Dendermonde: Ros Beiaard en de vier heemskinderen

Om de tien jaar rijdt Ros Beiaard uit in Dendermonde, de vier heemskinderen fier gezeten op zijn rug. Tienduizenden mensen kijken er telkens weer naar uit. Ros Beiaard en zijn vier heemskinderen reden voor de laatste maal uit in 2010. De volgende ommegang zou in 2020 geweest zijn. Maar hier stak Corona een stokje voor. Voor de eerste maal reed het Ros Beiaard niet uit en de vier broers die weken geoefend hadden om de rol van de vier heemskinderen perfect te vervullen, waren diep teleurgesteld. Maar waar komt de traditie van het Ros Beiaard nu eigenlijk vandaan, wie waren het Ros Beiaard en de vier heemskinderen en hoe gaat het verhaal nu eigenlijk?

Het Ros Beiaardlied

't Ros Beiaard doet zijn ronde
in de stad van Dendermonde
Die van Aalst die zijn zo kwaad
Omdat hier 't Ros beiaard gaat.

Vroeger werd dit gedichtje nog op school aangeleerd aan de leerlingen. Nu kent bijna niemand het nog en toch staan tienduizenden mensen te trappelen om de ommegang van het Ros Beiaard in Dendermonde te zien en raken ze hevig ontroerd bij de tonen en klanken van dit lied.

Geschiedenis

De oorsprong van het Ros Beiaard-verhaal ligt bij een vroegmiddelleeuws, Frans dichtwerk "Chanson des quatre fils Aymon". Het gedicht vertelt het verhaal van de Franse ridder Aymon uit Montauban die met zijn kinderen (Alard, Renaud, Guichard et Richard) in opstand komt tegen Keizer Karel de Grote. Het sterke Ros Beiaard redt de vier broers (in het Nederlands: Ritsaert, Writsaert, Adelaert en Reinout) uit de klauwen van de legerbenden van Karel de Grote. De vier kinderen rijden samen op het sterke paard rond, vandaar de welbekende afbeeldingen. Daarna werd het verhaal verschillende malen herwerkt en aangevuld, zowel in Frankrijk als in België en Nederland.

Dendermonde

Sporen van het oorspronkelijke verhaal zijn overal in West-Europa terug te vinden. Maar in Dendermonde houdt men de legende eeuwen later nog springlevend, hoewel het verhaal is aangepast aan de stad zelf. Heer Aymon (hier: de Heer van Dendermonde) kroont zijn vier kinderen tot ridder en schenkt elk van hen een paard. Reinout is zo sterk dat geen enkel paard het bij hem overleeft. Dus raadt men hem aan om het Ros Beiaard te gaan temmen. Reinout slaagt hierin en dus wordt het gevreesde dier zijn paard. Wanneer de vier heemskinderen de zoon van Karel de Grote vermoorden, moeten ze vluchten naar Dendermonde. Karel de Grote eist het Ros Beiaard op. Tot driemaal toe wordt het Ros met zware stenen om zijn nek de Dendermonding in geworpen. Tweemaal kan hij de stenen verbrijzelen en terugzwemmen. De derde maal wendt zijn meester Reinout het hoofd af. Het paard denkt dat zijn meester hem verloochent, staakt de strijd en verdrinkt.

De stoet

Het paard

Het houten paard meet 5 m 20 en heeft een hoogte van 4 m 85. De breedte van het ros is 2 meter. Zijn staart bestaat uit haar van meer dan 30 paardenstaarten. Met de staart bij, meet het paard 5 m 80. Op zijn hoofd draagt het struisvogelveren in de kleuren van de stad Dendermonde: rood en wit. Het zware paard (800 kg zonder de vier heemskinderen) wordt gedragen door 12 pijnders. Er zijn drie groepen van 12 pijnders. De pijnders mogen maximum 65 jaar zijn. Samen torsen ze zo'n 1200 kilo, wat neerkomt op zo'n 100 kilo de man. Dan moet er al wel eens gewisseld worden!

Wie mogen er figureren als vier heemskinderen?

De vier heemskinderen moeten echte broers zijn. Het moeten vier opeenvolgende kinderen zijn, er mag geen meisje tussen zitten. Andere voorwaarde is dat de kinderen in Dendermonde moeten geboren zijn en dat ze er altijd moeten hebben gewoond, net als hun ouders trouwens. Verder moeten ze tussen 7 en 21 jaar oud zijn. De kinderen worden gedurende drie maanden gevolgd door een kinesist, want zes uur lang in spreidstand op zo'n breed paard zitten, dat doet geen deugd en vergt heel wat oefening!

De rest van de stoet

Verder lopen er in de stoet ook 2000 figuranten, 300 paarden en een twintigtal praalwagens mee. Het parcours is vijf kilometer lang. Om de stoet bij te wonen, moeten er kaartjes gekocht worden. De stoet eindigt telkens om 17.00 uur. Na de stoet is er een party en om 22.30 uur is er vuurwerk. En dan is het weer tien jaar lang wachten op de volgende stoet!

2020: Corona gooit roet in het eten!

Normaal had de ommegang van het Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen moeten plaatsvinden op 24 mei 2020. Helaas! Het Coronavirus gooide roet in het eten. Geen massabijeenkomsten en dus geen ommegang. Zo zei de wet. Voor het eerst in zes eeuwen kon de ommegang niet doorgaan. Maar dit was buiten de Dendermondenaars gerekend. Geen Ros Beiaard? Dat kon toch niet! Dus kwamen de mensen massaal op straat, keurig netjes allemaal op anderhalve meter van elkaar en met een mondmasker op voor de meesten. Er werd luid gezongen en geklapt. Er werd een Ros Beiaardwandeling georganiseerd met op tien plaatsen foto's van de ommegang van 2010. En Ros Beiaard? Die bleef op stal! Tot grote teleurstelling van de vier broers Cassiman die wekenlang hard hadden geoefend om keurig op het brede ros te kunnen zitten en die nu de kans van hun leven aan hun neus zagen voorbijgaan.

31 mei 2021: nood breekt wet!

De Dendermondenaars bleven echter niet bij de pakken zitten en prikten alvast een nieuwe datum. Geheel buiten de traditie van de tienjaarlijkse ommegang want de nieuwe datum is 31 mei 2021. Voor 2020 gekochte tribunekaarten blijven geldig en kunnen dus in 2021 gebruikt worden.

UNESCO

In 2005 werd de ommegang van Dendermonde en de drie reuzen door de Unesco erkend als deel van de Meesterwerken van het Orale en Immateriële Werelderfgoed van de Mensheid. Het was trouwens een van de eerste erkenningen voor immateriële zaken over de hele wereld. Het is een erkenning voor het bijzonder karakter van de stoet.

Andere stoeten met hetzelfde thema

In Aat en Mechelen bestaat de stoet ook. Die van Aat gaat elk jaar uit. Toch is die van Dendermonde de meest bekende.

Lees verder

• Tips voor trips in België: Uitstapjes in België (special)