De Beemster, UNESCO werelderfgoed

“Wie zoekt, kent de Beemster niet… maar wie De Beemster kent, zoekt niet meer…” Zo luidt het vaak gebruikte en ietwat chauvinistische spreekwoord van de wat oudere Beemster inwoners. Toch bevat deze leus zeker een kern van waarheid want gelegen tussen Alkmaar en Purmerend is droogmakerij De Beemster meer dan zomaar een Hollandse polder en behoort ze zelfs tot het UNESCO werelderfgoed. In dit artikel lees je wat De Beemster zo bijzonder maakt.

Geschiedenis

De Beemster is een polder die in 1612 is ontstaan na het droogleggen van het toenmalige Bamestrameer. Aan het begin van de 17e eeuw vatte een 15tal rijke kooplieden het plan op om het Bamestrameer droog te malen. Na het oprichten van de VOC in 1602 zochten de rijke kooplieden betrouwbare investeringsmogelijkheden voor hun nieuw verkregen kapitaal en ging men er vanuit dat met het nieuwe en vruchtbare land goed geld zou zijn te verdienen. In 1612 kwam het Bamestrameer droog te leggen en ontstond een nieuwe polder die de naam De Beemster kreeg.

Buitens en kooplieden

Veel rijke kooplieden uit het nabij gelegen Amsterdam kochten grote stukken land in de nieuw ontstane polder en bouwden er enorme landhuizen die vaak als vakantieverblijf dienden. Deze verblijven noemde men ‘Buitens’. Tegenwoordig vind je in de Beemster nog slechts enkele van deze Buitens terug. Na het opheffen van de VOC in 1798 raakten veel van deze landgoederen in verval en werden uiteindelijk gesloopt.

Wegenpatroon en UNESCO Werelderfgoed

Wat de Beemster uniek maakt ten opzichte van de meeste andere polders is het wegenpatroon. Dit patroon bestaat uit een raster van exact gelijke vierkanten, allen 1868 x 1868 meter groot, en is tot op de dag van vandaag nog volledig ongewijzigd aanwezig. Het bijzondere wegenpatroon is samen met de destijds vooruitstrevende manier waarop De Beemster is drooggemalen de reden dat De Beemster in 1999 op de lijst van Werelderfgoederen van UNESCO is komen te staan.

Stolpwoningen

Een ander kenmerk van De Beemster is de aanwezigheid van de vele stolpwoningen. Nadat de meeste kooplieden en hun Buitens in de 19e eeuw uit De Beemster waren verdwenen vestigden veel boeren zich in de polder. Vandaag de dag hebben de meeste stolpen hun bedrijfsmatige functie als boerderij en stal verloren en worden ze al dan niet in opgesplitste vorm met name door particulieren bewoond.

Fruittelers

Tegenwoordig vind je in De Beemster veel fruittelers van o.a. appels, peren en pruimen. Het is zowel bij de lokale bewoners als de toeristen gebruikelijk om bij een van de vele standjes aan de weg een portie heerlijk vers fruit te kopen.

Kaas

Naast het fruit is De Beemster tegenwoordig bekend om zijn kaas. Rond 1900 waren er talloze kleine kaasfabriekjes in de polder aanwezig. Deze zijn in de loop der tijd vrijwel allemaal verdwenen. Daarvoor in de plaats is een grote nieuwe kaasfabriek gekomen genaamd De Cono. Hier wordt tegenwoordig de beroemde Beemster kaas gemaakt en vervolgens over de hele wereld geëxporteerd.

Dorpskernen in De Beemster

Het was bij het ontwerpen van het wegenpatroon d bedoeling dat op ieder kruispunt dorpskernen zouden ontstaan. Dit is echter maar ten dele gelukt. Heden ten dage telt De Beemster vier dorpskernen waarvan het centraal gelegen Middenbeemster het grootste is. De andere dorpen in De Beemster zijn:

• Noordbeemster
• Westbeemster
• Zuidoostbeemster

De gemeente Beemster

De gemeente Beemster omvat de hele polder en telt ongeveer 9.000 inwoners. Hoewel de gemeente nog wel een eigen collegebestuur en gemeenteraad heeft en zodoende zelfstandig opereert, worden vrijwel alle ambtelijke werkzaamheden in de gemeente sinds 2014 door de naastgelegen gemeente Purmerend uitgevoerd.

400 jarig bestaan

In 2012 bestond de Beemster exact 400 jaar en de polder stond zodoende een jaar lang in het teken van allerlei festiviteiten. Daarnaast wordt de drooglegging door middel van een Beemster feestweek nog jaarlijks gevierd. Deze 10 daagse feestweek bestaat o.a. uit een kermis met daaromheen allerlei activiteiten. Hoogtepunt is het traditionele steenwerpen op de dinsdagmiddag.

Toerisme in De Beemster

Hoewel je in De Beemster uitstekend kunt wandelen is de polder door z’n weidse karakter het beste per fiets te verkennen. De Beemster telt zo’n 80 rijksmonumenten en op mooie dagen is het al fietsend over de dijken en tussen de weilanden genieten geblazen. De vele prachtige oude stolpboerderijen en nog aanwezige landhuizen zijn een lust voor het oog. Middenbeemster met zijn pittoreske dorpskern vormt hierbij een mooie opsteekplaats.

Vanwege de authentieke uitstraling wordt De Beemster overigens regelmatig als filmlocatie gebruikt.

Musea en bezienswaardigheden

Stolpboerderij De Eenhoorn

Rijksmonumentale boerderij uit 1682, wordt gezien als een van de mooiste boerderijen van Nederland.

Fort Spijkerboor

Een van de vijf in De Beemster aanwezige forten van de verdedigingslinie De Stelling van Amsterdam. Het fort is nog in originele staat en regelmatig geopend voor publiek.

Museum Betje Wolff

In Middenbeemster gelegen historisch museum met een groot aantal oude stijlkamers.

Agrarisch museum Westerhem

Boerderij met vrijstaand herenhuis uit 1877 inricht als agrarisch museum.

Korenmolen De Nachtegaal

Deze enige nog in De Beemster aanwezige molen werd van 2013 t/m 2014 volledig in oude stijl gerestaureerd.

Kaasfabriek De Cono

In 2014 is er een grote nieuwe kaasfabriek bijgebouwd. Hier verzorgt men rondleidingen waarbij het proces van het kaasmaken van start tot finish kan worden bekeken. Tevens kan men na afloop in de kaaswinkel terecht voor een lekker stukje kaas.

Eten en drinken in De Beemster

Middenbeemster

• Restaurant Het Heerenhuis
• Restaurant Het Beemster Spijshuis
• Café De Oude Munt

Noordbeemster

• Restaurant Stoer

Westbeemster

• Café De Kerckhaen

Zuidoostbeemster

• Boss restaurant
• Restaurant Fort Resort Beemster
• Hotel van der Valk Purmerend

Recreatie

Fort Resort Beemster

Wellness resort in Zuidoostbeemster, gelegen in een oud fort van De Stelling van Amsterdam.

Golfbaan Beemster

Een 9 holes golfbaan gelegen in Zuidoostbeemster

Bekende Nederlanders uit De Beemster

Middenbeemster

• Betje Wolff (schrijfster)
• Aagje Deken (schrijfster)

Zuidoostbeemster

• Kim van Kooten (actrice)