Simplonpas: een bergpas tussen Zwitserland en Italië

De Simplonpas is een bergpas tussen Zwitserland en Italië. Het verbindt het Zwitserse Brig met het Italiaanse Domodossola over een traject van 63,6 kilometer. De lengte van Brig tot het hoogste punt van de pas is ongeveer 18 kilometer. De pashoogte ligt op 2.005 meter. Vanaf de pas heb je een mooi uitzicht op een aantal vierduizenders. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een grote adelaar gebouwd, om van daaruit Italië in de gaten te houden. De weg is 's winters eigenlijk altijd open, omdat er veel gebruik van tunnels en galerijen is gemaakt. Zodra je van Zwitserland doorrijdt naar Italië, kom je langs de plaats Gondo die in 2000 door een aardverschuiving bijna geheel werd verwoest.

• Simplonpas
• Geschiedenis Simplonpas
• 17e eeuw: Familie von Stockalper
• 18e eeuw: Napoleon
• 20e eeuw
• Bruggen, viaducten, galerijen en tunnels
• Ganterbrücke
• Alte Spittel
• Barralhaus
• Simplon Dorf
• Simplon Hospiz
• Tweede Wereldoorlog
• Stenen adelaar
• Schietoefeningen
• Simplontunnel
• ViaStockalper: prachtige meerdaagse wandeltocht
• Eerste etappe: Brig - Simplonpas
• Tweede etappe: Simplonpas - Simplon Dorf
• Derde etappe: Simplon Dorf - Gondo
• Postbus
• Gondo

Simplonpas

De Simplonpas is een bergpas op de grens van Zwitserland en Italië. De pas verbindt het Zwitserse kanton Wallis (Rhônedal) met het Italiaanse Lombardije (Val d’Ossola). Het begin van de pas is in Brig, de weg gaat via het dorpje Simplon en het grensdorpje Gondo (allen aan de Zwitserse zijde) naar Iselle, Varzo en Domodossola (in Italië). De weg gaat over de Saltinaschlucht en door de smalle Gondoschlucht. De pas heet in het Italiaans passo del Sempione, in het Frans col du Simplon en in het Duits Simplonpass.

Geschiedenis Simplonpas

De pas bestaat al heel erg lang, al zeker voor de Romeinse tijd. Toen was de weg nog een muilezelpad en werd het gebruikt als smokkelroute. Op een bepaald moment was de pas niet meer belangrijk en verpauperde de weg. De pas is meerdere malen in verschillende handen geweest.

17e eeuw: Familie von Stockalper

Rond 1700 werd de familie Stockalper eigenaar van de bergpas. Kaspar Jodok von Stockalper was koopman en gebruikte de pas voor het transport van zout vanuit het Middellandse Zeegebied. De familie zorgde ervoor dat het bestaande pad weer toegankelijk werd, omdat de pas erg belangrijk was voor de handel. Helaas was het in die tijden juist zeer onrustig door de Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Door het opknappen van de toegangsroute zorgden zij juist voor een veilige verbinding tussen Zwitserland en Italië. Mensen die de pas wilden gebruiken om van Zwitserland in Italië te komen of andersom, moesten tol betalen. Op deze manier werd de familie zeer vermogend.

18e eeuw: Napoleon

In 1801 gaf Napoleon - hij was in die tijd heerser over grote delen van Europa - opdracht voor het bouwen van een echte weg. Na vijf jaar was de weg klaar. Het muilezelpad werd vanaf dat moment niet meer gebruikt. De weg die in opdracht van hem werd aangelegd bestond uit 8 grote bruggen en 7 galerijen en werd gebruikt voor het vervoer van militaire middelen vanuit Frankrijk naar Italië.

20e eeuw

Sinds 1960 is de Simplonpassstraße toegevoegd aan het nationale wegennet. De weg wordt aangeduid met nummer 9 (nationale weg) en A9 (autobaan). Het is de bedoeling dat het hele traject ooit helemaal deel gaat uitmaken van de A9. Een groot gedeelte van de weg bestaat uit de weg die Napoleon in 1800 aanlegde.

Bruggen, viaducten, galerijen en tunnels

De weg naar en over de Simplonpas is een weg met diverse bochten. De weg voert door een mooi gebied en bij iedere bocht is het uitzicht weer anders. Ook in de winter is de weg toegankelijk, dit ondanks lawines. Er wordt veel gebruik gemaakt van galerijen en tunnels. In totaal zijn er 50 bruggen (waaronder de Ganterbrücke), 20 galerijen en 10 tunnels (waaronder de in 1970 gebouwde Kulmtunnel).

Ganterbrücke

Ongeveer halverwege het traject rijd je over de Ganterbrücke. De brug ligt 1.450 meter boven het Gantertal. Deze brug is 678 meter lang en is voorzien van een S-bocht. In 1980 is de brug voor het verkeer opengesteld. De bouwwerkzaamheden hebben vier jaar geduurd, omdat ze in de winter niet konden doorwerken.

Alte Spittel

Dit gebouw heeft meerdere benamingen. Het wordt ook wel Alter Spittel of Alte Hospiz genoemd. Het is gebouwd van graniet is bestaat uit vijf verdiepingen. In 1650 gaf Kaspar Jodok von Stockalper opdracht tot de bouw van het Alte Spittel op de Simplonpas. Het was bedoeld als schuilplaats voor de reizigers en handelaren die over de Simplonpas kwamen. Dit gebouw heeft dienst gedaan als verschillende soorten huisvesting: In 1980 werd het opgekocht door het Zwitserse ministerie van defensie.

Barralhaus

In 1902 werd het Barralhaus door Pierre-Marie Barral gebouwd. Het is niet ver van Alte Spittel verwijderd. Het Barralhaus deed eerst dienst als vakantiehuis voor de studenten van Pierre-Marie Barral. Sinds 2007 is het in handen van het Zwitserse leger en wordt het gebruikt als trainingslocatie voor de militairen.

Simplon Dorf

Het dorpje Simplon Dorf (misschien zelfs meer een gehucht) ligt op 1.467 meter boven de zeespiegel en telde in 2017 slechts 309 inwoners. In 1950 heeft Simplon Dorf het maximum aantal inwoners gehaald. In dat jaar woonden er 451 inwoners. Het aantal inwoners neemt steeds meer af. Op 1 augustus 1267 werd de eerste kerk gebouwd waar Willermus von Simplon op 20 oktober 1290 de eerste predikant werd. De kerk - Pfarrei St. Gotthard - zoals die anno 2019 in Simplon Dorf staat, stamt uit 1725. Naast de kerk zijn er in de omgeving ook een aantal kapelletjes te vinden. Vanaf Simplon Dorf gaat de weg verder richting Italië.

Simplon Hospiz

Boven bij de pashoogte staat Simplon Hospiz. Napoleon gaf in 1801 opdracht voor de bouw van het hospiz. Zijn bedoeling was om
- in geval van oorlog - het gebouw als kazerne te kunnen gebruiken. In 1813 werd daadwerkelijk met de bouw begonnen en in 1831 was het gebouw pas helemaal klaar. Dat het zo lang duurde, kwam omdat Napoleon in 1814 werd afgezet. Vanaf 1814 tot 1828 bestond het gebouw slechts uit één verdieping en was het meer een ruïne. In het jaar 1828 namen de Augustijnse kanonnen van het hospiz op de Grote Sint Bernhardpas de bouw over van het hospiz op de Simplonpas. Het in totaal uit drie verdiepingen tellende gebouw werd in 1995 gemoderniseerd (een lawine heeft in 1971 een deel van het gebouw verwoest) en wordt gebruikt als ontmoetingsplaats voor mensen met een geloofsovertuiging. Binnenin het hospiz zit een kerk.

Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Zwitserland niet door vijand belaagd, maar er was wel dreiging. Zowel de Simplonpas, de Gotthardpas als Splügenpass (allen grenzen aan Italië) waren passen waar vandaan de Italianen Zwitserland konden binnendringen. De Zwitsers bedachten een systeem: Swiss Reduit (in het Frans Réduit-concept). Met dat systeem konden de Zwitserse Alpen door middel van militairen verdedigd worden. Op de Simplonpas werd de Grensbrigade 11 gestationeerd. Die legertroep bestond uit 13.000 militairen.

Stenen adelaar

In het voorjaar van 1940 werd op de pashoogte op 2.005 meter een hoge stenen arend - die er anno 2019 nog steeds staat - gebouwd. De grote imposante stenen adelaar (graniet) is al van veraf te zien. Deze adelaar is 11 meter hoog en "kijkt" richting Italië. De Zwitserse militairen hebben de adelaar in hun vrije tijd gebouwd. Boven in de kop van de adelaar zat een uitkijkpost, van waaruit ze de mogelijke vijanden (Italianen) in de gaten konden houden. In 1944 werd de adelaar daadwerkelijk in gebruik genomen.


De adelaar is een monument die herinnert aan de Tweede Wereldoorlog. Dat blijkt aan onderstaande tekst die te lezen is aan het begin van het wandelpad naar de adelaar toe:
In der Freiheit der Berge steht es,
ein wuchtiges Mal aus hartem Granit:
Ein Gedenken treuer Pflichterfüllung,
ein dauerndes Mahnen,
willig und wach zu sein für unsere Freiheit.

Nederlandse vertaling:
In de vrijheid van de bergen staat het,
een enorm stuk hard graniet:
Een herdenking van een getrouwe vervulling van zijn plicht,
een permanente herinnering,
bereid en wakker voor onze vrijheid.

Schietoefeningen

De Simplonpas wordt nog steeds door het Zwitserse leger gebruikt voor schietoefeningen. Deze vinden meerdere keren per jaar plaats. Niet al het materiaal ontploft. In de maanden juni en augustus wordt het gebied gecontroleerd en worden resten van munitie opgeruimd. Er zijn zelfs plannen (anno 2019) om het legerterrein uit te breiden.

Simplontunnel

Naast rijden met de auto over de Simplonpas om bijvoorbeeld in Domodossola te komen (of om juist in Brig of Kandersteg te komen), is het ook mogelijk om dit per trein te doen. Onder de Simplonpas ligt namelijk de Simplontunnel. Voor vakantiegangers die naar Italië gaan is deze tunnel een uitkomst. Ze hoeven dan niet met hun auto en eventueel caravan over de Simplonpas te rijden. Ze kunnen namelijk gebruik maken van de autotrein naar Iselle. Zowel in Kandersteg als in Brig is het mogelijk om de autotrein naar Iselle te pakken. De Simplontunnel heeft een een lengte van 19,8 kilometer en werd in 1906 aangelegd. Eerst was er sprake van 1 tunnelbuis. Dat was de Simplon 1. Deze tunnelbuis werd tussen 1898 en 1902 aangelegd. De tweede tunnelbuis - Simplon 2 - volgde tussen 1913 en 1922. In 1922 werd deze buis voor het treinverkeer opengesteld. Het noordportaal van deze tunnel is in Brig en het zuidportaal is bij het Italiaanse Iselle. Helaas overleden er 67 personen bij de aanleg van de eerste tunnelbuis. Omdat er tijdens de Tweede Oorlog een mogelijke kans aanwezig was dat er een aanval zou plaatsvinden, werden door de Zwitsers uit voorzorg bij zowel het noord- als zuidportaal explosieven onder het treinspoor geplaatst. In geval van nood konden ze deze laten exploderen. Deze explosieven hebben er behoorlijk lang gelegen. Pas in 2001 werden ze verwijderd!

ViaStockalper: prachtige meerdaagse wandeltocht

De oude, door Kaspar von Stockalper, verbeterde weg over de Simplonpas bestaat nog steeds. Het is weliswaar geen weg meer waar auto's gebruik van maken, maar is een wandelpad geworden. Van Brig kun je naar Gondo wandelen, of omgekeerd. De weg is 35 kilometer lang. Er zijn drie etappes te volgen:

• etappe 1: Brig- Simplonpas
• etappe 2: Simplonpas - Simplon Dorf
• etappe 3: Simplon Dorf - Gondo

Eerste etappe: Brig - Simplonpas

Je start in het op 678 meter hoogte gelegen Brig en komt uiteindelijk uit op de Simplonpas (2005 meter hoogte). De wandeling gaat over een gedeelte dat door Kaspar von Stockalper is uitgehouwen. Dit stuk is trouwens in 1992 gerestaureerd. Onderweg heb je prachtige uitzichten op onder andere het Rhônedal en zijn er veel bezienswaardigheden bestaande uit: het Stockalperschloss in Brig, de Saltinaschlucht, de grote stenen adelaar op de Simplonpas en het Simplon Hospiz.

Extra informatie

• lengte wandeling: 11,9 kilometer
• duur wandeling: ca 6 uren
• stijging in meters: 1606 meter
• daling in meters: 297 meter
• optioneel: het is ook mogelijk om met de postbus naar Schallberg te gaan en daar te starten

Tweede etappe: Simplonpas - Simplon Dorf

Je start op de Simplonpas op een hoogte van 2005 meter en komt uiteindelijk uit in Simplon Dorf. Het wandelpad wisselt tussen het oude pad en een nieuw aangelegd wandelpad. Ook loop je af en toe over de asfaltweg. Het landschap is afwisselend, je loopt ook stukjes door het bos. Als bezienswaardigheid zou je Altes Hospiz op de Simlonpas en verder naar beneden, Simplon Dorf kunnen bekijken.

Extra informatie

• lengte wandeling: 9 kilometer
• duur wandeling: ca 3 uren en 45 minuten
• stijging in meters: 100 meter
• daling in meters: 540 meter

Derde etappe: Simplon Dorf - Gondo

Het beginpunt is in Simplon Dorf. Van daaruit loop je richting de Gondo-kloof. In deze imposante kloof zijn nog resten te vinden van het oude pad dat Kaspar Von von Stockalper heeft aangelegd. Helaas is nadat Napoleon de weg aanlegde grote stukken van de oude weg door onder andere erosie verwoest. In 2001/2002 is een groot deel van de weg opnieuw aangelegd. Vervolgens loop je via de kloof door naar Gondo, waar het eindpunt van de wandeling is. Gondo werd op 14 oktober 2000 door een aardverschuiving getroffen. Als bezienswaardigheid zou je naar het Museum Alte Kaserne kunnen gaan en Fort Gondo in de Gondoschlucht (kloof) kunnen bekijken. Bij Gondo zijn trouwens goudmijnen.

Extra informatie

• lengte wandeling: 9 kilometer
• duur wandeling: ca 4 uren
• stijging in meters: 100 meter
• daling in meters: 700 meter

Postbus

Indien je niet met je eigen auto over de Simplonpas wilt rijden, dan kun je gebruik maken van de Zwitserse postbus. De postbusverbinding tussen Brig en Domodossola over de Simplonpas bestaat al sinds 1919. Het prachtige geluid van de postbus werd trouwens iets later geïntroduceerd, namelijk in 1923.

Gondo

Na het dorpje Simplon kom je door het plaatsje Gondo. Dit dorpje ligt aan de nationale weg N9 die de Zwitserse plaats Brig met Italië verbindt. Gondo is de grensplaats tussen Zwitserland en Italië. In het jaar 2000 werd Gondo getroffen door een aardverschuiving . Bij Gondo is de smalle Gondokloof. Met een beetje geluk kun je daar nog goud vinden, want er zijn goudmijnen in de Gondokloof.