Zwemmen in de zee: wat zijn de risico's?

Zwemmen in de zee brengt diverse risico's met zich mee. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van stroming, kramp of bepaalde zeedieren. Haaien en kwallen zijn enkele diersoorten die enig gevaar kunnen vormen voor badgasten. Deze risico's zijn eenvoudig te minimaliseren door verstandig in de zee te gaan zwemmen of bepaalde plekken tactisch te vermijden. Hiernaast bestaan er tips om met kramp en kwallenbeten om te kunnen gaan. De vervelende symptomen van kwallenbeten kunnen met behulp van een aantal producten verminderd worden.

Risico's zwemmen in de zee

• Gevaar op verdrinking
• Kwallen kunnen een pijnlijke "beet" veroorzaken
• Haaien in de Noordzee

Gevaar op verdrinking

Vooral kinderen en ouderen hebben een verhoogde kans om te verdrinken. Dit komt omdat ze minder vermogen hebben om zichzelf te kunnen redden bij een sterke stroming. Het is hierdoor aan te bevelen dat zij minder diep of onder begeleiding de zee in gaan. In de Noordzee is er over het algemeen minder stroming dan in het buitenland.

Stromingen in de Noordzee

Het grootste verschil tussen een zwembad en zwemmen in open water is dat er in de zee stroming aanwezig kan zijn. Er zijn in totaal drie krachten die hier invloed op hebben. Deze krachten hebben te maken met de wind, draaiing van de aarde en drukverschillen die ontstaan bij eventuele opstuwing van water. Vooral stroming die ervoor zorgt dat je onder water terecht komt kan levensgevaarlijk zijn. Het wordt kinderen afgeraden om opblaasbaar speelgoed te gebruiken (of zelfs zwembandjes) omdat de kans hiermee vergroot wordt dat zij hierdoor door de stroming afdrijven.

Stromingen in het buitenland

De hoeveelheid stroming die in het buitenland voorkomt verschilt per land en regio. Bij bekende badplaatsen die zich rond de middellandse zee bevinden is er meestal weinig stroming aanwezig. De hoeveelheid stroming is hier namelijk zeer afhankelijk van het weer. Kustplaatsen in tropische gebieden kunnen echter onverwachts door een sterke storm getroffen worden.

Kramp kan levensgevaarlijk zijn

Kramp ontstaat wanneer je jezelf in koud zwemwater begeeft. Meestal ontstaat dit als eerste bij de kuiten. Omdat de spieren zichzelf te snel spannen en ontspannen, blijven de spieren uiteindelijk gespannen. Je kunt kramp voorkomen door voldoende water te drinken. Je spieren dien je tevens voorzichtig op te rekken als warming-up en cooling-down.

Zwemdiploma's zijn zeer nuttig

Een zwemdiploma kan de kans om te verdrinken sterk verminderen. Hierbij wordt namelijk uitgelegd en geoefend hoe je in bepaalde situaties dient te handelen. Het is onder andere mogelijk om zwemdiploma A, B en C te behalen. Deze zwemdiploma's staan sinds 1998 bekend als 'Zwem-ABC'. In het verleden werd de noemer 'Nationale Zwemdiploma' gebruikt. De zwemdiploma's zijn sinds 1984 te behalen. Het is aanbevolen om in ieder geval zwemdiploma C behaald te hebben om er zekerder van te zijn dat je redelijk veilig kunt zwemmen. Zwemdiploma A kan immers niet altijd genoeg zekerheid bieden om in de open zee te zwemmen.

Kwallen kunnen een pijnlijke "beet" veroorzaken

Wanneer er zich veel kwallen in de zee bevinden worden het strand en de kust soms afgezet voor bezoekers. De meeste kwallen veroorzaken 'slechts' een pijnlijk gevoel. Enkele andere kwallensoorten kunnen echter levensgevaarlijk zijn. Ondanks dat een aanval een kwallenbeet wordt genoemd, steken zij met hun tentakels.

Wat moet ik doen als ik door een kwal gebeten ben?

Het is belangrijk om zo snel mogelijk het water te verlaten. Hierdoor verklein je de kans op verdrinking vanwege de symptomen van een kwallenbeet. Door zoutwater en zand over de huid te doen kun je de pijn verminderen. Het gebruik van zoetwater werkt echter niet. Wanneer de symptomen zeer ernstig zijn (zoals ademhalingsproblemen en hoofdpijn) dien je medische hulp in te schakelen. Producten die normaal gebruikt worden tegen insectenbeten kunnen toegepast worden om de jeuk te verminderen. Hierbij kan men denken aan bijvoorbeeld 'After Bite'. Een 'Aspivenin Vacuumpomp' kan gebruikt worden om de giftige netelcellen van de kwal op te zuigen.

Kwallen in de Noordzee

In de Noordzee komen maar een aantal kwallensoorten voor, zoals het lampenkapje, de oorkwal, de kruiskwal en de kompaskwal. Laatstgenoemde komt vrij veel voor in de Noordzee. Deze kwal heeft tevens tentakels die een lengte van zo'n 5 meter kunnen bereiken. Ondanks dat een kwallenbeet van deze kwal zeer pijnlijk kan aanvoelen is hij meestal niet gevaarlijk. Het is echter aangeraden om extra voorzichtig te zijn wanneer er allergische reacties plaatsvinden. Hierbij kan men last krijgen van ademhalingsproblemen, hoofdpijn en/of braken.

Kwallen en overige weekdieren in het buitenland

In het buitenland heb je een grotere kans op het krijgen van een kwallenbeet. Hiernaast zijn deze kwallen over het algemeen gevaarlijker dan de kwallen die in Nederland voorkomen. Sommige van deze dieren kunnen zelfs levensgevaarlijk zijn, zoals de Australische zeewesp. Het Portugees oorlogsschip is een weekdier dat uit een kolonie van micro-organismen bestaat. Dit dier is eveneens zeer gevaarlijk voor mensen. Naast deze weekdieren bevinden zich nog andere diersoorten in de zee die gevaarlijk kunnen zijn voor de mens.

Haaien in de Noordzee

In de Noordzee komen diverse haaiensoorten voor, zoals de haringhaai, doornhaai, blauwe haai en de reuzenhaai. Er zijn echter tot nu toe geen gevallen bekend van aanvallen door een haai in de Noordzee. De scherpe stekels van de doornhaai of een beet van een blauwe haai zou erg pijnlijk zijn. Gelukkig zwemmen deze roofdieren zeer ver van de kust in open zee. Hier gaan zij op zoek naar zeedieren die zich in open water bevinden. Omdat er weinig vis langs de kust te vinden is, bevinden zij zich hier ver vandaan.

Haaien in het buitenland

In het buitenland is de kans groter om in aanraking te komen met een haai. De kans echter zeer klein om door een haai te worden aangevallen. Het aantal aanvallen door een haai is namelijk elk jaar minder dan 100 (wereldwijd). Wanneer er daadwerkelijk een levensgevaarlijke haai wordt gesignaleerd wordt de kust door de kustwacht afgezet. Soms worden er netten gebruikt om de kust te beschermen. Er bestaan een aantal landen waar er een hoger aantal slachtoffers vallen vanwege een aanval van een haai. Dit zijn onder andere Zuid-Afrika en Australië.