Oculus, nieuw World Trade Center station in New York

Bijna vijftien jaar na de aanslagen van 11 september 2001 is het station bij het One World Trade Center in New York heropend. Donderdag 3 maart 2016 is de eerste ingang van het station opengesteld voor het publiek. Het opvallende gebouw van de Spaanse architect Santiago Calatrava met de naam Oculus is een dure blikvanger, de kosten bedragen een kleine vier miljard dollar. Daarmee is het station het duurste ter wereld. Dagelijks maken een kwart miljoen forenzen en toeristen van het station, de metrolijnen en de veerdiensten in New York gebruik.

Oculus in New York

De bouw van het nieuwe World Trade Center station in New York heeft bijna vijftien jaar geduurd. Op donderdag 3 maart 2016 is de eerste ingang voor het publiek opengesteld. De Spaanse architect Santiago Calatrava is verantwoordelijk voor het opvallende gebouw dat de naam Oculus heeft gekregen en volgens de maker een witte vogel voorstelt. Met een totaal kostenplaatje van vier miljard dollar is het nieuwe station het duurste ter wereld.

Nieuw World Trade Center station New York

Het World Trade Center station verbindt de treinen van eigenaar PATH (Port Authority Trans-Hudson) met de elf metrolijnen van New York City en de veerdiensten op de East River. Dagelijks maken hiervan een kwart miljoen forenzen en toeristen gebruik.
Na de opening van de westelijke uitgang en de Westfield Mall-corridor is twee maanden later, 26 mei 2016, de metroverbinding via de Oculus naar Fulton Center een feit. Op 16 augustus 2016 is het winkelcentrum Westfield World Trade Center geopend en aan het eind van dat jaar is op 19 december de directe ondergrondse verbinding van de New York City Subway naar het station van het World Trade Center een feit.

Oculus

Oculus is het Latijnse woord voor oog. De benaming oculus wordt onder andere gebruikt voor de naam van een ronde opening bovenin een koepel (bijvoorbeeld het Pantheon in Rome), maar ook voor andere ronde, ovale of achthoekige ramen in de gevels van oude gebouwen. In de Amsterdamse grachtenpanden komen dit soort ramen veelvuldig voor.

Symboliek

De symboliek in het stationsgebouw op Ground Zero met zijn dramatische recente geschiedenis is verwerkt in het dak. Door een kloof in de nok van het dak kan het daglicht tussen de torens in Fulton Street de perrons bereiken. Elke 11 september schijnt de zon om 10.28 uur precies door deze opening. Het tijdstip verwijst naar het moment waarop de laatste van de twee Twin Towers op 11 september 2001 instortte. Op deze beladen plek moet het nieuwe station, een witte vogel volgens de architect, vooral vrede uitstralen.

Architect Santiago Calatrava

Het gebouw

Het ontwerp van de Oculus stamt uit 2004 en is afkomstig van de Spaanse architect Santiago Calatrava. Het gebouw heeft een lengte van 107 meter en een breedte van 35 meter en bestaat uit stalen ribben, glas en marmeren vloeren. Het witte gebouw is volgens Calatrava een witte vogel die uit een kinderhand opstijgt en is daarmee een monument voor de slachtoffers van de 9/11-aanslagen op Ground Zero.

De architect

Calatrava is afgestudeerd aan het Instituut voor architectuur in Valencia en heeft kantoren in onder andere Parijs en New York. Hij is vooral bekend als architect van gebouwen en bruggen in met name Europa en Noord-Amerika en heeft inmiddels meer dan twintig internationale prijzen gewonnen. De architect krijgt regelmatig kritiek te verduren vanwege oplopende kosten en langere bouwtermijnen, maar ook over de lage klanttevredenheid.

Oplopende kosten en latere oplevering

Aanvankelijk zou het nieuwe station twee miljard dollar kosten en in 2009 worden geopend. De kosten zouden zijn opgelopen omdat de architect tijdens de bouw nieuwe eisen stelde en vanwege de logistieke complexiteit van de uitvoering van het project. Op dezelfde locatie zijn tegelijkertijd meerdere bouwprojecten gerealiseerd. Alle werkzaamheden hebben plaatsgevonden op het drukke kruispunt van elf metrolijnen die van alle werkzaamheden zo weinig mogelijk hinder mochten ondervinden. De geraamde kosten van vier miljard dollar zijn daarmee nagenoeg even hoog als van het naast het station gelegen One World Trade Center van 104 verdiepingen dat in november 2014 werd geopend. Vanwege de kritieken dat de bouw van het station in New York twee keer zolang heeft geduurd (twaalf in plaats van zes jaar) en de totale kosten van het station twee keer zo hoog zijn geworden (vier in plaats van twee miljard dollar) is er nog geen feestelijke opening gehouden.

Calatravabruggen in Hoofddorp

In Nederland is Santiago Calatrava vooral bekend als de architect van de drie Calatravabruggen bij Hoofddorp die in 2004 officieel in gebruik zijn genomen. Ook voor dit omstreden project liepen de kosten, nadat een stevigere fundering nodig bleek te zijn, op van aanvankelijk twintig miljoen naar uiteindelijk vijftig miljoen euro. Het station van Luik (2009) is eveneens door Calatrava ontworpen en kreeg bij de oplevering ook al de nodige kritiek.