zijn functie als hoofdstad had verloren. Toch kwamen mensen er graag, omdat de straten zo wijds waren opgezet, met vrijstaande huizen en veel groen in de buurt. Dit was al ontstaan in de vroege jaren van de stad, omdat de kolonisten hun leven in de vieze Engelse steden met grote bevolkingsdichtheid beu waren en een schonere en ruimere stad wilden. Maar naarmate de jaren verstreken, veranderden de straten in stofwolken gedurende de zomer, en in modderpoelen na de regen. Gebouwen raakten in verval.

Restauratie in koloniale stijl

Dr. William Goodwin, die voor het eerst in 1903 naar Williamsburg kwam, zag het verval met lede ogen aan, en interesseerde zich voor het rijke verleden van de stad. Hij zorgde ervoor, dat de oude kerk gerestaureerd werd in 1907. Toen kwamen de auto’s en benzinepompen. Zij vertroebelden de straten nog meer, tot grote ergernis van Goodwin. Hij wilde het oude koloniale Williamsburg herstellen, in 18e eeuwse stijl. Hij vroeg financiële hulp aan Henry Ford, met het argument, dat het zijn auto’s waren die de straten nog beroerder maakten dan ze al waren. Henry Ford was niet onder de indruk, maar zakenman en filantroop John D. Rockefeller Jr wel. Dankzij hem kon Goodwin architecten inhuren en de restauratie beginnen. Doordat Williamsburg zo’n belangrijke functie had gehad in het verleden, waren er voldoende kaarten en tekeningen beschikbaar. Aan de hand daarvan kon men zich een beeld vormen van de glorietijd van Williamsburg. De restauratie begon in 1927, werd onderbroken tijden de Tweede Wereldoorlog, en gaat tot op de dag van vandaag, zij het op kleinere schaal, door.

Het huidige Williamsburg

Het resultaat van de restauratie is verbluffend. Huizen zijn in koloniale staat teruggebracht, en de straten zijn geen modderpoelen meer. Een groot aantal huizen is gewoon bewoond, maar de bewoners moeten hun auto’s uit het zicht houden en mogen geen veranderingen aan hun huizen aanbrengen.

Williamsburg bezoeken

Nu Williamsburg zijn oude glorie weer terug heeft, is het zeker de moeite waard om de stad te bezoeken. Het ligt vier uur rijden met de auto ten zuiden van Washington DC, maar je kunt daarvandaan ook met het vliegtuig, want Williamsburg heeft een klein vliegveld, het Newport News / Williamsburg airport. Dit vliegveld wordt in 2018 ook aangevlogen vanuit Charlotte-Douglas International Airport (CLT) en Philadelphia International Airport (PHL) door American Airlines, en vanuit Atlanta-Hartsfield International Airport (ATL) door Delta.