Verdrinken: mythes, risico's en oorzaak

Wereldwijd verdrinken er elke dag meer dan 15 personen. We brengen zeker in de zomerperiode met zijn allen meer tijd door rond zwembaden, meren en oceanen. Het aantal personen dat verdrinkt kan verminderd worden door beter te begrijpen hoe verdrinking gebeurt, wie er het meeste risico loopt en waarom. Wat gebeurt er bij een verdrinking, waarom wordt er vaak geen alarm geslagen door de persoon die aan het verdrinken is? Hoe is verdrinken te voorkomen en wat zijn de meest voorkomende mythes over dit gevaar?

Mythe: goede zwemmers verdrinken niet

Dit is niet waar. Het drinken van te veel alcohol, het gebruik van drugs, je zwemkunsten overschatten en muistromen die je onder water kunnen trekken zijn allemaal gevaarlijk, zelfs voor volwassenen die goed kunnen zwemmen. Alcohol speelt in 70% van de gevallen van verdrinking van tieners en volwassenen een rol. Alcohol drinken heeft invloed op je balans, je beoordelingsvermogen, je coördinatie en het effect wordt nog versterkt door de zon en hoge temperaturen. Ook als je geen alcohol drinkt en een ervaren zwemmer bent is het aan te raden altijd met een partner te zwemmen.

Mythe: verdrinken op het droge of secundaire verdrinking bestaat niet

Het is waar dat mensen soms kunnen verdrinken nadat ze uit het water komen, dit wordt verdrinken op het droge of secundaire verdrinking genoemd. Verdrinken op het droge komt doordat er meerdere slokken water in de longen terecht komen tijdens een worsteling in het water om het hoofd boven water te houden. Eenmaal uit het water kunnen er ademhalingsmoeilijkheden optreden door het vocht dat in de longen terecht is gekomen. Dit is erg zeldzaam, 1% tot 2% van de gevallen van verdrinking is secundaire verdrinking. Het is evengoed belangrijk om te weten dat er na een probleem in het water zelfs na uren nog ademhalingsproblemen kunnen optreden, er dient een arts geraadpleegd te worden als dit gebeurt.

Mythe: personen die verdrinken schreeuwen en slaan met hun armen op het water

Dat is niet altijd zo, verdrinken wordt ook wel een stille moordenaar genoemd. Het kan zijn dat je zelf niet weet dat je in de problemen bent vlak voor je onder water verdwijnt, dit is speciaal het geval met kinderen. Kinderen die aan het verdrinken zijn roepen vaak niet om hulp, alle energie en inspanning is erop gericht om boven water te blijven. Soms is er zelfs geen worsteling met het water, ze verdwijnen simpelweg onder water en verdrinken. Volwassenen die niet goed kunnen zwemmen of helemaal niet kunnen zwemmen vertonen hetzelfde gedrag. Personen die kunnen zwemmen zullen gewoonlijk op het water slaan met hun armen en zwaaien en schreeuwen vaker om hulp.

Volwassenen kunnen ziekten hebben die een rol kunnen spelen. Ze kunnen bijvoorbeeld een hartaanval krijgen in het water of de slechte bloedcirculatie kan kramp veroorzaken. Volwassenen met hartproblemen of beroertes verdrinken vaak ook zonder alarm te kunnen slaan. Als een zwemmer kramp krijgt of door een muistroom onder water wordt getrokken kan het zijn dat er geen gelegenheid meer is om alarm te slaan.

Mythe: een elektrische schok is vaak de oorzaak van verdrinking

Het gebeurt niet veel maar het gebeurt. Het is een gevaar dat niet heel bekend is, het gebeurt als iemand verdrinkt doordat het water onder stroom staat. Het water komt in aanraking met elektriciteit, dit veroorzaakt een elektrische schok en de zwemmer(s) in het water worden verlamd zodat ze niet meer kunnen bewegen. Dit gebeurt vaak in (jacht)havens en vlakbij boten. Bijna alle havens hebben elektriciteit en veel aanlegplaatsen ook. De elektriciteit kan ook via boten het water bereiken. In zoet water zal dit eerder gebeuren dan in zout water, in zoet water is het lichaam een betere geleider voor de stroom dan in zout water. Booteigenaren moeten de bedrading en elektriciteit van de boot goed nakijken en onderhouden en in havens moet een beveiliging op de elektriciteit aanwezig zijn.

Mythe: kinderen verdrinken vaker dan volwassenen

Kinderen hebben een grotere kans om te verdrinken vergeleken met volwassenen maar als je naar de cijfers zou kijken dan verdrinken er meer volwassenen. Dit komt simpelweg door de aantallen in populatie, er zijn meer volwassenen dan kinderen op de wereld. Ongeveer 1 op de 5 personen die verdrinkt op de wereld is 14 jaar of jonger. Bij kinderen onder de 5 jaar is verdrinken de tweede meest voorkomende doodsoorzaak.

Mythe: verdrinken is altijd dodelijk

De meeste mensen associëren verdrinken met overlijden maar medische experts zien dit anders. De definitie van verdrinken is het hebben van ademhalingsmoeilijkheden veroorzaakt door onder water zijn. Nadat dit gebeurt overlijden er personen maar dit hoeft niet altijd. Er zijn niet veel statistieken bekend over verdrinkingen die niet fataal waren, maar experts schatten in dat er ten minste vier keer zoveel personen niet overlijden door verdrinking dan wel. Verdrinken maar niet overlijden kan hersenbeschadiging veroorzaken en er kunnen op lange termijn problemen zijn met geheugen en leren. Hersenbeschadiging kan al snel optreden, of de verdrinking nu fataal is of niet, na 7 minuten zonder zuurstof is er onherstelbare schade in de hersenen en na 15 minuten zonder zuurstof is dit fataal of is er serieuze onherstelbare hersenschade. Het zuurstofgebrek is het meest schadelijke deel aan verdrinking, de hersenen zijn het meest gevoelig voor gebrek aan zuurstof.

Mythe: opgeblazen bandjes om de armen van kinderen beschermen goed tegen verdrinking

Dit is erg gevaarlijk omdat dit een valse indruk van veiligheid geeft, mensen denken dat het kind dat niet kan zwemmen met de bandjes veilig is in het water maar er is altijd constant toezicht nodig. Het is niet zo dat de bandjes niet gebruikt dienen te worden maar het is niet 100% veilig. Als je met meerdere volwassenen en kinderen bij het strand of zwembad bent kun je het beste afspreken om om beurten de toezichthouder op het water te zijn. Degene die aan de beurt is om de kinderen in de gaten te houden moet naar het water blijven kijken (en niet op een telefoon, tablet of boek), en niet bij het water weggaan tot er een vervanger is. Wanneer er grote groepen in het water zijn is de kans op verdrinking groter omdat het minder goed te zien is en omdat het vaak onduidelijk is wie er op zou letten, dus spreek dit goed af.

Mythe: vrouwen verdrinken vaker dan mannen

Bijna 80% van het aantal personen dat verdrinkt is mannelijk, dit komt doordat mannen vaker meer risico nemen en hun zwemkunsten vaker overschatten. Verder drinken zij vaker meer alcohol.