Aswandam in Egypte: lust of last?

De overstromingen van de Egyptische Nijl worden tegenwoordig onder controle gehouden door de Aswandam. Dit heeft gevolgen voor de samenleving en het milieu. De meeste Egyptenaren wonen ook nu nog in de Nijldelta.

Geschiedenis en rol van de Nijl in de Egyptische samenleving

Wie kent deze rivier niet? De Nijl in Egypte. Een hele samenleving was en is afhankelijk van deze machtige rivier. Ieder jaar trad zij buiten haar oevers. Daar waar het vruchtbare Nijlslib achter was gebleven konden de boeren hun gewassen verbouwen. Doordat er een geregelde aanvoer van voedsel was ontstond er een nieuw soort samenleving. In het verleden trokken groepjes mensen rond, op jacht naar voedsel. Deze nomadenstructuren waren niet meer nodig. Er vestigden zich mensen op een vaste locatie. De boeren bewerkten de grond. Er kon zich een groep mensen afscheiden die zich bezig ging houden met besturen, kunst en wetenschap. Ziehier grofweg de samenleving die in Egypte ontstond. Aan het hoofd van het land stond de farao. Door de belangrijke rol die de Nijl speelde in de samenleving werd zij nog altijd vereerd.

De Nijl en de Nijldelta: geografisch

De Nijl wordt gevoed door 2 andere rivieren: de Blauwe en de Witte Nijl. Deze verenigen zich in de hoofdstad van Soedan: Khartoem. Daarna, tot aan de Middellandse Zee wordt de rivier de Nijl genoemd. Het is niet voor niets dat deze waterweg aanbeden wordt. Als u naar satellietfoto's kijkt ziet u dat er bijna alleen maar vegetatie is langs de rivier. Dit op een paar uitzonderingen na. De inwoners van Egypte wonen met name in de zogenaamde Nijldelta. De rest van het land bestaat voor het grootste deel uit woestijn. Van oudsher overstroomt de Nijldelta in augustus. Rond de anderhalve maand blijft het water dan ook staan. Tegelijkertijd kan het Nijlslib neerslag op de grond, waardoor er weer een nieuw laagje "mest" wordt toegevoerd.

De Aswandam: waarom?

In het verleden werden ieder jaar in augustus grote delen van de Nijldelta onder water gezet door de overstromingen van de Nijl. Het water en de vruchtbare toplaag waren erg welkom. Toch was het nooit helemaal duidelijk hoeveel en hoelang de gebieden bedekt werden. Om de overlast te beperken wou men de waterstroom onder controle houden met een dam. Dit werd dus de Aswandam.

De Aswandam: technische kenmerken

Rond 1900 werd door Groot-Brittannië begonnen met de bouw van de dam. Eerst was deze nog maar ruim 50 meter. Tot aan 1933 werd hij nog twee maal opgehoogd. Toch was dit nog niet voldoende. In 1946 overstroomde de boel toch. Na 1950 werd op een andere plek (ruim 5 kilometer stroomopwaarts) begonnen aan een nieuwe beveiliging tegen het wassende water. Door het afzetten van koning Faroek en allerlei staatsgrepen duurde het tot rond 1970 voordat de dam compleet werd afgebouwd. Na het afslaan van hulp van de Verenigde Staten werd de dam uiteindelijk met behulp van Russisch materiaal afgemaakt. Als dank voor de hulp van de Russen staat er een mooi "vriendschapsmonument" bij de dam. De uiteindelijke constructie is ruim 3,5 kilometer lang, bijna 1 kilometer op grondhoogte en 40 meter bovenop. De dam is ruim 110 meter hoog. Een ander voordeel is dat deze dam ook wordt gebruikt om elektriciteit te genereren.

Nadelen van de Aswandam

Doordat er geen overstromingen meer zijn, zal er geen fertiel slib meer achtergelaten worden op de oevers van de Nijl. Daardoor zullen de oevers van de Nijl afgeslepen worden door het water. De landbouwgrond van de Nijldelta wordt steeds minder vruchtbaar. Daarom moet er veel kunstmest gebruikt worden. Daarnaast is er een veiligheidsaspect: daar de meeste Egyptenaren leven in de Nijldelta heeft het breken van de dam natuurlijk verstrekkende gevolgen.

Lees verder

• De zwarte en witte woestijn met Crystal Mountain in Egypte