Capelle aan den IJssel: van dorp naar voorstad

Als je jezelf een weg baant door de voorstad van Rotterdam, genaamd Capelle aan den IJssel, besef je misschien niet zo snel dat er op deze plaats al mensen woonden toen Rotterdam nog niet eens bestond. Lange tijd is Capelle aan den IJssel een dorp gebleven. In 2016 telde Capelle aan den IJssel meer dan zestigduizend mensen. De geschiedenis van Capelle aan den IJssel heeft oorlogen, overstromingen succes, brand en de overwinning op de Spanjaarden bij Leiden gebracht.

Capelle aan den IJssel

Wie aan Capelle aan den IJssel denkt, ziet meestal een slaperige nieuwbouwvoorstad van Rotterdam voor zich. Hier wonen de Rotterdammers die de stad ontvlucht zijn. De geschiedenis van Capelle aan den IJssel vertelt echter een heel ander verhaal. Capelle aan den IJssel is een oud dorp dat zijn ontstaan kan terugrekenen tot aan de Romeinen.

Capelle aan den IJssel ligt ten oosten van Rotterdam, ten zuiden van Nieuwerkerk aan den IJssel en Moordrecht en ten westen van Krimpen aan den IJssel en Oudekerk aan den IJssel. In het zuiden van Capelle aan den IJssel ligt de Nieuwe Maas die zich bij de stad aftakt in de Hollandse IJssel.

Geschiedenis

Capelle aan den IJssel heeft een lange geschiedenis. Voor de langste tijd was Capelle aan den IJssel slechts een klein dorp. Na het droogmalen van het moerasgebied rond Capelle aan den IJssel trokken er steeds meer Rotterdammers naar deze prachtige, groene voorstad.

Romeinse tijd

In de Romeinse tijd liep er een weg tussen wat tegenwoordig Gouda is en wat later Rotterdam werd. Deze weg bestaat nog steeds en is genaamd de ’s-Gravenweg. In deze tijd zag het gebied dat nu Capelle aan den IJssel is er anders uit. Het gebied bestond voornamelijk uit moerasgebied. De rivier de Maas en de IJssel was voor de Romeinen een belangrijke handelsader. Schepen voeren over deze rivieren met landbouwproducten. Opgravingen langs de Hollandse IJssel tonen bewoning aan rond de tweede eeuw na Christus. De bewoners leefden voornamelijk van zalmvisserij. Na het vertrek van de Romeinen steeg het grondwater in het gebied en ontstond veen en slecht bewoonbaar gebied. De weinige bewoners van het gebied leefden van jacht en visserij. De meeste bewoners trokken weg uit het gebied.

Holland en Utrecht

Capelle aan den IJssel is rond 1100 n.Chr. ontstaan. De stad dankt zijn naam aan een 'Cappel', die stond op de plaats van de huidige dorpskerk aan de Kerklaan. Nederland was in deze tijd onderdeel van het Frankische Rijk. De gebieden werden te leen gegeven aan edelen. Deze heren begonnen de gebieden echter steeds meer als hun eigendom te zien. Capelle aan den IJssel viel onder de macht van de heren van Moordrecht. In 1350 werd het ambacht Moordrecht opgesplitst in drie ambachten: Moordrecht, Nieuwerkerk en Capelle.

Aanvankelijk viel Capelle aan den IJssel onder de macht van de Bisschop van Utrecht. Het gebied echter is het grensgebied tussen Holland en Utrecht. In de middeleeuwen werden er veel oorlogen uitgevochten tussen de Graaf van Holland en de Bisschop van Utrecht. De Hollandse Graven probeerden vaak hun territorium te vergroten ten koste van Utrecht. Capelle aan den IJssel kwam dan ook in handen van de Graven van Holland. Pas toen beide gebieden (Holland en Utrecht) in handen kwamen van de Bourgondiërs hield de strijd op.

Vissersdorp en Steenbakkerijen

Rond de vijftiende eeuw ontstond er langs de Hollandse IJssel en Capelle aan den IJssel de steenbakindustrie. Op grote schaal werd de veengrond in het gebied afgegraven. De veen en turf diende als brandstof voor de groeiende bevolking maar ook voor de steenbakkers. Uit het slib van de rivier werden in de steenbakkerijen miljoenen zogenaamde ijsselsteentjes gebakken. De bevolking van Capelle aan den IJssel zou echter nog lange tijd afhankelijk blijven van de steenbakindustrie en de visserij. Tot aan 1969 bleef het bevolkingsaantal onder de 25.000 personen. Na 1995 is dit bevolkingsaantal al ruim verdubbeld.

Slot Capelle

In de periode voor 1300 n.Chr. was het gebied van het slot van Capelle al bezet door verschillende versterkingen. Deze versterkingen bestonden uit aarde wallen en houten palissades. Constante overstromingen van het gebied hebben deze versterkingen echter verwoest.

In de dertiende eeuw lieten de heren van Moordrecht een kasteel (of slot) bouwen van steen. In 1352 werd het kasteel verwoest in de burgeroorlog tijdens de Hoekse en Kabeljouwse twisten. Capelle aan den IJssel (of in ieder geval een aantal herenhuizen) werd daarna in 1418 in brand gestoken.

In de zeventiende eeuw werd een nieuw kasteel, met dubbele slotgrachten gebouwd door Rotterdamse regenten. Tot 1798 diende het als buitenverblijf. Hierna raakte het slot in verval.

Tachtigjarige oorlog

In 1574 speelde Capelle aan den IJssel een belangrijke rol in de Tachtigjarige oorlog. Leiden werd omsingeld door de Spaanse troepen van Phillips II. Om Leiden te ontzetten gaf Willem van Oranje bevel om de dijken tussen Capelle aan den IJssel en Nieuwerkerk aan den IJssel te doorbreken. Hierdoor liep het landschap rond Leiden onder water en hadden de Spanjaarden geen andere keus dan zich terug te trekken. Ter herinnering staat het monument de Dukdalf op de dijk die doorbroken werd.

Watersnood

Een spannende dag in de geschiedenis van Capelle aan den IJssel, en daarmee van geheel Holland, was de (bijna) dijkdoorbraak op 1 februari 1953. In Capelle Aan den IJssel werd het spannend op de Keetense dijk. Het water stond dertig centimeter hoger dan de dijk. Het water viel als een waterval de polder in. Waar eens de dijk was doorgestoken om Leiden te ontzetten moesten de burgers nu vechten tegen het wassende water. Met zandzakken werd het water tegengehouden. Ook tussen Capelle aan den IJssel en het buurtschap Ver Hitland dreigde de dijk het te begeven en moesten zandzakken te hulp komen.

Bezienswaardigheden in Capelle aan den IJssel

Er is genoeg te zien in Capelle aan den IJssel. Capelle aan den IJssel mocht zich in 2015 de groenste stad van Nederland noemen. Maar niet alleen binnen Capelle aan den IJssel vind je veel groen. Tussen Capelle aan den IJssel en Nieuwerkerk aan den IJssel ligt het recreatiegebied Hitland. Dit is een natuurgebied met wandelpaden, fietspaden, paden om paard te rijden, visplaatsen, een golfbaan en een plek om te kanoën. Ook het Dukdalf monument is te bezoeken. Hier werd de toekomst van Nederland tijdens de Tachtigjarige Oorlog bepaald.

Voor historische bezienswaardigheden zijn er in Capelle aan den IJssel ook genoeg plaatsen te zien. Rond 1280 was er sprake van een parochiekerk in Capelle aan den IJssel. Tijdens de Sint-Elisabeth vloed in 1421 is deze kerk helaas verloren gegaan. De kerk die hierna op deze plaats werd gebouwd was de Sint Nicolaaskerk. In 1572 brak echter de beeldenstorm uit en in 1574 is deze kerk afgebrand. De huidige dorpskerk stamt uit 1593.

Een andere historische bezienswaardigheid is het gevangenenhuis of diefhuis, wat nog over is van het slot Capelle. Tegenwoordig heet dit huis het Dief- & Duifhuisje. Het gebouw is slechts vier bij vijf meter groot en is het kleinste museum van Nederland. Om een groter museum te bezoeken kun je naar het historisch museum Capelle. Dit museum is gevestigd in het Stoomgemaal J.A. Beijerinck aan de Bermweg.

Hoe kom ik in Capelle aan den IJssel

Capelle aan den IJssel ligt in de hoek tussen de A20 en de A16. Capelle aan den IJssel is ook uitstekend bereikbaar met de Rotterdamse Metro. Capelle aan den IJssel heeft slechts één treinstation. Dit station ligt in de wijk Capelle Schollevaar.

Winkelen in Capelle aan den IJssel

In elk van de wijken in Capelle aan den IJssel is een winkelcentrum te vinden. Er zijn elf winkelcentra en de woonboulevard. Op donderdag is er een weekmarkt in Middelwatering en op zaterdag kun je in Schollevaar naar de markt gaan naast winkelcentrum de Scholver.