Berlijn; Alexanderplatz

Al lange tijd is de Alexanderplatz het ontmoetingscentrum van het oostelijk deel van Berlijn. Dat de stad na de oorlog in tweeën werd gedeeld, met de bekende muur ertussen, heeft de stad enige schade toegebracht. Nu dat de muur alweer enige jaren is verdwenen, is het oostelijk deel van de stad nog steeds bezig om in een opwaartse spiraal te geraken.

Algemeen

De bijnaam van dit plein is Alex, en de volledige naam is te danken aan het bezoek van de Russische Tsaar Alexander I. In 1805 bracht deze een bezoek aan Berlijn. Het was ooit de thuisbasis voor veemarkten en militaire oefenterreinen.

Het plein ligt aan de voormalige Stalinallee, de Karl Marx Allee. Deze in het communistische tijdperk aangelegde straat is 90 meter breed en 2,5 km lang.

Geschiedenis

In 1882 werd een vestiging van het spoorwegennetwerk van de S-Bahn geopend. De centrale markthal kwam in 1886. Het warenhuis Tietz opende tussen 1904 en 1911 zijn deuren. De ondergrondse is van 1913. Dit alles bij elkaar maakte van de Alexanderplatz het meest belangrijke winkel- en verkeersgebied van Oost Berlijn.

In 1928 werden voorstellen gelanceerd voor een herontwerp van de Alexanderplatz, de rotonde werd vrij snel aangelegd, maar nieuwe gebouwen kwamen alleen in het westelijk deel van de stad. Wel werd tussen 1930-1931 het voormalig administratiegebouw van Karstadt AG gebouwd (na de oorlog vestigde het hoofdkwartier van de politie zich hier).Na de Tweede Wereldoorlog was het plein bijna helemaal verwoest.

In 1960 begon de opbouw van het huidige plein, waarbij een kunstmatig hart werd gecreëerd in het Oostelijk deel van de stad. Tot op de dag van vandaag, terwijl er geen Oost Berlijn meer bestaat, is de fontein nog steeds het ontmoetingspunt van jongeren. In de jaren ’60 van de vorige eeuw was het plein een centrum waar massa demonstraties werden gehouden tegen het DDR bewind. Het hart van het plein is alleen toegankelijk voor voetgangers, verkeer wordt via vier wegen langs het plein geleid.

Tussen 1960 en 1964 werden het lerarengebouw (ontworpen door Walter Womacka) neer gezet, alsmede de koepel van de congreshal (van Hermann Henselmann).

De DDR (het voormalig Oost Duitsland) herbouwde het plein met typische communistische gebouwen, zoals het “Hotel Stadt Berlin” (het tegenwoordige Forum, gebouwd tussen 1967 en 1971) en het grote warenhuis “Kaufhof” (ontworpen door Josef Kaiser en gebouwd tussen 1967 en 1970). Het werd een groot, maar saai plein.

Tegenwoordig is het plein, in het oostelijk deel van de stad, het stadsdeel Mitte. Iedere dag bezoeken meer van 300.000 mensen het plein.

Bezienswaardigheden

Fernsehturm

Niet op de Alexanderplatz, maar er vlak bij staat de televisietoren van 365 meter hoog, het wordt ook wel Telespargel (tele asperge) genoemd. Het betreft hier het hoogst bouwwerk van de stad. De lift zoeft met een snelheid van 5 meter per seconde naar de het uitzichtplatform in de zilveren bol, op iets meer dan 200 meter hoogte. Er is een restaurant dat een half uur nodig heeft om helemaal rond te draaien. Wanneer het weer heel helder is, is een uitzicht van ongeveer 40 km mogelijk.

Marienkirche

Aan de voet van de televisietoren staat de St. Marienkirche Berlin. Het is de op één na oudste kerk van de stad. De oudste is de Nicolaikerk. Al in 1294 wordt er schriftelijk melding gemaakt van de Marienkirche. De kerk brandde af in 1380 en werd heropgebouwd, wanneer de wijding in 1405 plaatsvond. De toren die door Carl Gotthard Lamghans werd ontworpen is van 1789.

Andreas Schlüter maakte in 170 de barokke albasten preekstoel. Versierd met reliëfs van Johannes de Doper. Ook staan er personificaties van de deugden op. De vestibule heeft een fresco de “Totentanz” en dateert uit 1490. Deze fresco werd overschilderd en is rond 1860 tijdens restauratie teruggevonden. Ook zijn er interessante 16e en 18e eeuwse grafmonumenten en stenen te bewonderen.

Dat Rote Rathaus

Tegenwoordig is het de zetel van de burgemeester. Tot aan de scheiding van de stad in 1869 was het Rote Rathaus het regeringscentrum van Berlijn.

In 1879 zijn er historische figuren bij het gebouw geplaatst, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ook dit gebouw zo zwaar beschadigd dat het door de DDR in de jaren ’50 volledig is herbouwd. Na 1999 werd dit het officiële gemeentehuis van Berlijn.

Alexanderplatz in de film

Model voor de tv-serie “Berlin Alexanderplatz”, stond het gelijknamige boek van Alfred Döblin. Geschreven in 1929, verfilmd in 1980 door Rainer Werner Fassbinder. Het betrof een 13 delige serie met een epiloog, een werk van 15,5 uur. Het verhaal gaat over de crisisjaren van voor de Tweede Wereldoorlog (ten tijde van de Weimar republiek), waarbij hoop op een beter bestaan van de hoofdrolspeler (Günter Lamprecht als Franz Biberkopf) steeds weer de bodem wordt ingeslagen.

Phil Jutzi maakte al in 1931 een verfilming van het boek, het resultaat was een 1,5 uur durende film. Het boek mocht na de machtsovername van Hitler in het begin van de jaren ’30 veertien jaar lang niet worden herdrukt. Niet in Duitsland en niet in het buitenland.