Neuwerk – Duits waddeneiland voor de kust van Cuxhaven

Neuwerk is een klein eiland, maar wel een bijzonder eilandje. Het ligt voor de kust van de waddenhaven Cuxhaven in de Waddenzee. Het is bekend om zijn wadloop- en Wattwagenoversteken en het barnsteen dat er gevonden kan worden. Er staat zelfs een barnsteenmuseum. Op het eilandje liggen verschillende anonieme schipbreukelingen begraven op het Friedhof der Namenlosen, het kerkhof van de naamlozen. Beeldbepalend gebouw is de vuurtoren, een eeuwenoud bouwwerk, dat ook ooit dienst deed als vesting tegen zeerovers.

Neuwerk voor Cuxhaven

Neuwerk ligt iets ten noordwesten voor Cuxhaven in de Waddenzee, tussen de mondingen van Elbe en Wezer in. Het is een klein eiland, van min of meer een driehoeksvorm en met een oppervlakte van 3 km². Er wonen enkele tientallen mensen. Het is een deel van de deelstaat Hamburg, de Hanzestad aan de trechtermonding van de Elbe. In ongeveer een uur kun je het hele eilandje te voet ronden. Kom je tijdens die wandeling iemand tegen, dan groet je met “Moin.”

In het midden Neuwerk, Nigehörn rechtsvoor en links is Scharhörn / Bron: Vincent van Zeijst, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Waddenzee en Werelderfgoed

Neuwerk hoort samen met de eilanden Scharhörn en Nigehörn bij het Nationalpark Hamburgisches Wattenmeer. Het Wattenmeer, de Duitse Waddenzee, hoort sinds 2009 tot het werelderfgoed Waddenzee, net als de Nederlandse Waddenzee. De Deense Waddenzee werd in 2014 bij dat werelderfgoed gevoegd, zodat sinds dat jaar de hele Waddenzee werelderfgoed is. Neuwerk is het enige bewoonde waddeneiland dat tot het werelderfgoed gerekend wordt.

Vuurtoren

Het eilandje is genoemd naar een toren, die das Neue Werk heette en in 1310 werd voltooid. Het is een enorme verdedigingstoren en een van de oudste gebouwen binnen deelstaat Hamburg. Hij wordt sinds 1814 gebruikt als vuurtoren en is een verplicht nummer als je Neuwerk bezoekt. De toren is hét symbool voor het eiland. Het waarschuwde zeelui voor ondiepe gronden, beschermde bij stormvloeden, was een bolwerk tegen zeerovers en doet tegenwoordig dienst als een pension waar gasten worden ontvangen. Het uitkijkplatform op de toren geeft een prachtige blik over het eiland en de zee.

Nige Ö

Het eiland was oorspronkelijk een onbedijkt stukje land dat hallig wordt genoemd en had de naam Nige Ö. Die naam droeg het tot de verdedigingstoren werd gebouwd en het eilandje daar naar genoemd werd. Tijdens de bouw noemde men het in Hamburg “das Werk” of “Nige Werk” of "Neue Werk", dat uiteindelijk uitkwam op Neuwerk. In 1556 werd Neuwerk ingepolderd en bedijkt ter bescherming tegen de vloed. Met hoog water zie je geen strand, maar met laag water heb je rond Neuwerk juist een heel groot strand.

Wad bij Neuwerk met laag water / Bron: De:Benutzer:Geoz, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Veerboot en wadlopen

Er vaart met hoog water een veerboot en met eb is het eiland wadlopend of met een Wattwagen te bereiken, een soort taxi van paard en wagen, met hoge wielen die over het wad naar het eiland rijdt. Wadlopen gaat vanaf Sahlenburg en je doet er twee tot drie uur over. Je loopt dan over de bodem van het werelderfgoed Waddenzee. Er zijn ervaren wadlopers die met groepen oversteken.

Waar je aan moet denken als je wilt gaan wadlopen en wat je nodig hebt

Hulp om je te oriënteren: prikken, kompas, gps;
juiste kleding: regenkleding en schoeisel om je voeten te beschermen tegen de schelpen;
uithoudingsvermogen: de tocht kan een uur of drie duren;
getijdentabel: als het eb is en het water dus weer opkomt, moet je van het wad af zijn;
pas op voor zeedamp, mist, onweer, verwondingen door schelpen, wegzakken in een priel.

Wattwagen

De Wattwagen vertrekt vanaf Cuxhaven-Duhnen. De start is bij het Haus Wattenpost, vlakbij de Waddenzee. De Wattwagen wordt getrokken door twee paarden die ongeveer anderhalf uur nodig hebben om op Neuwerk, ter hoogte van de vuurtoren, aan te komen.

Barnsteenmuseum

Op het eiland zijn enkele faciliteiten voor kampeerders en wat hotels en pensions en er is een barnsteenmuseum. Op het strand van Neuwerk wordt regelmatig barnsteen gevonden, zoveel, dat er een barnsteenmuseum mee gevuld kan worden.

Barnsteen
Barnsteen is versteende hars van 40 tot 50 miljoen jaar oud. Soms zijn er diertjes ingesloten en kun je bijvoorbeeld een miljoenen jaren oud insect in het hars zien zitten. Barnsteen is al heel lang geliefd om er sieraden van te maken.

Friedhof der Namenlosen

Een bijzondere plek op het eiland is het Friedhof der Namenlosen. Op het kerkhof van de naamlozen liggen schipbreukelingen begraven die ooit aanspoelden op het eilandje. De zeemannen werden begraven op wat in de loop der tijd uitgroeide tot het kerkhof van de naamlozen. Er staan eenvoudige houten kruisen op de graven.

Oostbaken

Het oostbaken, Ostbake, is een landmerk op de oostpunt van het eiland. Het werd opgericht voor de passerende schepen. Tegenwoordig is het een oriënteringspunt voor vissers en barnsteenzoekers. Waarschijnlijk werd het eerste baken in 1635 gebouwd. In 2007 verwoestte orkaan Kyrill de Ostbake, maar hij is weer hersteld en doet dienst als geliefd fotomotief van Neuwerk.

[MODULE=Y7L9Z4X8]