Pampus, hindernis en bescherming

Pampus, de ondiepte voor het IJ, heeft, ondanks de hinder die het scheepvaartverkeer van en naar Amsterdam er door ondervond, onze taal verrijkt. "Voor Pampus liggen", een spreekwoord dat zoveel betekent als: hij is bewuateloos of stomdronken. "Ik sla je voor Pampus", heeft de betekenis dat je iemand zó hard slaat dat hij bewusteloos raakt. Het later gebouwde, gelijknamige fort moest Amsterdam beschermen tegen vijandelijke aanvallen. Dat heeft nog geen spreekwoorden opgeleverd.

Pampus, de zandbank

Toen al het scheepvaartverkeer van en naar Amsterdam nog over de Zuiderzee ging, dus nog voor de tijd van het Groot Noordhollands Kanaal en het latere Noodrzeekanaal, werd veel hinder ondervonden van de ondiepte Pampus. Bij laag water moesten grotere schepen met zogenaamde scheepskamelen (hefwerktuigen) over de ondiepte getild worden. Kleinere schepen hadden er hoegenaamd geen last van.

De ondiepte Pampus heeft niet alleen onze taal verrijkt met enkele spreekworden, ook de zeilende vloot heeft er een scheepje bijgekregen dat zijn naam aan de ondiepte ontleent, het zogeheten "Pampusjacht". Het is een klein kieljachtje met torentuig van 16 vierkante meter.

Pampus, het fort

In 1895 werd op een kunstmatig eiland naast de ondiepte Pampus een fort gebouwd. Dat fort moest de stad Amsterdam beschermen tegen een eventuele vijandelijke inval. De aanleiding tot de bouw was de Frans-Duitse oorlog en de dreiging voor Nederland die daarmee gepaard ging. Het fort werd genoemd naar de naastgelegen zandbank: Fort Pampus.

Fort Pampus was één van de 42 forten die Amsterdam moesten beschermen. De hele verdedigingslinie was meer dan 130 kilometer lang. Veertig jaar heeft men er aan gebouwd, van 1880 tot 1920. De gehele reeks forten noemt men "de Stelling van Amsterdam"'.De officiële benaming voor Fort Pampus is: Fort in de Zuiderzee aan het Pampus.

De kanonnen voor het fort kwamen uit Duitsland, van de bekende firma Krupp. In de Tweede Wereldoorlog heeft de bezetter die kanorten weer naar Duitsland teruggebracht, zodat ze konden worden omgesmolten en verwerkt tot ander oorlogstuig.

Verdedigingswerk af

In 1952 raakte Fort Pampus zijn status als verdedigingswerk kwijt. Een in 1986 opgerichte stichting tot behoud van Fort Pampus kocht in 1990 het eiland en het fort van de Nederlandse staat. In 1995 werd een begin gemaakt met een veerdienst vanaf het Muiderslot naar het eiland.

Bezienswaardigheid

In 2004 kreeg het fort de status van rijksmonument. Het huis waarin het fortwachtersechtpaar woont, is nog door de Duitsers gebouwd. Dat fortwachtersechtpaar kan daar echter geen duimen gaan zitten draaien, want ze hebben het geweldig druk. Fort Pampus is een attractie geworden, die per jaar ruim 40.000 bezoekers trekt!

In 2005 werd op het eiland een nieuw bezoekerscentrum geopend. In 2006 begon men met de renovatie van het fort. De fortwachterswoning wordt helemaal gerenoveerd. In het toeristenseizoen werken er meer dan tachtig vrijwilligers op het eiland!

Het eiland Pampus, met één huis en één fort en twee officiële bewoners, is in het hoogseizoen één van de drukkere attracties van ons land. Een bezoek zeker waard.