Nijmeegse Vierdaagse: geschiedenis, ontwikkeling en groei

De Vierdaagse van Nijmegen is een groot internationaal evenement en heeft ook wel de naam “The Walk of the World”. Mensen komen van over de hele wereld om aan dit wandelevenement deel te nemen. De allereerste keer dat de vierdaagse wandeltocht werd gehouden was in 1909. Er liepen toen beduidend minder mensen mee dan tegenwoordig het geval is. De 100ste editie vond in 2016 plaats. Er zijn een aantal jaren geweest dat door omstandigheden de Vierdaagse van Nijmegen niet werd gehouden. Niet iedereen kan trouwens deelnemen aan dit evenement: er is namelijk een maximum aan het aantal toegekende startbewijzen.

Inhoud

• Nijmeegse Vierdaagse 2020
• Ontstaan Nijmeegse Vierdaagse
• Verdere ontwikkeling en groei
• Eerst was Nijmegen niet het startpunt
• Wanneer vindt de Nijmeegse Vierdaagse plaats
• Wanneer werd er niet gelopen
• Oorlogsjaren
• Hitte
• Internationaal evenement
• Diverse nationaliteiten
• Overzicht landen die hebben deelgenomen
• Afstanden en bijbehorende tijdslimieten
• Maximum aantal startbewijzen en loting
• Uitvallers
• Overleden deelnemers
• Vierdaagsekruis
• Wanneer wordt wat eigenlijk uitgereikt
• Andere soorten herinneringen
• Wetenswaardigheden
• Sponsorloop
• Goede doelen sponsorloop

Nijmeegse Vierdaagse 2020

Door het coronavirus is de Nijmeegse Vierdaagse in 2020 afgelast. Maar wandelaars die graag willen lopen, kunnen dat doen aan de hand van een speciale app. Die app is op 11 juni gelanceerd. Wandelaars kunnen kiezen uit de volgende afstanden: 10, 20, 30 ,40 of 50 kilometer per dag. In de periode van 21 tot en met 24 juli, leggen wandelaars de door hun gekozen afstand af. Ze mogen zelf kiezen welke route ze daarvoor gebruiken. De wandelaars ontvangen een aandenken, maar dat is niet het traditionele Vierdaagsekruisje.

Ontstaan Nijmeegse Vierdaagse

De allereerste Vierdaagse werd gehouden in 1909, maar het idee was eigenlijk al eerder ontstaan. In 1906 en 1907 werden in Breda de Sportdagen voor het Veldleger gehouden. Zoals de naam al aangeeft deden aan deze sportdagen uitsluitend militairen mee. In 1907 opperde luitenant C. Viehoff het idee om de militairen vanuit verschillende kazernes in vier dagen tijd te laten marcheren naar de Sportdagen in Breda. Het duurde even voordat de vierdaagse wandeltocht ook echt plaats ging vinden. Dat was dus het geval in 1909. Militairen liepen vanuit diverse kazernes (15 startplaatsen) in Nederland in vier dagen tijd de afstand van 140 kilometer. In totaal deden 306 personen mee. Dat waren trouwens niet allemaal militairen. Onder de deelnemers waren namelijk 10 niet-militairen.

Verdere ontwikkeling en groei

Een jaar later – in 1910 – was er sprake van slechts 1 startplaats en dat was Arnhem. De route ging van Arnhem via Doesburg en Zutphen naar Apeldoorn. Dus nog niet via Nijmegen. Het aantal deelnemers was teruggezakt naar 44.

• Ook in 1911 deden er slechts 44 wandelaars mee. Daarna groeide het aantal deelnemers mondjesmaat.
• In 1912 deden 95 wandelaars mee
• In 1913 was dit aantal verdrievoudigd ten opzichte van 1910 en 1911. Dat jaar deden er 151 wandelaars mee, waaronder 1 vrouw.
• In 1917 deden er 370 mensen mee en in 1918 zakte dit aantal terug naar 358.
• Het jaar daarna (1919) steeg het aantal tot 574.
• Pas in 1921 kwam het aantal deelnemers over de 1.000, maar de groei bleef niet stabiel. Het aantal deelnemers zakte in de jaren daarna weer onder de 1.000.
• In de jaren 1924 tot en met 1927 fluctueerde het aantal wandelaars tussen de 740 en 834.
• In 1928 – toen werden trouwens ook de Olympische Spelen in Nederland gehouden – liepen er 1.155 wandelaars mee. Daaronder vielen ook buitenlandse wandelaars en dat was voor het eerst het geval. Daarvoor waren het uitsluitend Nederlandse deelnemers.
• In 1935 kwam het aantal deelnemers al over de drieduizend (3.033). Twee jaar ( 1937) later liepen er bijna 4.300 mensen mee en in 1938 waren dat 4.584.
• Weer kwamen er een paar jaren met een dip, maar vanaf 1947 hadden meer dan 6.500 mensen zich aangemeld.
• In 1954 hadden over de tienduizend mensen (10.313) zich aangemeld.
• In 1956 en 1957 deden er mee dan 12.000 wandelaars mee.
• In 1958 en 1959 was dit aantal zelfs opgelopen tot over de 13.000 deelnemers. In de jaren die volgden steeg het aantal deelnemers geleidelijk, al zaten er ook jaren tussen dat het aantal weer afnam.
• Pas in de jaren 80 (1982) kwam het aantal aanmeldingen over de 20.000. In 1988 hadden 31.869 mensen zich aangemeld.
• In het jaar 2000 stond de teller van aanmeldingen op 41.093.
• Het hoogst aantal aangemelde deelnemers werd in 2016 gehaald (anno 2019).Toen hadden 47.166 mensen zich aangemeld, terwijl het maximum aantal startbewijzen 47.000 is.

Eerst was Nijmegen niet het startpunt

Vanaf 1925 is Nijmegen de start- en finishplaats van het vierdaagse wandelevenement. In de jaren daarvoor waren de start en/of finish dus in andere plaatsen, al werd er ook af en toe in Nijmegen gestart en gefinisht:

• 1910 Arnhem
• 1912 Utrecht (wel kwamen de lopers via Nijmegen)
• In 1913 kwamen de lopers op de derde dag langs Nijmegen. Tevens was de finish in Nijmegen.
• 1916 Nieuw-Milligen
• 1918 Den Bosch
• 1919 Amersfoort
• 1920 Nijmegen
• 1921 Amersfoort
• 1922 Nijmegen
• 1923 Nijmegen
• 1924 Breda

Wanneer vindt de Nijmeegse Vierdaagse plaats

De Nijmeegse Vierdaagse begint altijd op de derde dinsdag van de maand juli, maar dat was in de beginjaren niet het geval. Toen begon de vierdaagse namelijk op 1 september. In 2020 vindt de Nijmeegse Vierdaagse plaats van 21 t/m 24 juli 2020.

Wanneer werd er niet gelopen

Zoals eerder vermeld werd de allereerste editie in 1909 verlopen. Men zou misschien verwachten dat er ieder jaar een editie is geweest, maar als men gaat rekenen komt men tot de conclusie dat dit niet zo is geweest. Dan had de 100ste editie namelijk al in 2008 gelopen moeten worden, maar dat is immers niet het geval. De 100ste editie vond acht jaar later pas plaats: in 2016.

Oorlogsjaren

In de jaren 1914 en 1915 was er geen Vierdaagse. Dat had alles te maken met de Eerste Wereldoorlog. Ook gedurende de Tweede Wereldoorlog werd de Vierdaagse niet gelopen. De 30e editie zou plaatsvinden in 1940. Militairen mochten sowieso niet deelnemen, omdat ze paraat moesten staan in de strijd tegen de vijand. Op 16 juni 1940 werd besloten dat er echt geen Vierdaagse zou komen. Wel werd er een Nood-Vierdaagse georganiseerd, speciaal voor de Rotterdamse deelnemers. De Nood-Vierdaagse vond plaats van 15 t/m 18 augustus, in de avonduren. De eerste drie dagen werd er in Rotterdam gelopen, de vierde dag was in Nijmegen. Speciaal voor deze Nood-Vierdaagse kregen de lopers een kruis met daarop de tekst: “NOOD-VIERDAAGSCHE”. In de daarop volgende jaren tot het einde van de oorlog werden Vierdaagse wandeltochten geheel verboden.

Hitte

In het jaar 2006 was het erg warm. Er vielen tijdens de eerste dag al veel mensen uit. Ze hadden last van de hitte. Ook kampten ze met vochttekort. De weersvoorspelling gaf aan dat het nog warmer zou worden, dus werd er besloten dat de Vierdaagse na de eerste loopdag al werd afgelast.

Internationaal evenement

Zoals al eerder vermeld deden in 1928 voor het eerst buitenlandse wandelaars mee. Mensen van over de hele wereld komen naar Nijmegen om mee te kunnen lopen in de Nijmeegse Vierdaagse. Naast individuele buitenlandse lopers is het ook mogelijk voor buitenlandse militairen om deel te nemen aan de Nijmeegse Vierdaagse. Internationaal gezien wordt er gesproken over The Walk of the World.

Diverse nationaliteiten

De landen die in 1928 waren vertegenwoordigd waren: het Verenigd Koninkrijk (40 burgers), Duitsland (48 militairen), Frankrijk (1 fotograaf) en Noorwegen (20 militairen). In 1933 deden de eerste Zwitserse deelnemers mee en Deense deelnemers liepen voor het eerst mee in 1939. In 1955 liepen de eerste Israëlische wandelaars mee.

Overzicht landen die hebben deelgenomen

In totaal hebben wandelaars uit 77 landen meegedaan aan de Nijmeegse Vierdaagse (anno 2019).

Afstanden en bijbehorende tijdslimieten

In 1910 was het mogelijk om 35, 45 of 55 kilometer te wandelen. In 1913 werd er een maximale tijd per afstand vastgesteld. In 1920 golden de volgende afstanden: 40 km (vrouwen en militairen met bepakking), 45 km (burgers), 50 km (militairen zonder bepakking) en 55 km (burgers). In 1966 was het de laatste keer dat de verplichte afstand van 55 kilometer voor mannen tussen 19 en 50 jaar moest worden gelopen. Het duurde nog tot 1980 dat de vrouwen ook 50 km mochten lopen. Ter ere van de 100ste editie in 2016 werd - naast de standaard afstanden - eenmalig de afstand van 55 kilometer gelopen.

Maximum aantal startbewijzen en loting

Het wil wel eens voorkomen dat er zich meer mensen (burgers) aanmelden dan het maximum beschikbare aantal startbewijzen. Als blijkt dat er zich meer mensen hebben aangemeld dan het voor handen zijnde maximum aantal startbewijzen, dan vindt er loting plaats. Niet iedereen valt onder die loting, want er zijn een aantal uitzonderingen waarbij de aangemelde persoon toch – dus zonder loting - mee kan doen. Onder het maximum aantal startbewijzen zijn 6.000 bestemd voor militairen, waarvan 1.950 bestemd zijn voor Nederlandse militairen. Melden er zich meer dan 1.950 Nederlandse militairen aan, dan worden deze startbewijzen door middel van loting bepaald. Ook hiervoor gelden uitzonderingen.

Uitvallers

Tijdens iedere Vierdaagse vallen er deelnemers uit. Dit gebeurt al tijdens de eerste dag en gaat door tot de laatste dag. In 2006 vielen er door de extreme hitte op de eerste dag 1.895 mensen uit. Daardoor werd besloten om de Vierdaagse dat jaar af te lassen. Het hoogst aantal uitvallers op één dag werd “behaald” in 2011. Toen vielen 2.705 wandelaars uit. In procenten bekeken vielen er in 1921 het meeste aantal deelnemers uit, namelijk 31,4%. Wat verder opvalt is dat er in 1927 26,5% mensen uitvielen. In 1956 lag dit percentage op 11,3%; in 1987 op 10,7%; in 1997 op 11,5% en in 2005 op 12,1%. Het laagste percentage stamt uit 2015; namelijk 6,07%.

Overleden deelnemers

Helaas zijn er ook wandelaars bezweken gedurende de vierdaagse wandeltocht. In 1927 overleed K. Rozeboom aan een zonnesteek, In 1972 overleden er maar liefst twee wandelaars door de hitte. Helaas gebeurde dit in 2006 weer. Toen kwamen twee wandelaars door de extreme hitte om het leven. Sindsdien geldt dat deelname aan de Vierdaagse voor eigen risico van de wandelaar is.

Vierdaagsekruis

De lopers die de Vierdaagse helemaal uitlopen zoals ze zich ook hebben ingeschreven, worden beloond met een Vierdaagsekruis of -cijfer. Het Vierdaagsekruis wordt ook wel 'kruis voor betoonde marsvaardigheid' genoemd, zoals in het Koninklijk Besluit van 6 oktober 1909 is vastgelegd. De uitstraling van deze medaille lijkt sterk op de medaille de tijdens de Avondvierdaagse wordt uitgereikt. Het Vierdaagsekruis wordt al decennia lang vervaardigd door het bedrijf W. van Veluw BV uit Zeist.

Wanneer wordt wat eigenlijk uitgereikt

Andere soorten herinneringen

Lopers kunnen naast het ontvangen Vierdaagsekruis zelf ook nog een bepaalde herinnering kopen. Een aantal voorbeelden hiervan zijn:

• bordjes
• tegels
• lepeltjes
• glazen
• eerstedag-enveloppen
• een viltje
• een fluit
• een handdoek
• een beeldje
• een flesopener

Tevens is het mogelijk om een certificaat van deelname aan te schaffen.

Wetenswaardigheden

Zoals al eerder vermeld vond de eerste editie plaats in 1909 en deden er 306 deelnemers mee. Maar er zijn nog meer wetenswaardigheden:

• 1919 loopt de eerste vrouw - mevrouw N. van Stockum-Metelerkamp uit Amersfoort – de Vierdaagse helemaal uit
• 1922 eerste traditionele Blarenbal na afloop van Vierdaagse
• 1924 Vierdaagse ook mogelijk voor niet-militairen
• 1925 Nijmegen begin en eindpunt van Vierdaagse
• 1928 eerste buitenlandse deelnemers. In dat jaar werd de Vierdaagse geopend met een parade van vlaggen.
• 1929 invoering controleposten
• 1932 meer burgers dan militairen lopen mee
• In 1932 werd er een heus Vierdaagselied gemaakt. H.A. van Mechelen componeerde dit lied aan de hand van de tekst van J.P.J.H Clinge Doorenbos.
• 1934 werd in Cuijk een pontonbrug geplaatst
• in 1936 voor het eerst over de Waalbrug
• In 1939 deden er 3.735 deelnemers mee
• door de WO II werd er in 1941 geen vierdaagse georganiseerd, men mocht wel op eigen initiatief lopen.
• 1946 eerste echte vierdaagse sinds WOII
• Z.K.H. Prins Claus deed in 1967 mee
• 1970 voor het eerste Nijmeegse zomerfeesten
• 1975 opname in Guiness book of records
• 1976 eerste vierdaagse-postzegel door de PTT
• 1977 invoering zomertijd dus start in het donker
• 1983 Sint Annastraat wordt omgetoverd tot de Via-Gladiola
• 1993 elektronisch aan- en afmeldsysteem
• 1995 rolstoeldeelnemers
• 1998 de miljoenste deelnemer.
• in 2004 voor het eerst een maximum aantal inschrijvingen van 45.000
• 2005 voor het eerst lotingsysteem (maximum aantal startbewijzen 47.5000)
• 2011 laatste vlaggenparade
• 2013 46.000 (maximum) deelnemers
• vanwege 100ste editie in 2016 eenmalig maximum 50.000 deelnemers
• in 2019 maximaal aantal inschrijvingen van 47.000

Sponsorloop

Tijdens iedere editie van de Nijmeegse Vierdaagse is het ook mogelijk om geld voor een goed doel in te zamelen. Dit kun je doen door zelf mee te lopen, maar ook door iemand te sponsoren die als sponsorloper staat geregistreerd.

Goede doelen sponsorloop

Er zijn ieder jaar diverse goede doelen die geregistreerd zijn bij de Nijmeegse Vierdaagse. Een greep uit de goede doelen staat hieronder vermeld:

• Stichting KiKa
• KWF Kankerbestrijding
• Stamceldonorbank
• Stichting ALS Nederland
• Alzheimer Nederland

Het is ook mogelijk om een ander goed doel te steunen, maar dit moet eerst wel - door de sponsorloop - worden goedgekeurd. Alleen goede doelen die binnen het oogmerk van de sponsorloop vallen, worden toegelaten.

Ter info
Kijk voor alle informatie op de site van de Nijmeegse Vierdaagse.