De geschiedenis van de Nijmeegse Vierdaagse

In het jaar 1909 begon Nijmegen geschiedenis te schrijven met de wandelmars 'de Vierdaagse'. De Vierdaagse is dus 100 jaar geleden opgericht! De Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding werd op drie april 1908 opgericht. Vanuit deze wandelbond werd de Vierdaagse voornamelijk voor militaire deelnemers georganiseerd. Vanuit maar liefst dertien plaatsen in Nederland kon worden gestart. Er werd in vier dagen 140 kilometer gewandeld. Op de laatste dag moest men terug keren naar de startplaats.

De eerste deelnemers

Op de eerste dag van de allereerste Vierdaagse zijn 306 wandelaars gestart. Al één jaar later was dit aantal flink ingezakt tot 40 deelnemers op hun enige startplaats in Arnhem. Er kon gekozen worden tussen 35, 45 en 55 kilometer lopen per dag. In 1913 liep de eerste vrouw mee tussen 151 mannelijke deelnemers. Omdat ze het strakke marstempo van de mannen niet kon bijhouden, liep ze de wandelmars overwegend alleen. Dat was zo'n teleurstelling voor haar dat ze besloot ermee te stoppen. Maar in 1919 krijgt de eerste vrouw in startplaats Amersfoort het bondskruis opgespeld, zij volbracht de 50 kilometer tocht.

De Vierdaagse tijdens de jaren twintig

In 1921 ging het flink mis met de Vierdaagse. De organisatie had verzuimd om de wegwijzers en begeleiding goed te organiseren waardoor 44,6 procent van de deelnemers uit viel. Een jaar later in 1922 wilden 1100 mensen meelopen, maar de marsleiding stelde het maximum op 600 deelnemers omdat de mensen van logies en voeding anders zouden worden overbelast. Gelukkig werden gaandeweg deze problemen overwonnen.

In 1925 werd Nijmegen uitgeroepen tot Vierdaagsestad. In 1927 valt helaas ook een dode tijdens de Vierdaagse. K. Rozeboom komt door een zonnesteek te overlijden. Twee jaar later lopen ook de eerste buitenlandse gasten mee in de Vierdaagse van 1928. Ter gelegenheid van de Olympische Spelen in Amsterdam liepen er in dat jaar 109 buitenlandse wandelaars mee. Om precies te zijn 48 Duitsers, 40 Engelsen, 20 Noren en een Fransman. Er lopen voor het eerst ook groepjes vrouwen mee.

De roerige jaren dertig

In 1931 heeft de Vierdaagse organisatie de beschikking over 14.000 gulden. Hierin zit een subsidiepotje van 500 gulden en het inschrijfgeld van de deelnemers. De kosten zijn f. 6,50 voor vol pension en f. 2,50 zonder pension. Meer dan 2000 deelnemers staan aan de start. Ruim 1000 deelnemers doen mee aan de vlaggenparade op het Molenveld achter de kazerne. Er worden volksliederen gezongen en het hijsen der vlaggen gaan vooraf aan een feestmars van de deelnemers door de binnenstad van Nijmegen.

Mevrouw Kley-Vrijenhoek behaalt in 1934 het eerste gouden kruis van alle vrouwelijke deelnemers omdat ze voor de tiende keer de Vierdaagse uit liep. Vanaf 1925 vergezelde zij haar man bij alle Vierdaagse marsen. In dat jaar wordt bij Cuijk de eerste pontonbrug geslagen. Ook een leuk weetje is dat militairen toen 17 kilo bepakking mee moesten sjouwen.

De 25-ste vierdaagse in 1935 heeft meer dan 3000 deelnemers. Zij kunnen zich voor het eerst laten beoordelen op hun kleding. En voor groepen die meer dan 10 personen tellen ligt een fraai diploma in het verschiet. In 1937 wordt bij 4000 deelnemers al getwijfeld of het parcours niet te vol wordt. Het tentenkamp op het Molenveld werd echt te klein in 1938. Daarom werd de vlaggenparade verplaatst naar de Wedren.

De Vierdaagse tijdens de oorlogsjaren

Toch wordt in 1940 een soort noodvierdaagse georganiseerd. Maar omdat door de Duitsers al snel een samenscholingsverbod wordt ingesteld is het in 1941 te riskant om weer de vierdaagse te lopen. En ook nu weer lopen de grootste fanatiekelingen gewoon op eigen houtje de Vierdaagse. Daaronder zitten twee wandelclubs; de Dubbele Adelaars Nijmegen en De Blauwvosjes.

Nijmegen

De oorlog heeft vreselijk toegeslagen in Nijmegen. Zo komen er op 22 februari 1944, 771 mensen om het leven in Nijmegen door een bommenregen van de Amerikaanse luchtmacht. Tel daar ook de vele andere oorlogsdoden bij op en we komen al gauw op een aantal van 2200 oorlogsdoden in Nijmegen.

De internationale vierdaagsche afstandsmarschen organiseren weer in 1946 een Vierdaagse. De Nijmeegse bestuurders en Nijmeegse burgers doen er echt alles aan om de Vierdaagse voor Nijmegen te behouden. De burgerwandelaars worden zoveel mogelijk ondergebracht bij de Nijmeegse inwoners zelf en de militairen mogen hun kamp opslaan in scholen en openbare gebouwen. Hierdoor kunnen ruim 4000 wandelaars in 1946 van start gaan.

Koninklijke deelname

In het jaar 1967 heeft de marsleiding de grote eer om Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Claus der Nederlanden mee te zien lopen met de Nijmeegse Vierdaagse. Op de Via Gladiola (wat toen overigens nog gewoon de Sint Annastraat werd genoemd) stond zijn vrouw Beatrix hem vol trots op te wachten op de ere-tribune met bloemen en een welverdiende zoen.

Zomerse temperaturen

Hoewel de regen soms het Vierdaagseavontuur enigszins verstoort, zijn er ook jaren geweest van ondragelijke hitte. In 1972 is het op de eerste dag van de vierdaagse al 32 graden in de ochtend. De komende vier wandeldagen bleef de middagtemperatuur op 34 graden staan. Het gevolg hiervan was dat er helaas twee doden te betreuren vielen. Vrij recent nog in 2006 was het weer een hitte van jewelste tijdens de Vierdaagse. Ook nu vielen weer twee doden al is de oorzaak terug te voeren naar hartfalen en niet direct door de hitte. Maar buiten de doden waren er ook veel wandelaars die geveld werden door de hitte. Reden genoeg dus voor de marsleiding en de toenmalige Burgermeester om de Vierdaagse stop te leggen.

Record aantal deelnemers

Anno 2009 zullen de parcoursen weer vol stromen met enthousiaste wandelaars. De Vierdaagse en de Vierdaagsefeesten zullen ook nu weer miljoenen bezoekers trekken. Het is weer afwachten wat het weer doet, maar...we hebben er zin in!