De Hollandse Waterlinie: het natte hart van Nederland

Nog nooit gehoord van inundatievelden, ‘verboden kringen’ en accessen? Dan is het tijd om kennis te maken met de Hollandse Waterlinie. Deze rij van forten en vestingen werd aangelegd ter verdediging van Holland, maar is slechts drie keer gebruikt. Nu is de linie vooral een prachtig natuurgebied waar je kunt wandelen, fietsen, varen en forten bekijken. Tussen de Biesbosch en het IJsselmeer, over een afstand van 85 kilometer, zijn zo’n zestig forten en vestingen te vinden. Vooral rond Utrecht is de fortendichtheid groot. Bekend zijn het Muiderslot, Loevestein en Naarden-vesting. Typische forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, aangelegd in de 19e eeuw, zijn het Fort bij Rijnauwen en Fort Asperen. De linie is slechts drie keer gemobiliseerd: in 1870 (Frans-Duitse oorlog) en tijdens de twee wereldoorlogen (1914-1918 en 1940-1945). Al snel waren de voorzieningen verouderd en kregen ze een andere functie.

Principe waterlinie

Het principe van een waterlinie is: zet het omliggend terrein onder water door dammen en dijken door te steken (inunderen), ontruim de directe omgeving (in de verboden kringen rondom de forten mocht niet of alleen in hout gebouwd worden) en breng militair materieel in stelling op de forten en in andere hoger gelegen gebieden (accessen).

Nieuwe bestemming

Hoewel een aantal forten nog steeds in gebruik is bij het ministerie van Defensie, hebben vele een nieuwe bestemming gekregen. Je kunt er bijvoorbeeld eten, slapen, werken of scout zijn. In Fort Hoofddijk zijn de botanische tuinen van de Utrechtse universiteit gevestigd. Veel forten liggen midden in waterrijke natuur en nodigen uit tot tochten van fort naar fort. Op de website van de Hollandse Waterlinie vind je diverse uit te printen routes. Ook kun je (delen van) de ANWB-fietsroute Hollandse Waterlinie volgen.

September Fortenmaand

Tijdens de jaarlijkse Fortenmaand (september) zijn veel oorspronkelijk ingerichte forten van binnen te bekijken. Enkele zijn tussen mei en september ook al af en toe open (zie de website voor data waarop je een fort kunt bezoeken).

Vleermuizen

De meeste forten zijn in de winter gesloten. Dit is bepaald omdat er gedurende de wintermaanden (beschermde) vleermuizensoorten hun winterslaap houden in het fort. De vochtige, maar niet te koude omstandigheden zijn ideaal voor de vleermuizen.

Meer informatie

Wil je meer informatie over de Hollandse Waterlinie, de diverse forten en mogelijkheden om ze te bezoeken, af te huren of er te eten en te overnachten, kijk dan eens op Hollandse Waterlinie. Deze website is heel informatief.