Wonderen en mysteries van de Andes: de Heer van Sipan

Wie Peru iets grondiger bezoekt dan een bezoekje aan Machu Picchu en de stad Cuzco, merkt al gauw dat het land ontzettend rijk is aan cultuur en geschiedenis. De vondsten in de tombe van de Heer van Sipan worden als één van de belangrijkste archeologische ontdekkingen van de 20ste eeuw gerekend en tonen de bezoeker de vérgaande ontwikkeling van de pre-Inca Moche-cultuur.

De ontdekking van Sipan

In 1987 merkt Peruviaans archeoloog en conservator van het Brüning-museum in Lambayeque, een stad in Noord-Peru, Walter Alva, dat er ineens heel wat archeologische voorwerpen van uitstekende kwaliteit opduiken op de zwarte markt in de buurt. Hij besluit het zaakje van naderbij te bekijken en haalt er de politie bij. Heel snel vinden ze bij het plaatsje Sipan een heuvel waar “huaqueros”, grafrovers, aan het werk zijn. De bende wordt opgedoekt en Alva besluit om de ‘heuvel’ verder te onderzoeken op een wetenschappelijk verantwoorde manier.

De heuvel blijkt geen natuurlijke heuvel te zijn maar wel degelijk een uit lemen blokken opgetrokken stompe piramide, een “huaca”, een heilige plaats of piramide van de Moche-cultuur, een cultuur die floreerde aan de noordkust van Peru van ongeveer het begin van onze tijdrekening tot 800 n.C. De piramide lijkt nog behoorlijk ongehavend en men vermoedt dan ook dat de grafrovers nog maar pas aan de slag waren gegaan wat doet hopen een vrij ongeschonden graf te zullen ontdekken.

De opgravingen bij Sipan

Heel zorgvuldig graaft men dieper en dieper in de grafheuvel tot men het lichaam vindt van een gehurkte man, zonder voeten. Vermoedelijk gaat het hier om een bewaker die mee werd begraven (om te beletten dat hij zou vluchten werden zijn voeten afgesneden) met een hooggeplaatst figuur. De hoop op een belangrijke vondst wordt alsmaar groter en de spanning stijgt.

De afdrukken in de lemen grond van houten balken die ooit een dakconstructie vormden, honderden keramieken recipiënten, koperen banden die de houten kist ooit bijeenhielden, stap per stap nadert de expeditie een ontknoping die – zo meent men intussen zeker te weten – alleen maar fantastisch kan zijn. En zo wordt het ook.

De Heer van Sipan, Toetanchamon van Zuid-Amerika

Na weken voorzichtig graven vindt de expeditie de stoffelijke resten van wat een heerser van de Moche (of Mochica) cultuur schijnt te zijn geweest. Bij de resten van het lichaam (daterend van +- 300 n.C.) vindt men een ontzagwekkende hoeveelheid van de meest kunstige gouden, zilveren en bronzen voorwerpen, halskettingen uit turkoois, koraal en spondylus-schelpen, prachtige gouden oorhangers, borstsieraden, neussieraden, maliënkolders, scepters, kelken, enzovoort. Dankzij het extreem droge klimaat aan de Peruaanse kust zijn de meeste zaken goed bewaard, hoewel veel metalen voorwerpen toch door oxidatie zijn aangetast.

Restauratie van de vondsten in Sipan

Omdat Peru op dat moment niet de nodige centen en kennis heeft om alles volgens de nieuwste technieken aan te pakken roepen de archeologen de hulp in van de internationale wetenschappelijke gemeenschap. Een Duitse universiteit biedt haar hulp aan en alle vondsten reizen de oceaan over om in Duitsland heel zorgvuldig gerestaureerd en opgeknapt te worden. Het resultaat is fabuleus. De vondst van de tombe van de Heer van Sipan krijgt de naam “Toetanchamon van Zuid-Amerika” toebedeeld. In de daarop volgende jaren vindt men in dezelfde piramide maar op andere dieptes nog twee andere tombes. Eén tombe blijkt nog ouder te zijn (+- 50 n.C.) en krijgt de naam “De Oude Heer van Sipan” en één tombe wordt beschouwd als de tombe van “De Priester”. Beide latere vondsten bevatten ook alweer een schat aan keramiek, edelsmeedkunst en sieraden. (Tegen het jaar 2000 had men in dezelfde grafheuvel al 11 tombes gevonden, weliswaar van geringere betekenis.)

Museum Tumbas Reales

Om de schatten van de tombes van Sipan op een goede manier te kunnen tonen aan het internationale publiek bouwde men in de jaren negentig een volledig nieuw museum, in de vorm van de piramidale grafheuvel. De bezoeker begint (net zoals de archeologen) het bezoek bovenaan en zakt steeds verder af in de piramide, om alle schatten te ontdekken. Het Tumbas Reales (Koninklijke tombes) museum is dan ook gemakkelijk één van de mooiste en meest interessante musea van het land en wellicht ook van het continent te noemen. Een must voor elke Peru-bezoeker (zie ook de site van het museum Tumbas Reales).