De Goudse Sint Jan: een kerk vol superlatieven

Een gebouw vol superlatieven: de Sint Janskerk in Gouda. Het is met zijn 123 meter de langste kerk van Nederland. De gebrandschilderde ramen zijn wereldberoemd en hebben een oppervlakte van maar liefst 1755 vierkante meter. En dan bezit de kerk ook nog eens anderhalve kilometer carton (werktekeningen), die daarmee de grootste ter wereld zijn. Als je vanuit het (winkel)centrum van Gouda naar de Sint Janskerk wandelt, vat niet direct op dat het hier om de langste kerk van Nederland gaat. Je ziet het dak en de toren weliswaar opdoemen achter de gebouwen op de Markt, maar je moet er echt omheen lopen om aan den lijve te ervaren hoe lang dit gebouw wel niet is. Het is ingebouwd tussen dicht op elkaar staande panden en er lopen slechts smalle straatjes omheen. De ingang bevindt zich aan de achterkant, in een mooi steegje met de naam Achter de Kerk.

Brand!

De kerk is vernoemd naar Johannes de Doper, die de schutspatroon van de stad Gouda is. Een eerste Sint Janskerk verrees hier al aan het begin van de dertiende eeuw, nog voordat Gouda stadsrechten kreeg van graaf Floris V. Aan de huidige kerk begon men rond 1350 te bouwen. In de loop der eeuwen werd het gebouw regelmatig uitgebouwd, en na diverse branden deels herbouwd. Eén brand was van grote invloed op het huidige uiterlijk van de Sint Jan. In 1552 sloeg de bliksem in de toren en brandde een groot deel van de kerk af. Daarna werd het godshuis ingrijpend verbouwd.

Gulle gevers

Rond deze tijd greep in Nederland ook de reformatie om zich heen en in 1573 werd de Sint Jan een protestantse kerk. Na de brand ging men actief op zoek naar giften voor het herstel van de gebrandschilderde ramen. Niet met gering succes! Willem van Oranje, koning Philips II en zijn vrouw Mary Tudor en landvoogdes Margaretha van Parma zijn slechts enkele namen van gulle gevers. Dank zij deze sponsors avant la lettre beschikt de kerk nu over zeventig schitterende ramen, met een totaal oppervlak van ruim 1750 vierkante meter.

Goudse Glazen

De hoogste glazen meten 19,5 bij 4,6 meter. De afbeeldingen op de ramen zijn doorgaans ontleend aan de bijbel, maar enkele hebben juist te maken de vaderlandse geschiedenis. Zo is er een raam dat het Ontzet van Leiden tijdens de Tachtigjarige Oorlog verbeeldt. Ook zijn de schenkers zelf regelmatig afgebeeld. Van een groot deel van de ramen bezit de kerk nog de originele werktekeningen, de cartons. Deze rollen perkament liggen opgeslagen in een speciale geconditioneerde kluis onder de kerktoren. Ze worden bij restauraties nog altijd geraadpleegd.

Langste kerk van Nederland

De Sint Jan meet 123 meter bij 49 meter (53 meter in het transept, de dwarsvleugel) en is 25 meter hoog. Hoewel de kerk katholiek van oorsprong is, getuigt het interieur van protestantse soberheid. De gotische bogen zijn geen spitsbogen maar rondbogen, wat een ruimer effect geeft. Je vindt er weinig ornamenten. De meeste aandacht gaat dan ook uit naar de ‘Goudse Glazen’, de ramen waarmee de kerk wereldberoemd is geworden en waarvan je door de prachtige lichtinval optimaal kunt genieten.

Praktische informatie

• Achter de Kerk 16
• 2801 JX Gouda
• 0182 - 51 26 84
• website kerk
• ma-za 9-17 uur (winter 10-16 uur)
• toegang: € 2,50 - € 4,50

Virtuele tour

Het is geen vervanging van een echt bezoek en de ervaring van te staan onder een bijna twintig meter hoog gebrandschilderd raam. Maar toch is het leuk om via de website van de Sint Janskerk een virtuele tour door het gebouw te maken.