Het klooster van Recea

Roemenië kent niet alleen veel interessante oude kloosters, maar ook een groeiend aantal fraaie nieuwe kloosters. Eén ervan staat in Recea, een klein dorpje op 14 km van Târga Mureş. In korte tijd werd een klein onaanzienlijk klooster uitgebreid met stijlvolle gebouwen en een prachtige tuin die het bezoeken zeker waard zijn.

Aankomst bij het klooster

We rijden op de E 60 (N15) in de richting van Târga Mureş, in de buurt van het vliegveld slaan we af in de richting Recea. Aan het einde van een dorpsweggetje ligt, tegen een heuvel geplakt, het complex van het klooster Recea. Het eerste dat opvalt, is de eenheid van de lichtgekleurde gebouwen met hun rode daken, gelegen in een parkachtige tuin. Nadat we de auto geparkeerd hebben lopen naar de toegangspoort. Boven de ingang direct het eerste van een serie mozaïeken die het klooster zo bijzonder maken. Het stelt de Geboorte van Maria voor, waaraan het klooster ook opgedragen is. In het poortgebouw bevindt zich ook een piepklein souvenirwinkeltje waar, deels door de nonnen vervaardigde voorwerpen te koop zijn.

Ontstaansgeschiedenis

Het gebied waar het klooster gebouwd is behoort bij de gemeente Ungheni. In de gehele omgeving zijn archeologische vondsten aangetroffen die aantonen dat het gebied al minstens 40.000 jaar bewoond is. De vroegste geschreven bronnen waarin het gebied genoemd wordt dateren uit de middeleeuwen. Er zijn talrijke geschriften waaruit blijkt dat er een aanzienlijk aantal kloosters in het gebied waren. Velen verdwenen van de landkaart doordat zij verwoest werden tijdens de vele oorlogen. Ook in Recea schijnt een belangrijk klooster gestaan te hebben dat in de in de 15de eeuw door de Tartaren verwoest werd.

In 1991 besloot Ioan Iovan, de plaatselijke priester een klooster te stichten. Samen met zijn assistent, Justinian Hilohi verzamelde hij een groep van 28 nonnen om zich heen. Als onderdak diende een eenvoudige kerk en een gebouw van twee etages. Beiden waren door de Bisschop van Alba Iulia geschonken, maar nog niet afgewerkt. In hoog tempo werden de gebouwen afgebouwd, afgewerkt en gemeubileerd om onderdak te bieden aan de nieuwe kloostergemeenschap. Iedereen stak daarbij de handen uit de mouwen, priesters, nonnen en dorpsbewoners. Deze gebouwen staan boven op de heuvel.

Het kleine klooster werd al snel door velen bezocht en de kerk bleek te klein. Om dit probleem op te lossen werd naast de kerk een zomeraltaar gebouwd, van bakstenen met een canvas dak. Het gedeelte dat alleen voor mannen toegankelijk is, werd afgeschermd met een, in eikenhout gesneden iconastase (altaarscherm). Een klokkentoren completeerde het uiterlijk van het eenvoudige klooster. Het aantal bezoekers bleef echter stijgen en al snel was er behoefte aan meer gebouwen.

De uitbreiding

De eerste aanzet tot de uitbreiding vormde de toestemming van Zijne Heiligheid Andrei, het hoofd van de Roemeense orthodoxe kerk, het geheel uit te bouwen tot een klooster dat een voorbeeld zou moeten worden van de Roemeense stijl in dit multiculturele gebied. De nieuwbouw zou een plaats krijgen aan de voet van de heuvel, zo’n 20 meter onder de eerste gebouwen. Voor de plannen werd een aantal specialisten aangetrokken. Het gebouw zou niet alleen aan de behoefte aan ruimte moeten voldoen, maar bovendien mooi zijn en voorzien worden van de nieuwste snufjes op het gebied van verwarming, airconditioning en geluidsinstallaties.

Het plan voor de nieuwbouw bestond uit drie groepen gebouwen, een onderkomen voor de nonnen en priesters, de kerk en een gastenverblijf om plaats te bieden aan de belangrijke gasten die het klooster in grote getalen bezochten. Voor de bewoners van het klooster werd een gebouw van twee etages ontworpen. Op de bouwtekening was rekening gehouden met de cellen voor de nonnen en priesters, refter (de ruimte waar zij eten), keuken, voorraadkamers, een officiële eetzaal, kantoren en garages. Het geheel werd voorzien van een eigen verwarmingsinstallatie. Voor de hoogwaardigheidsbekleders werd voorzien in een gebouw met twee sobere, maar elegant ingerichte suites en een gemeenschappelijke ontvangsthal. Het geheel voorzien van modern comfort.

De bouw kan beginnen

Op 28 april 1995 gaf Z.H. Andrei zijn zegen aan het plan en kon begonnen worden met de bouw van het onderkomen voor de bewoners van het klooster. Bij die gelegenheid werd Vader Ioan benoemd tot archimandriet (hoofd van een klooster) en kreeg Moederoverste Cristina de titel ‘stavrofora’, Drager van het Kruis. Tevens werd de eerste steen gelegd voor de nieuw te bouwen kerk die opgedragen werd aan ‘De Geboorte van de Gezegende Maagd’. De gelegenheid werd bijgewoond door een groot aantal kerkelijke en wereldlijke hoogwaardigheidsbekleders uit binnen en buitenland.

De bouw van kerk duurde één jaar (1996) en de afwerking van het interieur werd in 1997 afgesloten. De toestroom van bezoekers bleef groeien en in de erna volgende jaren kwamen er regelmatig nieuwe gebouwen bij. Eén ervan staat hoog op de heuvel en bied onderdak aan de deelnemers aan de Zomer Universiteit en ander culturele evenementen. Dit gebouw werd in de zomer van 1999 gebouwd terwijl de zomercolleges rond het zomeraltaar gewoon doorgingen.

Tegenover de ingang werd een gebouw neergezet dat onderdak biedt aan bibliotheek, de muziekzaal en het museum. De bibliotheek bevat duizenden boeken over religie, historie, kunst en literatuur. In het museum is een collectie iconen, kerkboeken en kerkelijke voorwerpen ondergebracht. Een belangrijk deel daarvan is afkomstig uit de oude en in verval geraakte houten kerkjes van Transylvanië. Bovendien is er een kleine collectie voorwerpen te zien die een beeld gegeven van het boerenleven.

De kerk

Het grondplan van de kerk is specifiek voor de Byzantijnse stijl, een kruisvorm met een centraal gelegen schip, portaal, voorhof en altaar. Het geheel is in de Roemeense landelijke stijl opgetrokken en staat op een basis van natuursteen. De kerk is 30 meter lang en op zijn breedste punt 15 meter wijd. De grootste toren is 23 meter hoog. De vloeren zijn van wit marmer waaronder zich vloerverwarming bevindt. Het licht in de kerk komt uit twee bronnen. Het kunstlicht is afkomstig van vier grote lampen. Die in het centrale gedeelte is versierd met een motief van pompoenbloemen, een element dat specifiek is voor de Brancovan stijl, een mix van traditionele Roemeense en Byzantijnse motieven. Op zonnige dagen valt er een waterval van gekleurd licht door de vele gebrandschilderde ramen. Op de ramen zijn een groot aantal heiligen afgebeeld. Deuren, meubilair en de iconastase zijn voorzien van fijn houtsnijwerk. Een moderne geluidsinstallatie zorgt ervoor dat men de dienst zowel binnen als buiten kan volgen.

Het interieur van de kerk lijkt in eerste instantie één groot schilderij. Maar schijn bedriegt, er is geen enkel penseel aan te pas gekomen. De afbeeldingen op de wanden zijn mozaïeken. Met behulp van kleine gekleurde stukjes steen zijn de verhalen uit de bijbel uitgebeeld, zoals die ook in de oude kloosters en op de wanden van de meeste orthodoxe kerken te vinden zijn. Een elders zelden aangetroffen nieuwigheid is te vinden op de afbeelding van De geboorte van Christus. Hier zijn St. Nicolae Oprea en de twee herders die Maria en Jozef onderdak boden in hun stal gekleed in Roemeens nationaal kostuum afgebeeld. De kwaliteit en schoonheid van de mozaïeken deed de schrijver van een boek over het klooster opmerken dat alleen God weet hoe en waarom het mogelijk was dat Hij zoveel schoonheid verspilde aan zo’n onbelangrijk kerkje.

Een bezoek waard

Dit klooster combineert, soms op verrassende de wijze, het oude en het nieuwe. Het is niet alleen een plaats waar nonnen in een besloten gemeenschap samen wonen en waar men naar toe gaat voor goede raad en gebed. Het is ook een plaats die gonst van de activiteiten. Oude tradities worden er in stand gehouden of nieuw leven ingeblazen zoals het inzamelen van goederen voor de minder bedeelden rond de Kerstdagen, Pasen en het begin van het nieuwe schooljaar. In de zomermaanden komen er studenten uit binnen en buitenland bijeen voor lessen en lezingen over o.a. religie, ethiek, bio-ethiek, ecologie, enz. De vele bloemen en bomen, de bankjes en hoekjes waar men even kan gaan zitten vormen een mooi park om een wandeling in te maken. Het is en blijft natuurlijk een klooster en er wordt dan ook van de bezoeker verwacht dat hij daar in gedrag en kleding rekening mee houdt.