Hoe overleef ik als nomade in een ger in Mongolië?

Mongolië, een prachtig land gelegen tussen Rusland en China. Het land kent een enorme uitgestrektheid, je kunt er een dag lang in de auto zitten zonder ook maar één mens tegen te komen. De hoofdstad van Mongolië is Ulaanbaatar. Hier is het juist het tegenovergestelde. De helft van de twee miljoen tellende bevolking woont in de hoofdstad, de andere helft woont op het platteland. Je kunt je voorstellen dat het verschil tussen het stedelijk gebied en het platteland enorm is.

De ger

De meeste Mongoliërs wonen in een ger, dit is een grote ronde tent die is gemaakt van vilt. Er bestaan twee versies, de zomer- en de winterger. Een winterger is gemaakt van dikker vilt, dit omdat de winters in Mongolië -voor onze begrippen- extreem koud zijn (met temperaturen tussen de -40 en de -60 graden Celsius). Ook gebeurt het vaak dat een Mongoolse familie de winter op een andere, warmere, plek doorbrengt dan de zomer. Door de strenge winters is het niet ongebruikelijk dat er in Mongolië regelmatig mensen of hele kuddes vee doodvriezen.

Het voordeel van een ger is dat deze af te breken en opnieuw weer op te bouwen is. Een ger bestaat uit wanden van houten rekjes die als een harmonica in- en uit gevouwen kunnen worden. Deze worden rondom een houten vloer geplaatst, waarna het geheel met vilt wordt bekleed. De tent is binnen een uur op te bouwen.

Interieur

De meubilering van een ger is vrijwel bij iedereen gelijk; langs de kanten staan een drietal eenpersoonsbedden. Echtparen slapen vaak gezamenlijk in één bed, er wordt gezegd dat Mongoliërs van knuffelen houden, maar waarschijnlijker is het dat ze elkaar op deze manier 's nachts warm houden. In het midden staat een houten tafeltje met een paar krukjes.Ook staat er in de meeste gers een meestal oranjekleurig , uitbundig beschilderd kastje, deze fungeert tevens als altaar, vaak met boeddhistische beeldjes erop en foto's van de Dalai Lama. (Het boeddhisme is het meest gepraktiseerde geloof in Mongolië, naast het sjamanisme) Op dit kastje staan in de meeste gers ook vaak grote fotolijsten, met foto's van de hele familie.

Heel belangrijk in een ger is de kachel, deze staat centraal in de tent en dient naast als warmtebron tevens als fornuis. De kachel wordt gestookt met hout en indien dit niet voldoende voorradig is, wordt er gebruik gemaakt van gedroogde dierlijke uitwerpselen. Deze laatste stookmethode wordt ook gebruikt als de kachel op laag vuur moet staan, om voedsel gedurende langere tijd te garen.

Geen sanitaire voorzieningen

Stromend water is niet aanwezig. Het water dat gebruikt wordt om te koken of om je mee op te frissen wordt uit de rivieren gehaald. Een toilet is er ook niet, men doet zijn of haar behoefte in de natuur of om toch wat privacy te hebben graaft men een hele diepe put, waar men een houten huisje omheen bouwt. Kleding wassen doet men door een grote teil water uit de rivier te halen. Hier wordt in gewassen, er wordt dus geen zeep gebruikt in de rivier, om vervuiling van het water te voorkomen. Als iemand echt aan een goede wasbeurt toe is, gaat men naar een natuurlijke 'hotspring', dit is een warmwaterbron, waar vaak een houten hokje omheen gebouwd wordt, of dat opgevangen wordt in een badkuip. In grotere plaatsen is soms een badhuis aanwezig, waar tegen betaling kan worden gedoucht.

Huisregels

Er gelden een aantal huisregels in de ger. Zo mag je nooit of te nimmer op de drempel staan bij binnenkomst of verlaten van de tent. Ook mag je de houten spijlen waaruit het plafond is opgebouwd niet tellen. Verder mag je niet tussen de palen, waaraan het plafond rust, doorlopen. In de kachel mag alleen hout of gedroogde poep. Er mag niets anders in worden gedeponeerd, want vuur is heilig in Mongolië. Het touw van paardenhaar, dat in de ger hangt, mag zeker niet als waslijn worden gebruikt, want ook dit is heilig. Verder gelden er nog andere regels; zo zit het hoofd van het gezin altijd op het bed of op een krukje tegenover de deur, dit is tevens zijn slaapplaats. Links van hem zit en slaapt zijn vrouw en rechts van hem de kinderen. Als je bij een Mongoolse familie overnacht, dien je er rekening mee te houden dat je altijd met je hoofd naar het altaar gaat liggen, je voeten mogen er nooit naar toe wijzen, want dat getuigt niet van respect voor de goden.

De inwendige mens

Het eten en drinken in Mongolië beperkt zich vooral tot voedsel met een lange houdbaarheid. Men is inventief en in grote mate zelfvoorzienend. Zo worden paarden, geiten en jakken (een soort runderen) gemolken. Hier maakt men onder andere boter en yoghurt van. Ook wordt de melk, aangelengd met water, gebruikt om thee mee te maken.Hier wordt dan wat boter en zout aan toegevoegd. Ongebruikte melk wordt in een grote regenton bewaard. Zelfs na drie maanden kan dit nog genuttigd worden. Men gebruikt veel zuivelproducten omdat men het vet in het lichaam nodig heeft tegen de barre kou. Groente of fruit kent men op het platteland niet of nauwelijks. Een enkele keer worden er aardappelen en uien gegeten, maar meestal beperkt de maaltijd zich tot noedels of dumplings, gevuld met voornamelijk geiten- of schapenvlees.

Hoewel bier in populariteit steeds meer toeneemt onder de jongeren, staat de wodka nog op nummer één als het gaat om alcoholische versnaperingen. Soms krijg je dit bij binnenkomst dan ook aangeboden en dan niet in een gebruikelijk borrelglas, maar in een theekop! Weigeren wordt als hoogst onbeleefd ervaren, maar een slokje nemen en het dan lief lachend weer neerzetten wordt in het algemeen wel geaccepteerd.

Naast wodka krijg je ook vaak een 'snuff-bottle' aangeboden van de heer des huizes (zeg maar de vredespijp, maar dan anders). Dit is een klein, vaak met prachtige ornamenten bewerkt flesje met daarin een soort snuiftabak. Weigeren is ook hierbij niet beleefd, als je toch geen 'snuif' wilt nemen is het prima om even aan het randje van de fles te ruiken.

Het leven van alledag

Bij het ochtendgloren staat men op om het vee te verzorgen en te melken. De meeste Mongoliërs op het platteland leven van hun vee. Sowieso heeft iedereen één of meerdere paarden. Daarnaast heeft één familie soms wel een kudde bestaande uit duizend schapen en geiten. Een aantal families heeft kamelen. Deze worden vooral gehouden voor snelheidswedstrijden. Hoewel de Mongoliërs volgens onze standaarden in armoede leven, zijn ze juist in hun eigen land best rijk. Hoe meer vee, hoe beter. Zouden ze hun veestapel verkopen, dan hoefden ze geen nomadenbestaan te leiden, maar de meeste mensen willen juist graag zo leven.

In Mongolië hoeft niemand grond te huren of te kopen. Een ger mag op elke gewenste plek worden opgebouwd, er staan geen hekken om het land, dus het is van iedereen. De ger zelf wordt als huwelijkscadeau aangeboden door de vader van de bruidegom. Traditiegetrouw komt de ger van het pasgetrouwde stel naast die van de ouders van de bruidegom te staan. Jonge kinderen gaan naar internaten in de grotere plaatsen. Hier gaan zij naar school van één uur 's middags tot acht uur 's avonds. De gehele week verblijven zij in het internaat. In de weekenden en in de vakanties keren zij naar hun -veelal afgelegen- huizen terug.

Als gezinnen naar de stad trekken, doen ze dat vooral om hun kinderen een betere toekomst te bieden door ze in de stad te laten studeren. De trek naar de stad en daarmee de leegloop van het platteland is een grote zorg voor de regering. In de stad wordt huisvesting meer en meer een probleem. De grote stroom autoverkeer in de stad loopt langzaam aan uit de hand. Omdat er niet meer huizen in de stad gebouwd worden, komen er rond Ulaanbataar steeds meer gerkampen, een soort buitenwijken. De criminaliteit in deze wijken neemt steeds meer toe. Men ontdekt dat het leven in de stad vaak niet gemakkelijker is dan op het platteland.

Veel jongeren willen graag studeren en dan nog het liefst in het buitenland. Hier is de regering terughoudend mee. Er is al zo'n leegloop op het platteland en als veel jongeren ook nog eens het land verlaten voor een buitenlandse studie, is men bang dat ze niet meer terugkeren. Het is dus lastig het land voorgoed te verlaten. Heel goede studenten krijgen wel de mogelijkheid om elders te studeren, bijvoorbeeld in Korea, maar dan wel onder bepaalde voorwaarden, zodat de regering er zeker van is dat de student weer terugkeert na afronding van de studie.

Jonge Mongoliërs leren Engels. Dit is dan ook een populaire studie in het land. Engels spreken betekent meer kans op een baan in o.a. de groeiende toerismebranche. Er worden regelmatig Engelssprekende gidsen gevraagd door touroperators en ook is er veel vraag naar tolken en vertalers.

Religie

De meeste Mongoliërs zijn aanhangers van het boeddhisme. Door het hele land zijn tempels te vinden. Jongens kunnen al vanaf hun twaalfde jaar in de leer voor monnik. Zij moeten hiervoor een aantal jaar in een klooster wonen, waar zij hun opleiding krijgen. Elke ochtend en middag worden er gebeden in het Tibetaans opgezegd. Veel Mongoliërs bezoeken de tempels regelmatig. Voor het betreden van de tempel draaien zij de grote goudkleurige gebedscilinders drie keer rond om de goden gunstig te stemmen. Daarna is het tijd voor gebed.

Voor wie niet zo vaak een tempel tegenkomt of onderweg is, zijn er in het hele land veel ovoos te vinden. Dit zijn grote stapels stenen, waar men drie keer links omheen loopt en bij elke ronde een steen toevoegt om een gebed te bekrachtigen. Vaak is een ovoo behangen met blauwe sjaals, een offer in ruil voor voorspoed.

Sport en spel

Worstelen is in Mongolië een populaire sport. Het is de kunst de tegenpartij tegen de grond te werken. Raakt de tegenstander de grond met de rug en de schouder, dan heeft deze verloren. Vooral tijdens het Nadaam festival, dat jaarlijks van van 11 tot en met 13 juli plaatsvindt, zijn veel worstelaars te bewonderen. Naast worstelen worden dan ook de twee andere nationale sporten, het boogschieten en de paardenrennen beoefend.

Hoewel steeds meer mensen op het platteland de beschikking krijgen over een tv toestel met schotel (waarbij een grote zonnecollector voorziet in de elektriciteit), moeten de meeste Mongoliërs zich op een andere manier zien te vermaken. Vaak wordt de tijd verdreven door kaartspelletjes, of het gooien met enkelbotjes van schapen, waarbij de manier waarop ze op de grond liggen een bepaalde puntentelling aangeeft.

Veel Mongoliërs amuseren zich ook door muziek te maken en te zingen. Traditionele instrumenten als de paardenhalsviool, een viool met vier snaren met een houtsnede van een paardenkop op het uiteinde van de hals en de Mongoolse harp worden door velen bespeeld. Boventoonzang, ook wel keelzang genoemd is een traditionele zangkunst die nog steeds populair is, ook onder Mongoolse jongeren.

Gastvrijheid

Wie door Mongolië trekt, zal merken dat er niet of nauwelijks hotels zijn. Dit hoeft ook niet, want Mongoliërs zijn zo gastvrij dat je op elk uur van de dag aan kunt kloppen. Je krijgt altijd een kop thee aangeboden of -als je geluk of pech hebt, het is maar hoe je het bekijkt - een glas wodka. Zonder meer kun je mee-eten en als je bij het vallen van de avond nog niet bent vertrokken krijg je een slaapplaats aangeboden. Dit is in Mongolië de normaalste zaak van de wereld.

Alleen al vanwege de vriendelijkheid van de mensen is Mongolië een absolute aanrader om te bezoeken. Om nog maar niet eens te spreken van de adembenemende schoonheid van het landschap en de boeiende cultuur die het land te bieden heeft. Echt een bijzonder land om voorgoed in je hart te sluiten.