Komodo National Park, thuis van de Komodovaraan

Komodo National Park, thuis van de Komodovaraan. De grootste hagedis ter wereld. Informatie over het eiland Komodo, de varanen en de nabij gelegen eilanden Rinca en Padar.

Komodo National Park

Op Komodo woont de grootste varanensoort van de wereld, de Komodovaraan. Onder andere om deze gigantische hagedissen te beschermen is het Komodo National Park in 1980 opgericht. Het eiland heeft een oppervlakte van 171.000 hectare. Komodo National Park bestaat niet alleen uit het eiland Komodo. Ook de eilande Rinca waar je echte wilde paarden vind en het eiland Padar vallen onder dit nationale park. Rond de eilanden liggen enorm mooie koraalriffen maar helaas zoals in een groot deel van Indonesie worden deze koraalriffen bedreigd. Niet alleen door vervuiling en ankers die ongeoorloofd uit worden gegooid maar ook door het vissen met dynamiet. Zeker rond het eiland Labuhan Bajo gaat het hard bergafwaarts met het koraal. Het eiland bestaat uit een combinatie van bos en een vrij droog landschap.

Het eiland Komodo is 36 km lang en op het breedste punt 16 km. Het hoogste punt op het eiland is 730 meter hoog. Vanaf de gunung Ara heb je een prachtig uitzicht over het eiland Komodo zelf en de omliggende eilanden. Het is een bijzondere omgeving met enorme aantallen eilanden die overal uit zee opreizen. Het is verboden om het binnenland van het eiland Komodo zonder gids/ranger te betreden. Ook als je met een gids op pad gaat, is het belangrijk zijn raad op te volgen. Blijf altijd op een veilige afstand van de varanen want ze kunnen razendsnel aanvallen. Tegenwoordig is er één huis waar je kan overnachten. Het verblijf is heel erg basic. Het gaat dan om het idee van het slapen op Komodo want bijzonder is het zeer zeker niet. Omdat Komodo alleen per boot bereikbaar is zullen de meeste toeristen op de boot slapen voor het eiland. Hou er rekening mee dat het overdag bloedheet is maar dat de nachten koud kunnen zijn. Een gids/ranger is verplicht bij een wandeling op Komodo en dat is niet zonder reden. Zorg dat er altijd voldoende water meegaat en bescherm je goed tegen de felle zon want er is bijna geen schaduw te vinden op het eiland.

Lontarpalm

Het eiland Komodo is het droogste eiland van deze regio. Veel planten en bomen kunnen hier niet overleven. Één van de bomen die het wel goed doet op Komodo is de Lontarpalm. De bladeren van de Lontarpalm worden gebruikt als schrijfpapier en het sap van deze palm is heerlijk verfrissend en heeft een zoetige smaak.

De Komodovaraan

Op veel eilanden in de omgeving van Komodo komen Komodovaranen voor. Ze zijn voornamelijk te vinden op Komodo, Rinca en West-Flores. Deze varanen zijn bijzonder goede zwemmers en kunnen dan ook kindien nodig van eiland naar eiland zwemmen. Het grootste aantal Komodovaranen leeft op het eiland Komodo zelf. De Komodovaraan, vaak in het engels aangeduid als Komodo Dragon, is pas in 1911 bekend geworden in het westen. Daarvoor was het een monsterlijk grote hagedis waarvan het bestaan eigenlijk alleen bekend was bij de bewoners in Nusa Tenggara. Op dit moment wordt hun aantal geschat op een 5000 dieren. Bescherming in de vorm van dit nationale park is dus geen overbodige luxe. De grootste bedreiging voor de Komodovaraan op dit moment zijn stropers en honden die door stropers worden achtergelaten en de eieren van de varanen opeten.

Erg jonge varanen doen er goed aan uit de buurt te blijven van de volwassen dieren want ze staan ook gewoon op het menu van de volwassen varanen. Deze jonge varaantjes kunnen gelukkig in bomen klimmen waardoor ze veilig zijn voor de volwassen dieren die dit niet meer kunnen. Volwassen varanen eten eigenlijk alles wat hun pad kruist. Op Komodo zijn dat voornamelijk geiten, herten en zelfs waterbuffels die wel tot 15 keer zo zwaar kunnen wegen als een grote varaan. Ook mensen moeten op hun hoede zijn met varanen in de buurt. Een kleine anecdote volgt verderop in dit artikel. Varanen vallen hun prooi aan en bijten zo snel mogelijk. Tot halverwege 2009 werd aangenomen dat in de bek van de varanen bacteriën zaten die via de bijtwond het lichaam van de prooi binnendrongen waarna het dier aan bloedvergiftiging overleed. Australische onderzoekers hebben dit fabeltje de wereld uitgeholpen na het ontdekken van gifklieren in de bek van de varanen. Dit gif komt sterk overeen met het gif van het Gilamonster en sommige slangen. Na een beet van de varaan gaat het bloed sneller stromen en stolt niet meer waardoor de wond blijft bloeden. Daarnaast veroorzaakt het gif maagkrampen, onderkoeling en een lage bloeddruk.

Bij Komodovaranen zijn de vrouwtjes ongeveer één derde kleiner dan de mannetjes. Ze zijn ongeveer 1.80 m lang en wegen tot ongeveer 55 kilo. De vrouwtjes leggen maximaal 30 eieren die ze onder de grond begraven op ongeveer 30 cm diepte.

De tong van de Komodovaraan is aan het einde gespleten. Met deze tong kan de varaan niet alleen proeven maar ook geuren waarnemen. Vergelijk dit met andere hagedissen en slangen. Niet alleen hun bek is een gevaarlijk wapen maar de staart is absoluut niet minder gevaarlijk. Met deze staart kan de Komodovaraan flinke klappen uitdelen. Het is een belangrijk wapen als het gaat om zelfverdediging. Varanen zijn goede gravers. Zelfs in de harde droge grond graven ze binnen een uur een groot gat van een meter diep. Ook zijn deze dieren sneller dan je zou verwachten. Ze kunnen een snelheid tot iets onder de 20 km/u halen.

Op het eiland Komodo zelf komen naast de varanen buffels, herten, zwijnen, de groen-geel gekuifde kakatoe en de australische monniksvogel voor. Naast de varanen bestaat zeker de kans, meestal dankzij de gids, dat je herten ziet. Uit eigen ervaring weet ik dat je er met veel geluk misschien wel een manta kan zien vanaf de boot.

Anecdote

Een korte anecdote. Wij zijn voor de eerste keer op Komodo geweest in 1991. In een slang van toeristen met aan de voor- en achterkant een gids was het een leuke wandeling naar de voederplaats van de varanen. Er werd een geitje aan een touw meegenomen. Aangekomen bij de plaats waar de varanen gevoerd zouden worden konden de toeristen veilig binnen een houten omheining de varanen bekijken. Het geitje werd achter een hutje geslacht en de helft ervan werd door de gidsen over de omheining gegooid waarna de varanen direct aan hun maaltijd begonnen. Binnen de zogenaamde veilige omheining begonnen toeristen te roepen en te rennen. Een stofwolk stoof erachteraan. Één van de varanen had binnen de omheining weten te komen en dacht aan een ander maal dan een geit. Door cordaad optreden van de gidsen werd de varaan aan zijn staart achteruit de veilige zone weer uitgetrokken voor er slachtoffers waren gevallen.
(Rondom deze oude 'voederkuil' zijn nog steeds de meeste varanen te vinden.)

Bewoners van Komodo

Er is één klein dorpje op Komodo dat de naam kampung Komodo draagt. Over de oorsprong van de bevolking van dit eiland doen verschillende verhalen de ronde. Volgens sommigen wonen er nazaten van verbannen misdadigers en volgens anderen nazaten van immigranten die honderden jaren geleden uit Sumbawa naar Komodo zijn gekomen. De bevolking leeft van de visvangst.

Rinca

Op het eiland Rinca kan je ook weer onder begeleiding van een gids een wandeling maken. Als je geluk hebt zie je apen, herten, wilde paarden, buffels of varanen. Een mooi eiland om een top te maken.

Padar

Padar is een klein eilandje tussen Komodo en Rinca. Ook hier kwamen tot enige tijd geleden Komodovaranen voor maar dat is nu helaas niet meer het geval.

Vliegende honden

Het volgende past niet helemaal in het Komodo National Park maar is zeker iets om rekening mee te houden tijdens het plannen van een trip. Als je met de boot Komodo aandoet is er een redelijke kans dat je boottocht eindigt op Flores. Tijdens deze tocht is het zeker aan te bevelen om tegen de avondschemering stil te gaan liggen bij één van de eilandjes voor de kust van Riung. Als de schemering begint te vallen hoor je uit de mangrovebossen een enorm kabaal waarna enkele vliegende honden het luchtruim kiezen op zoek naar eten. Het is met geen pen te beschrijven wat er daarna gebeurt. Duizenden vliegende honden (gigantische vleermuizen) verlaten het eiland. Dit spektakel gaat bijna oneindig door. De lucht kleurt zwart door de enorme hoeveelheden van deze dieren.