Texel – ontstaan van het westelijkste Waddeneiland

Texel is het meest westelijke eiland van de Nederlandse Waddeneilanden. Het is tegelijk het westelijkste eiland van alle Waddeneilanden, ook van de Duitse en Deense. Texel, uit te spreken als Tessel, is het bijna ovale eiland dat bij Noord-Holland hoort, terwijl Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog bij de provincie Friesland horen. De vijf bewoonde eilanden hebben een innige samenwerking, om hun zelfstandigheid als waddengemeente te behouden en om sterker te staan in hun lobby in regeringscentrum Den Haag. Texel heeft een bijzondere ontstaansgeschiedenis en onderscheidt zich van de andere vier eilanden.

Westelijkste Waddeneiland

• Nederlandse Waddeneiland Texel en Razende Bol
• Pleistoceen en de kern van Texel
• Vuurstenen werktuigen
• Allerheiligenvloed en het ontstaan van een eiland
• Dorpen van het Gouwe Boltje
• Texel 600 jaar stad

Nederlandse Waddeneiland Texel en Razende Bol

Texel is niet alleen het meest westelijke, het is ook het grootste van de Nederlandse Waddeneilanden. Tot de gemeente behoort het water rondom het eiland en het eilandje Noorderhaaks. Dit eilandje wordt ook wel Razende Bol genoemd. Het werd bekend en wereldberoemd door de bultrug en potvis die er aanspoelden in december 2012. Met de reddingspogingen van de bultrug en de ambervondst in de potvis haalde het eilandje de voorpagina's van de dagbladen en het Journaal. Razende Bol is een onbewoonde zandplaat die ten zuidwesten van Texel ligt. Oostelijk van Texel ligt Vlieland; het zijn de T en V van de TVTAS. De andere drie letters staan voor Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog en daarmee is het rijtje van de vijf bewoonde Nederlandse Waddeneilanden compleet.

Cijfers van Texel

• Er wonen 13.585 mensen (oktober 2016, bron CBS);
• de oppervlakte van het eiland is ongeveer 170 km²;
• de oppervlakte van de gemeente inclusief het Texelse water is 585,96 km²;
• de gemiddelde lengte van het eiland is 20 km.;
• de gemiddelde breedte 8 km.

Pleistoceen en de kern van Texel

Het Pleistoceen, het tijdvak van 2,58 miljoen tot 11,7 duizend jaar geleden dat vol ijstijden zat, gaf het eiland zijn keilemen kern en de Hoge Berg, het hoogste punt van het eiland. De Hoge Berg ligt 15,3 meter boven NAP. De kern van het eiland is te vergelijken met die van het Duitse Waddeneiland Sylt en onderscheidt zich van de oorsprong van de andere Nederlandse Waddeneilanden. Die zijn uit strandwallen ontstaan.

Vuurstenen werktuigen

Het eiland heeft menselijke sporen prijsgegeven die dateren uit het Mesolithicum (8000-4500 v. Chr.). Bij opgravingen werden vuurstenen werktuigen aangetroffen, al denken de deskundigen dat die van jagers zijn geweest en niet van mensen die zich er permanent gevestigd hadden. Ook zijn er steenhamers op het eiland gevonden uit het Neolithicum (ca. 2000 v. Chr.). Men vermoedt dat er tijdens de Bronstijd wel permanente bewoning was (100 v. Chr.). In het museum Kaap Skil in Oudeschild zijn ook tal van vondsten uit de IJzertijd te zien (ca. 400 v. Chr. tot de 2e eeuw na Chr.). In de 6e eeuw trokken de bewoners naar de hogere gebieden vanwege de stijging van de zeespiegel en uit de Merovingisch-Frankische tijd (ca. 600-650 na Chr.) is het urnen-grafveld bekend, dat in de buurt van Den Burg is gevonden.

Allerheiligenvloed en het ontstaan van een eiland

Texel werd een eiland in 1170, na de Allerheiligenvloed die de kust van Nederland voor altijd veranderde. Tot die tijd was het gebied, dat Texel zou worden, verbonden met het vasteland. Tijdens deze zware storm brak de stormvloed door de duinen heen en ontstonden behalve Texel ook het eiland Vlieland, het Marsdiep, de Waddenzee en de Zuiderzee. Aanvankelijk lagen er twee eilanden, Texel en Eijerland, maar in de 17e eeuw werden deze twee verbonden en werden één eiland: Texel.

Dorpen van het Gouwe Boltje

Texel wordt ook wel het Gouwe Boltje genoemd, naar de kleur van het zand dat blinkt in de zon, vooral goed te zien op een zonnige dag vanaf het puntje van het vasteland van Noord-Holland. Het is vanaf Den Helder maar een kwartier varen met de veerboot van TESO. Het Gouwe Boltje, gouden bultje kent zeven dorpen:

1. Den Burg
2. De Cocksdorp
3. Den Hoorn
4. Oudeschild
5. De Waal
6. Oosterend
7. De Koog

Texel 600 jaar stad

Op 26 maart 2015 was het eiland Texel 600 jaar stad. Het kreeg stadsrechten in 1415 van graaf Willem de Zesde van Holland en de graaf liet dat destijds vanuit zijn kasteel in Den Haag aan de eilanders weten. Het speciale feit werd in 2015 uitbundig gevierd met een heus 600 jaar Stad-jaar en vele evenementen in de dorpen. De festiviteiten waren voor de eilanders en de bezoekers van het eiland. Net als de andere Waddeneilanden heeft Texel zich ontwikkeld als toeristeneiland. Het grootste Nederlandse Waddeneiland trekt jaarlijks meer dan een miljoen bezoekers.