Het zuiveren van water uit de natuur

Als je op een meerdaagse wandeltocht of trekking gaat, of met een tent op je rug gaat hiken in de bergen kun je niet al het water dat je nodig zal hebben meenemen. Hoe doe je dat onderweg en hoe kun je het water dat je tegenkomt onderweg zuiveren en drinkbaar maken? Alle waterbronnen in de natuur, inclusief snelstromende rivieren en rivieren met als oorsprong een smeltende gletsjer, kunnen worden verontreinigd door bijvoorbeeld passerende vogels, dieren en mensen. Hoe schoner het water in oorsprong is, hoe effectiever een methode om het water te zuiveren is. Als het mogelijk is kun je stilstaand water het beste mijden en het meest heldere water gebruiken dat je tegenkomt. Als je troebel of modderig water moet gebruiken, doe het dan in een pot of emmer en giet het bovenste heldere deel van het water af om dat gedeelte te zuiveren.

Ziekteverwekkers

Water kan ziekteverwekkers bevatten (micro-organismen die ziekten kunnen veroorzaken), de meest gevaarlijke zijn:

• Protozoa: Eencellige parasieten zoals bijvoorbeeld giardia. Protozoa zijn vooral wijdverspreid in Noord-Amerika.
• Bacteriën: Deze komen voor in wateren over de hele wereld. De meeste bacteriën zijn niet gevaarlijk maar sommigen kunnen ziekteverschijnselen als diarree en overgeven veroorzaken.
• Virussen: Deze kunnen hepatitis, polio en andere ziekten veroorzaken. Virussen kunnen voorkomen in wateren die vervuild zijn door afval van mensen.

Koken

Genoeg hitte zal de ziekteverwekkers vernietigen maar het is geen populaire methode omdat het brandstof en tijd verbruikt en omdat gekookt water een wat platte smaak heeft. Behalve water koken behandelen de meeste mensen het water met filters of chemicaliën, of beide. De voorgeschreven tijd om het water te koken is 3 tot 10 minuten. Op hogere hoogten moet je het water wat langer koken omdat het kookpunt van water op hoogte wat lager ligt.

Chemische zuivering (waterzuiveringstabletten)

Voor het gebruik van waterzuiveringstabletten is geen pomp nodig of iets dergelijks maar er is wel tijd nodig voor het werkt, het kan een paar minuten duren maar het kan ook uren duren, afhankelijk van hoe koud of vies het water is, en afhankelijk van de ziekteverwekkers waartegen je jezelf wil beschermen. Chemicaliën zijn effectief tegen bacteriën en virussen maar sommige parasieten zijn resistent. Chemicaliën zijn geschikt voor gebruik voor een korte periode: een paar dagen tot een paar weken. Voor de meeste mensen weegt het gezondheidsrisico dat gepaard gaat met een blootstelling aan kleine hoeveelheden chemicaliën niet op tegen de voordelen van bescherming tegen ziekteverwekkers. Voor zwangere vrouwen, jonge kinderen of personen met gezondheidsproblemen kan het gebruik van de chemicaliën wel degelijk worden afgeraden. Raadpleeg een arts voor je waterzuiveringstabletten wil gebruiken.

• Chlorine: vernietigt veel micro-organismen die je helpen je voedsel te verteren, het kan spijsverteringsproblemen veroorzaken. In water vormt chlorine bijproducten waarvan wordt gedacht dat deze kankerverwekkend zijn.
• Iodine: de tabletten of druppels zijn makkelijk in gebruik maar veel mensen houden niet van de smaak en geur die het aan het water afgeeft.
• Chlorine dioxide: deze samenstelling moet je pas mixen als je het gaat gebruiken. Omdat de actieve bestanddelen in chlorine dioxine snel afbreken worden er gewoonlijk geen micro-organismen in de spijsverteringsstelsel gedood. Verder geeft het geen geur of smaak af aan het water.

Filters

Filters houden de ziekteverwekkers tegen als het water door het filter loopt. De protozoa en de wat grotere bacteriën worden tegengehouden en als je een filter van 0,2 micron gebruikt zullen ook de wat kleine bacteriën worden tegengehouden. Virussen zijn veel kleiner dan bacteriën, de meeste filters kunnen geen virussen uit het water verwijderen. Verder kunnen filters soms niet werken of beschadigd zijn door gebruik, veel mensen hebben waterzuiveringstabletten mee als back-up. Filters zijn geschikt voor plaatsen waar virussen geen bedreiging zijn, voor mensen die weten hoe ze het moeten gebruiken en voor kleinere groepen en kortere tripjes.

Purifiers

Deze hebben een of meerdere filters die de grotere ziekteverwekkers tegenhouden. Het filter bevat iodine of een ander element om de virussen onschadelijk te maken. Bij de betere purifiers komen er geen chemicaliën in het water, het is zuinig in gebruik op langere termijn en het is geschikt voor regelmatig gebruik, langere trips en grotere groepen.

Zuiveren door middel van UV-licht

Er zijn draagbare flessen om een halve liter of een liter water per keer te zuiveren. Door UV-licht door het water te laten stralen beschadigt het DNA van de microben, ziekteverwekkers en virussen. Het is dezelfde techniek die gebruikt wordt door commerciële fabrieken die water bottelen en bij waterzuiveringssystemen van de overheid.

• Het voordeel is dat er geen smaak of geur aan het water wordt afgegeven, er zijn geen risico's voor de gezondheid en het gaat sneller dan een chemische waterzuivering.
• Er hoeft niet te worden gepompt en het hoeft niet uit elkaar te worden gehaald en schoongemaakt als je weer thuis bent.
• Vies en troebel water moet worden gefilterd voor je UV-licht gebruikt.
• De meeste apparaten werken op batterijen, dus je moet een voorraad batterijen meenemen of een oplader die werkt op zonne-energie.

Kosten en effectiviteit

Hoe lager de kosten voor de waterzuiveringsmethode, hoe hoger de kosten om een liter te zuiveren. Als je niet heel veel en in kleine groepen kampeert is een gemiddeld geprijsde waterfilter gecombineerd met een kleine chlorine dioxine voorraad prima. Als je regelmatig kampeert of in grote groepen kan het voordeliger zijn om een duurder waterfilter aan te schaffen. Goedkopere filters zuiveren een paar dozijn tot een paar honderd liter. Een duurder filter van betere kwaliteit kan duizenden liters zuiveren. Een UV-zuiveraar met oplaadbare batterijen kan 3000 tot 8000 liter zuiveren.