Dera Gai: een feest ter ere van Johannes de Doper op Aruba

Dera betekent begraven en Gai betekent haan. Dera gai betekent vertaald naar het Nederlands dus het begraven van de haan. Op heel Aruba zijn er op 24 juni elk jaar vieringen ter gelegenheid van het feest. Het feest was eerst een oogstfeest dat werd gevierd door de indianen maar met de komst van de missionarissen naar het eiland werden er kerkelijke elementen aan het feest toegevoegd. Hoewel er in andere landen wel soortgelijke feesten bestaan is dit feest toch uniek. In deze vorm komt het alleen op Aruba voor. Wat is het precies en hoe wordt het gevierd?

• Oorsprong van het feest
• Indiaanse invloeden
• Kerkelijke invloeden
• Hoe wordt het feest Dera Gai gevierd
• Dera Gai: het begraven van de haan
• Waar staat de haan symbool voor?
• Vuren
• Onthoofding van de haan
• Viering in Santa Cruz

Oorsprong van het feest

Het feest stamt uit 1862. Het feest zou zijn over komen waaien uit Mexico via Guatemala en Venezuela. Er is ook duidelijk een link met de viering van Sint jan in Europa. Dat blijkt wel uit de vuren die er aangestoken worden bij de viering. Bij dit feest wordt niet alleen de geboortedag van Johannes de Doper gevierd maar het is ook een oogstfeest. Eigenlijk is het dus een combinatie van twee verschillende feesten. In Europa worden er op 24 juni veel vuren ontstoken vanwege het midzomerfeest, dat is ook een soort oogstfeest. Hoewel de zonnewende zelf op 21 juni is. Op Aruba heeft het feest echter niets te maken met de langste dag. In Aruba heb je ook eigenlijk niet echt een langste dag omdat daar bijna het hele jaar de zon rond 19.00 's avonds ondergaat en ongeveer 6.00 's ochtends opkomt.

Indiaanse invloeden

Oorspronkelijk vierden de indianen in Zuid- en Midden-Amerika en ook op het eiland oogstfeesten. Uit angst voor de goden brachten zij offers om ervoor te zorgen dat nieuwe oogsten niet zouden mislukken. In vroeger tijden werd het restant van de oude oogst in brand gestoken omdat daarvan een reinigende werking uit zou gaan.

Kerkelijke invloeden

Met de komst van twee Spaanse missionarissen werd er een kerkelijke tint aan het feest gegeven. De dag dat het gevierd wordt is de geboortedag van Johannes de Doper. De onthoofding van de haan verwijst naar de onthoofding van Johannes de Doper en zelfs de haan is een verwijzing naar een Bijbelse gebeurtenis. Het merendeel van de bevolking op het eiland is katholiek.

Hoe wordt het feest Dera Gai gevierd

Overal op het eiland worden bijeenkomsten georganiseerd in allerlei verschillende buurthuizen. Er wordt gezongen, gedanst, gegeten en gedronken. De traditionele kleren die men draagt bij het feest zijn voornamelijk in de kleuren geel en rood. Geel staat voor de Kibrahachabomen die als ze in bloei zijn een prachtige gele bloesem laten zien. Het rood staat voor het vuur.

Dera Gai: het begraven van de haan

In vroeger tijden werd een haan in de aarde begraven op een zodanige wijze dat zijn kop boven de aarde uit bleef steken. Tegenwoordig gebruikt men geen echte haan meer maar een nephaan of een kalebas en wordt deze ook niet meer begraven. Tijdens een traditionele dans mag een ieder proberen om de haan te onthoofden. Er wordt geslagen met een speciaal versierde stok die palo di bati of maishi heet. Dit wordt geblinddoekt gedaan. Het onthoofden van de haan staat voor de onthoofding van Johannes de Doper. Het bloed dat bij de onthoofding in de aarde stroomt staat voor vruchtbaarheid. Degene die het lukt om de haan te onthoofden wordt de Juan of Juanita genoemd. Tegenwoordig is dat dus degene die de nephaan of de kalebas kapot slaat.

Waar staat de haan symbool voor?

Het begraven van de haan zou te maken hebben met het verhaal van Petrus. De haan kraaide drie keer toen Petrus werd gevraagd of hij Jezus van Nazareth kende. Het kraaien van de haan kan dus niets goeds betekenen. Het is een soort wraak nemen op de haan. Degene die tijdens de traditionele dans probeert om de haan te onthoofden met een blinddoek voor, mag het drie keer proberen daarna is iemand anders aan de beurt. Voordat men het mag proberen wordt hij of zij eerst een aantal keren rond gedraaid zodat het moeilijk is om je nog te oriënteren. Als iemand met de stok de grond raakt tijdens een van zijn pogingen verliest hij ook de beurt.

Vuren

Nadat het iemand gelukt is om de haan te doden wordt deze door iedereen gefeliciteerd en worden de vuren aangestoken. Bij het vuur worden verhalen verteld, er wordt gelachen, gezongen en voornamelijk gegeten en gedronken. Tijdens het branden van het vuur wordt er ook over het vuur heen gesprongen, dat zou namelijk ziektes en ongeluk voorkomen. Het lied dat van oudsher bij het feest gezongen wordt zou uit 1862 stammen. Door de jaren heen gaan er steeds meer stemmen op om te stoppen met het afsteken van de vuren.

Onthoofding van de haan

De onthoofding van de haan refereert aan de onthoofding van Johannes de Doper op wiens geboortedag het feest gevierd wordt. In de tijd dat Johannes in het Romeinse Rijk volgelingen aan het dopen was, was Herodes Antipas koning van Galilea en Perea. Herodus begon een relatie met Herodias, de vrouw van zijn broer. Hij scheidde van zijn vrouw en trouwde met haar. In de ogen van Johannes en de goddelijke wet waren deze gedragingen van Herodus verwerpelijk. In zijn preken sprak hij er dan ook afkeurend over. Omdat Johannes populair was onder het volk werd Herodus bang voor een opstand en liet hij Johannes arresteren. Toen Salomé, de dochter van Herodias voor Herodus danstte was hij zo enthousiast dat zij hem om iets mocht vragen. Zij vroeg om het hoofd van Johannes vanwege het kwaad dat hij gesproken had over haar moeder en Herodus voelde zich genoodzaakt om het verzoek toe te kennen.

Viering in Santa Cruz

Zo'n honderd jaar geleden werd in een van de dorpjes op het eiland Santa Cruz genaamd al overgegaan op een ander ritueel dan het begraven van de haan. Op een tafeltje worden allerlei vlaggen in verschillende kleuren gezet. Dan mag iedereen om de beurt proberen om het juiste vlaggetje te pakken. De deelnemers worden geblinddoekt en moeten proberen om het gele vlaggetje te pakken. Degene die de gele vlag bemachtigt is de winnaar.